Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Elżbieta Gawda (spr.)
Sędziowie:	SA Małgorzata Pasek SO del. do SA Jolanta Węs
Protokolant: protokolant sądowy Joanna Malena

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2016 r. w Lublinie

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 17 listopada 2015 r. sygn. akt VIII U 206/15

oddala apelację.

Jolanta Węs Elżbieta Gawda Małgorzata Pasek

III AUa 1225/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił decyzję pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. i ustalił wnioskodawcy A. S. prawo do emerytury od dnia 23 listopada
2014 r., zaś w pozostałej części oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach
i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawca A. S. ur. dnia (...) złożył w dniu 27 października 2014 r. wniosek o emeryturę, dołączając dokumentację
o zatrudnieniu, w tym m.in. świadectwo pracy wystawione w dniu 28 maja 2003 r. przez Gospodarstwo (...) w L..
Z dokumentu tego wynika, że w okresie od 15 listopada 1984 r. do 21 września
1989 r. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i wykonywał prace operatora spycharek i ciągników gąsienicowych na stanowisku operatora sprzętu ciężkiego. Pracodawca powołał Wykaz A Dział V poz. 3 pkt. 3 załącznika Nr 1 do zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej
z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W dokumencie zawarto również adnotację o tym, że został on wystawiony na podstawie akt osobowych, znajdujących się w składnicy akt pracodawcy, po zlikwidowanym (...)- L., Zakład w O.. Organ rentowy zakwestionował opisane świadectwo jako niespełniające warunków formalnych, bowiem opisany charakter pracy wnioskodawcy jest niezgodny z przepisami rozporządzenia, a powołane stanowisko nie odpowiada ściśle stanowiskom wskazanym w przepisach resortowych. Wnioskodawca złożył również podstawowe świadectwo pracy z Przedsiębiorstwa (...)
w L. z 31stycznia 1980 r. Z dokumentu tego wynika, że był zatrudniony
w wymienionym przedsiębiorstwie od 28 stycznia 1978 r. do 31 stycznia 1980 r. początkowo jako pomocnik operatora, a następnie operator. Organ rentowy dokonał sprawdzenia okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu, które wynoszą ponad wymagane 25 lat.

A. S. w okresie od 15 listopada 1984 r. do 21 września 1989 r. pracował jako maszynista ciężkiego sprzętu budowlanego w (...)– Zakład w O.. Obsługiwał spycharkę marki D. (...) i(...)typu (...) – gąsiennicową. Pracował przy budowie stawów rybnych nie tylko w O. ale i innych miejscowościach. Spycharka miała zamontowaną kabinę wyposażoną w urządzenie sterujące. Wnioskodawca przy ich pomocy nastawiał tzw. „łyżkę” - spych do przesunięcia ziemi w odpowiednie miejsce (na nasypy, groble, na mosty, na przepusty – w zależności od potrzeby). Zarówno wnioskodawca jaki inni maszyniści takiego sprzętu (około 10 osób) pracowali przez cały rok bez względu na warunki atmosferyczne, ponieważ posługiwali się bardzo ciężkim sprzętem przystosowanym do śniegu i błota. W przypadku poważniejszej awarii wnioskodawca otrzymywał maszynę zastępczą zaś w sytuacji drobnych usterek były one usuwane przez pracowników pogotowia technicznego na miejscu budowy.

Pracę na takich samych zasadach wnioskodawca wykonywał
w Przedsiębiorstwie (...) w L.. W tym przypadku od 26 stycznia 1978 r. do 13 lutego 1979 r. pracował jako pomocnik maszynisty, gdyż w tej dacie uzyskał uprawnienia do samodzielnego wykonywania czynności maszynisty ciężkiego sprzętu budowlanego. Od 1 marca 1979 r. do
31 stycznia 1980 r., obsługując również spycharkę lecz o większych gabarytach, tzw. (...), spychał ziemię do grobli bądź w inne miejsce w zależności od potrzeby. W tym przedsiębiorstwie pracował przy pracach melioracyjnych bez względu na porę roku i warunki atmosferyczne.

W obu zakładach pracy, zarówno skarżący jak i inni pracownicy byli kierowani wraz ze sprzętem do wykonywania prac na rzecz innych firm.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków: S. K. i R. N., gdyż są spójne, nie zawierają sprzeczności, a złożone zostały przez osoby obce dla wnioskodawcy. Świadkowie pracowali razem z odwołującym się
w Przedsiębiorstwie (...) w L. oraz
w Gospodarstwie (...) na stanowiskach operatorów spycharek, zatem znali specyfikę czynności i charakter pracy wnioskodawcy. Stałość i powtarzalność wykonywanych przez nich prac oraz kontakt ze skarżącym spowodowały, iż wyżej przytoczone okoliczności związane z zatrudnieniem odwołującego się zostały dobrze zapamiętane przez świadków.

Sąd Okręgowy obdarzył też wiarą zeznania wnioskodawcy, gdyż były jasne, spójne, logiczne oraz znajdowały potwierdzenia w zeznaniach przesłuchanych świadków i dowodach z dokumentów.

Sąd uznał za wiarygodne zgromadzone w sprawie dowody nieosobowe
w postaci kserokopii dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy. Dokumenty te były przechowywane przez upoważniony podmiot i nie nosiły żadnych śladów ingerencji w ich treść.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie i ustalił wnioskodawcy prawo do emerytury. Sąd przywołał przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440, ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43, ze zm.).

W świetle art. 184 cyt. ustawy prawo do emerytury nabywają ubezpieczeni po osiągnięciu wieku przewidzianego m. in. w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnili enumeratywnie określone przesłanki:

- posiadają okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat- dla mężczyzn,

- legitymują się okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27.

W myśl art. 184 ust. 2 cyt. ustawy emerytura, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Sąd Okręgowy zważył, że wykaz A prac wykonywanych w szczególnych warunkach, stanowiący załącznik do cyt. rozporządzenia, wymienia w Dziale V
„W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” pod pozycją 3 „Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych”. Prace te zostały również wymienione w akcie resortowym tj. zarządzeniu nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa
i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – wykaz A. Stanowiska pracy występujące w zakładach ministerstwa leśnictwa, branży przemysłowych leśnictwa i przemysłu rolno-spożywczego uznane zostały jako równoważne pracom wykonywanym w szczególnych warunkach:
w Dziale V, poz. 3 „Prace Maszynistów Ciężkich Maszyn Budowlanych, Maszyniści robót ziemnych, pkt. 1 „Maszyniści koparek i ładowarek jednonaczyniowych”.

W ocenie Sądu Okręgowego A. S. będąc zatrudnionym
w Przedsiębiorstwie (...) w L.
w okresie od 1 marca 1979 r. do 31 stycznia 1980 r. (11 miesięcy) oraz od 15 listopada 1984 r. do 21 września 1989 r. w (...) przez łączny okres ponad 15 lat (wraz z okresem uznanym przez ZUS) spełnił wszystkie warunki do przyznania mu prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Mając powyższe względy na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia(...). Sąd omyłkowo w uzasadnieniu wskazał datę ustalenia prawa jako 1 listopada 2014 r., podczas gdy rozstrzygnięcie zawiera prawidłową datę –
(...). tj. ukończenie przez wnioskodawcę wieku 60 lat.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany organ rentowy zaskarżając wyrok w punkcie I i zarzucając:

1)  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 pkt 1 i art. 32 cyt. ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 cyt. rozporządzenia poprzez ustalenie prawa do emerytury osobie, niespełniającej przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych;

2)  naruszenie prawa procesowego poprzez przekroczenie wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów;

3)  sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że wnioskodawca udowodnił co najmniej 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Pozwany wywodził, że przedsiębiorstwa, wskazane przez Sąd Okręgowy winny być zakwalifikowane jako branża do działu X tj. „W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym”. Analiza zarządzenia resortowego wskazuje, że w dziale „Melioracja” nie figuruje stanowisko „maszynista ciężkich maszyn budowlanych”. Stanowiska pracy wymienione w „melioracji” nie odpowiadają pracy wykonywanej przez skarżącego. Nie jest możliwe przyporządkowanie czynności wnioskodawcy wykonywanych w melioracji do branży budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych. Tym samym wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Pozwany wskazał, że usystematyzowanie prac o znacznej szkodliwości i uciążliwości do oddzielnych działów nie jest przypadkowe. Konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla danego działu gospodarki. Zebrane dowody nie dawały podstaw do ustaleń dokonanych przez Sąd.

Z tych względów pozwany uznawał apelację za uzasadnioną.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o jej oddalenie, wskazując m.in., że w okresie od 1 marca 1979 r. do 31 stycznia 1980 r. wnioskodawca pracował w Przedsiębiorstwie (...) w L., które przy pomocy ciężkiego sprzętu budowlanego wykonywało roboty ziemne-budowalne tj. budowa zapór, stawów i grobli. Wnioskodawca pracował jako maszynista spycharek i ciągników gąsiennicowych.

W (...)skarżący wykonywał prace związane z budową, remontami stawów rybnych, grobli – przy użyciu sprzętu ciężkiego tj. spycharek i koparek. Tym samym wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Opierając się na ustaleniach faktycznych jak i rozważaniach prawnych poczynionych przez Sąd I instancji Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje zarówno ustalenia faktyczne jak i podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazaną przez Sąd I instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Zarzuty apelacji nie są trafne. Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił zebrany
w sprawie materiał dowodowy, nie naruszając zasady swobodnej oceny dowodów, ustanowionej w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy
i przesłuchanych w sprawie świadków, gdyż są spójne, logiczne i złożone zostały przez osoby, które pracowały razem z wnioskodawcą, pamiętały i opisały rodzaj wykonywanych przez niego czynności. Dokonana przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu jest sprzeczne z doświadczeniem życiowym. Taka sytuacja w sprawie niniejszej nie występuje. Zeznania świadków są jednoznaczne a wynika z nich, że w spornych okresach wnioskodawca wykonywał prace na ciężkim sprzęcie budowlanym. Prace te wykonywał zarówno na rzecz zakładów, w których był zatrudniony jak i na rzecz innych podmiotów.

Skoro Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił zebrany materiał dowodowy i na tej podstawie dokonał ustaleń to brak podstaw do przyjęcia, że ustalenia te pozostają
w sprzeczności ze zgromadzonymi dowodami.

Istota sporu sprowadza się do oceny czy praca wnioskodawcy na stanowisku maszynisty ciężkich maszyn budowlanych, wykonywana w branży „rolnictwo
i przemysł rolno-spożywczy” może być uznana za pracę w warunkach szczególnych. Innymi słowy czy przyporządkowanie prac do określonej branży ma decydujące znaczenie dla uznania pracy za wykonywaną w warunkach szczególnych. W ocenie Sądu Apelacyjnego wskazanie w wykazie A, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia, prac przyporządkowanych do konkretnej branży ma charakter wyłącznie porządkowy. Z treści § 1 ust. 1 cyt. rozporządzenia wynika wprost, że jego przepisy stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione (…) w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". Skoro zatem prace są wymienione
w wykazie a jedynie technicznie przyporządkowane do branży to ich wykonywanie jest pracą w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca w spornym okresie wykonywał prace maszynisty ciężkich maszyn budowlanych, wymienioną w wykazie A dziale V poz. 3 tj. w budownictwie
i przemyśle materiałów budowlanych. Fakt, że praca ta była wykonywana
w zakładach należących do branży „rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy” nie może wyłączać uprawnień wnioskodawcy do emerytury, przewidzianej w art. 184 cyt. ustawy. Zawarte w wykazie A uszeregowanie prac w poszczególnych branżach ma bowiem charakter porządkujący i jednocześnie tworzy domniemanie, że pracownik wykonujący prace w danej branży, wymienione w wykazie, pracował w warunkach szczególnych. Nie oznacza to jednak, że pracownik wykonujący te same prace w innej branży nie wykonuje jej w warunkach szczególnych. Czysto formalistyczne potraktowanie przynależności przedsiębiorstwa do określonej branży oznaczałoby niemożność uznania za pracę w warunkach szczególnych pracy identycznej
z wykonywaną w innej branży, do której jednak formalnie przedsiębiorstwo nie należy. Takie rozumowanie byłoby absurdalne i oznaczałoby nierówne traktowanie pracowników wykonujących tę samą pracę, na takim samym sprzęcie, z których jedna – z uwagi na branżę - byłaby pracą w warunkach szczególnych a druga nie. Istotna jest uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia wykonywanych prac (art. 32 ust. 2 cyt. ustawy) a te dla maszynistów sprzętu ciężkiego budowlanego są identyczne bez względu na przyporządkowanie do branży.

Sąd Okręgowy słusznie zwrócił uwagę na fakt, że przepisy resortowe tj. zarządzenie nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są
prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.Urz.MRiRW.1988.2.4.) wymieniają też prace należące do „budownictwa” jako równoważne pracom wykonywanym w warunkach szczególnych. Oznacza to, że możliwe jest łączenie branż w ramach jednego resortu. W przypadku wnioskodawcy wykonywał on prace przypisane do budownictwa ale wykonywane w „rolnictwie”. Skoro prawodawca przewidział możliwość łączenia branż (patrz cyt. zarządzenie) to tym samym należy przyjąć za Sądem Okręgowym, że praca wnioskodawcy tj. praca maszynisty ciężkich maszyn budowlanych, wykonywana w „rolnictwie” jest pracą
w warunkach szczególnych.

Włączenie do okresu uznanego przez organ rentowy jako praca w warunkach szczególnych (9 lat 9 miesięcy i 11 dni), okresu pracy wnioskodawcy
w Przedsiębiorstwie (...) w L. od
1 marca 1979 r. do 31 stycznia 1980 r. (11 miesięcy) oraz w (...)w L. Zakład w O. od 15 listopada 1984 r. do
21 września 1989 r. (4 lata 10 miesięcy i 26 dni) daje w sumie 15 lat 7 miesięcy
i 7 dni pracy w warunkach szczególnych. W sprawie niniejszej jedynie ta przesłanka była przedmiotem sporu a postępowanie przeprowadzone przed Sądem Okręgowym wskazuje, że została spełniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wyrok wydany przez Sąd Okręgowy jest prawidłowy i zgodny z obowiązującymi przepisami zaś apelacja pozwanego jako bezzasadna podlega oddaleniu w trybie art. 385 k.p.c.