Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Krystyna Smaga (spr.)
Sędziowie:	SA Małgorzata Rokicka-Radoniewicz SO del. do SA Jolanta Węs
Protokolant: protokolant sądowy Kinga Panasiuk-Garbacz

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2016 r. w Lublinie

sprawy M. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 3 listopada 2015 r. sygn. akt VII U 1291/14

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz M. G. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Jolanta Węs Krystyna Smaga Małgorzata Rokicka-Radoniewicz

III AUa 1219/15

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 10 października 2012 r i z dnia 17 listopada 2012 r Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił M. G. prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r, poz. 748 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r Nr 8, poz. 43 ze zm.). W uzasadnieniu podał, że na dzień 1 stycznia 1999 r wnioskodawca nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

W odwołaniu od tych decyzji wnioskodawca podniósł, że pracował w warunkach szczególnych jako kierowca ciągnika od 1 września 1970 r do 31 grudnia 1978 r w (...)w S.. Wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań.

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2014 r Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone decyzje i ustalił wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 28 września 2012 r. Wskutek apelacji organu rentowego Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 15 maja 2014 r uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Lublinie do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny wskazał, iż nie ma wątpliwości, że do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach winny być zaliczone okresy pobierania przez niego zasiłków chorobowych przypadające po dniu 14 listopada 1991 r, co powoduje, iż bezsporny okres zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach tj. cały okres zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w L. od 31 marca 1979 r do 31 stycznia 1994 r wynosi 14 lat 10 miesięcy 1 dzień. Nadto Sąd apelacyjny wskazał, iż w aktach dotyczących ustalenia wnioskodawcy kapitału początkowego znajdują się kserokopie list wynagrodzeń pracowników M. (...) przy (...)w N. oraz (po zmianach organizacyjnych) w(...)w N., z lat pracy wnioskodawcy, to jest za styczeń 1972, od maja 1972 r do października 1972 r, od listopada 1974 r do grudnia 1978 r. Przy czym na listach płac do maja 1977 r wpisywana była ilość godzin pracy, z wyodrębnieniem pracy traktorzysty, pracy w warsztacie (lub przy remontach), załadunku i innej pracy w stosownych tabelkach. Z dokumentów tych, wynikało, że wnioskodawca wykonywał nie tylko pracę traktorzysty, chociaż inne rodzaje prac zwykle wykonywane były w mniejszym wymiarze czasu pracy. Z drugiej strony wnioskodawca otrzymywał też wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, co mogłoby oznaczać, że pracował ponad pełny wymiar czasu pracy. W tych okolicznościach, zdaniem Sądu Apelacyjnego, wyżej wskazane dokumenty powinny być szczegółowo przeanalizowane i ocenione przez Sąd pierwszej instancji. Konieczne jest zweryfikowanie tych dowodów w toku postępowania dowodowego, z odniesieniem do zeznań wnioskodawcy i świadków. Sąd winien w razie potrzeby okaże te dokumenty wnioskodawcy i świadkom, w celu wyjaśnienia, jak zorganizowana była praca w (...)(M. (...)). Konieczne zatem było ponowne przesłuchanie wnioskodawcy i świadków.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 3 listopada 2015 r zmienił zaskarżona decyzję i ustalił wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 28 września 2012 r.

Sąd pierwszej instancji oparł swoje rozstrzygniecie na podstawie następujących ustaleń faktycznych i ich oceny prawnej.

M. G., urodzony (...), wniosek o emeryturę złożył w dniu 28 września 2012 r. Do wniosku dołączył m.in.: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 9 marca 2011 r, wystawione przez (...) Spółdzielnię (...) w L., potwierdzające okres zatrudnienia od 31 marca 1979 r do 15 czerwca 1993 r stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy pracach w charakterze kierowcy ciągnikowego oraz świadectwa pracy. Na podstawie dokumentów ZUS ustalił na 1 stycznia 1999 r okres podlegania ubezpieczeniom 25 lat 4 miesiące 23 dni, w tym 24 lata 10 miesięcy i 18 dni okresów składkowych oraz 6 miesięcy i 5 dni okresów nieskładkowych. Nadto ustalił, że wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, rozwiązał stosunek pracy z ostatnim pracodawcą i ukończył 60 lat. Zakład ostatecznie uznał jako pracę w warunkach szczególnych okres 14 lat 3 miesiące i 29 dni zatrudnienia od 31 marca 1979 r do 15 czerwca 1993 r na podstawie złożonego świadectwa z 18 października 2012 r, z którego wyłączył okresy zwolnień lekarskich po 15 listopada 1991 r (decyzja z dnia 17 listopada 2013 r).

W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawca wnosił za zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu od 1 września 1970 r do 31 grudnia 1978 r w Spółdzielni Kółek Rolniczych w S. na stanowisku kierowcy ciągnika. Zakład nie zaliczył tego okresu z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

W toku postępowania Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca od 1 września 1970 r do 31 grudnia 1978 r był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...)w S., z siedziba w N.. Do 30 kwietnia 1970 r zajmował stanowisko pracownika fizycznego, natomiast od 2 maja 1972 r przeniesiono go na stanowisko kierowcy ciągnikowego, na którym pracował do końca zatrudnienia. W tym okresie odbywał zasadniczą służbę wojskowa od 25 października 1972 r do 18 października 1974 r (świadectwo pracy, kwestionariusz osobowy, akta osobowe k. 32 a.s., kserokopia książeczki wojskowej, k. 11-13 a.e.).

Wnioskodawca będąc zatrudnionym na stanowisku kierowcy ciągnika wykonywał wszelkie czynności związane z pracami polowymi, nadto wykonywał oprysk, rozsiewał wapno, uczestniczył w sianokosach i omłotach, obsługiwał snopowiązałkę oraz wykonywał usługi transportowe. W czasie prac polowych do ciągnika doczepiał różnego rodzaju maszyny służące do wykonywania prac polowych, takie jak opryskiwacz, rozsiewacz nawozów, pługi, rozrzutnik obornika itd. Z doczepioną przyczepą transportował tytoń, zboże do Państwowych Zakładów (...) w L., a także odpady i wyroby garbarskie w G. L.. W Spółdzielni znajdowało się kilkanaście ciągników, traktorzystów zatrudniano około 12-14. W przypadku awarii zdarzało się, że wnioskodawca miał możliwość korzystania z innego ciągnika, ale często, w szczególności w okresach przestoju w pracach polowych, sam uczestniczył w naprawach ciągników i innego sprzętu rolniczego. Remonty i naprawy wykonywano w warsztacie znajdującym się w bazie N.. Nadto wnioskodawca kierowany był do prac załadunkowych i innych prac, nazywanych pracami zastępczymi, nie stanowiących pracy kierowcy ciągnika (świadectwo pracy, k. 32 a.s., zeznania wnioskodawcy, k. 123v a.s., k. 86v a.s., zeznania świadków W. T., k. 97v-98 a.s. i M. K., k. 98-98v a.s., lista płac, akta kapitałowe).

Jak wynika z list płac zachowanych ze spornego okresu zatrudnienia wnioskodawca pracował głównie jako traktorzysta, często pracował też w godzinach nadliczbowych. I tak w poszczególnych miesiącach liczba godzin przepracowanych przez skarżącego jako kierowcy ciągnika wynosiła nawet do 289 godzin w miesiącu (październik 1976 r). W sierpniu 1972 r, jak wynika z zapisów list płac, wnioskodawca pracował 267,5 godziny (z tego 93 godziny pracy nadliczbowej) wyłącznie jako traktorzysta, nie był kierowany do innych prac. Natomiast w maju 1975 r przepracował 204,50 godziny jako traktorzysta, 17,30 godziny przy remontach i konserwacji sprzętu co dawało łącznie 220,20 godzin. Z tego 47 godzin uznane zostało za godziny nadliczbowe (załącznik do opinii biegłego z zakresu rachunkowości, finansów i operacji gospodarczych, k. 101 a.s.). Jak wynika z kalendarza na rok 1975, w maju były 24 dni robocze, w tym 4 soboty, w tym miesiącu przypadały dwa święta 1 Maja i Boże Ciało 29 maja (ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r o dniach wolnych od pracy, Dz.U. 1951 r Nr 4, poz. 28), i wyznaczona była jedna sobota wolna w dniu 24 maja (załącznik do Uchwały Nr 41 Rady Ministrów z dnia 6 lutego 1974 r w sprawie zasad i terminów wprowadzania dodatkowych dni wolnych od pracy w latach 1974 i 1975, M.P. z 1974 r Nr 6, poz. 42-44). Wynika z tego, iż pełny wymiar czasu pracy wyniósł w tym miesiącu 192 godziny, skarżący więc przepracował wówczas więcej niż pełny wymiar czasu godziny jako traktorzysta, tj. 204,50 godziny (załącznik do opinii biegłego k. 101 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody, w szczególności zaś na kserokopie list płac wnioskodawcy z okresu pracy w(...)w S. z siedzibą w N. za styczeń, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień i października 1972 r, listopad i grudzień 1974 r i pełne lata 1975, 1976, 1977 i 1978. Dokumenty zgromadzone w aktach ubezpieczeniowych i aktach osobowych zostały obdarzone wiarą jako autentyczne i rzetelne, a przez to prawdziwe, mogły więc stać się podstawą do wydania rozstrzygnięcia w sprawie.

W zakresie liczby przepracowanych godzin w charakterze traktorzysty w poszczególnych miesiącach przez wnioskodawcę Sąd oparł się na opinii z 7 maja 2015 r, wydanej przez biegłego z zakresu rachunkowości, finansów i operacji gospodarczych. Biegły ustalił w sposób szczegółowy, na podstawie zgromadzonych dokumentów osobowych i płacowych, ile godzin wnioskodawca pracował w poszczególnych latach i miesiącach jako traktorzysta, a ile przy innych czynnościach, z uwzględnieniem godzin nadliczbowych. Opinia ta jest jasna i wyczerpująca. W zestawieniu stanowiącym załącznik do opinii biegły szczegółowo, w rozbiciu na poszczególne czynności wykonywane przez skarżącego wyliczył godziny jego pracy, uwzględniając przy tym ilość godzin nadliczbowych. Żadna ze stron nie kwestionowała tej opinii.

Sąd dał również wiarę zeznaniom świadków, złożonym w toku postępowania. W. T. pracował w (...) w S. jako kombajnista, natomiast M. K. w latach 1971 i 1972 pracował w Spółdzielni jako traktorzysta, a następnie od 1975 r jako kierownik (...). Obydwaj zatem posiadali niezbędne wiadomości dotyczące charakteru i warunków wykonywanej przez wnioskodawcę pracy. Ich zeznania były zgodne i korelowały ze zgromadzoną dokumentacją. Także zeznania wnioskodawcy Sąd uznał za wiarygodne.

Sąd wskazał, że odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Sąd zacytował art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r Nr 39, poz. 353), zgodnie z którym mężczyznom urodzonym po 31 grudnia 1948 r przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Ustęp 2. artykułu 32 stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Zgodnie z ustępem 4 wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 rozporządzenia, za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd zaznaczył, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył wnioskodawcy jako pracę w warunkach szczególnych okres pracy od 31 marca 1979 r do 31 stycznia 1994 r w (...) Spółdzielni (...) w L., to jest 14 lat 3 miesiące i 29 dni. Jednak, jak wynika z decyzji, do okresu pracy w warunkach szczególnych nie przyjęto okresów pobierania przez wnioskodawcę w czasie tego zatrudnienia okresów zasiłków chorobowych po dniu 15 listopada 1991 r. Jest to nieprawidłowe, bowiem przepisy prawa, na podstawie których ustalane jest prawo do spornej emerytury nie zawierają regulacji, która nakazywałaby wyłączenie okresów pobierania zasiłków chorobowych z okresów pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. W sprawie nie znajduje zastosowania art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach, obowiązujący dopiero od 1 lipca 2004 r. Przepis ten wprowadził ograniczenia przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze polegające na tym, że nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Skoro przepis art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odsyła do art. 32 tej ustawy jedynie w zakresie przewidzianego w nim wieku emerytalnego, to przepis art. 32 ust. 1a nie ma zastosowania do ubezpieczonych ubiegających się o przyznanie emerytury na podstawie przepisu przejściowego, jakim jest art. 184.

Nadto stosownie do treści § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Pojęcia, którymi posługuje się ten przepis: „wykonywał prace” oraz „ma wymagany okres zatrudnienia” nie są równoznaczne. Na zachodzące różnice między tymi określeniami zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 listopada 2003 r, III UZP 10/03 (OSNP 2004/5/87), stwierdzając, że do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia, wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.). W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy podniósł, iż użyte w § 4 ust. 1 pojęcia: pracownik, stosunek pracy, czy zatrudnienie nie mogą być interpretowane na użytek prawa ubezpieczeń społecznych inaczej, niż interpretuje je akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, tj. Kodeks pracy. Pogląd ten wzmacnia treść art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. 2009 r Nr 205, poz. 1585 ze zm.). W art. 6 ust. 1 pkt 1 wyrażona została reguła, że obowiązkowym ubezpieczeniom podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami, natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1, za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Sformułowania te oznaczają odpowiednio pracownika i stosunek pracy według wskazań Kodeksu pracy.

W ocenie Sądu nie ma wątpliwości, że do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach winny być zaliczone okresy pobierania przez niego zasiłków chorobowych przypadające po dniu 14 listopada 1991 r. Okres pracy w warunkach szczególnych w (...) Spółdzielni (...) w L. winien wynosić 14 lat 10 miesięcy 1 dzień. Do uzupełnienia więc okresu pracy w warunkach szczególnych do wymaganych 15 lat wystarczył okres dwóch miesięcy.

W postępowaniu zaś ustalono, iż wnioskodawca w okresie zatrudnienia w(...)w S. z siedzibą w N., od 1 września 1970 r do 31 grudnia 1978 r wykonywał w przeważającej części prace traktorzysty, ale także w warsztacie przy remontach i konserwacji sprzętu, przy obsłudze snopowiązałki i inne czynności zastępcze, tj. czynności załadunkowe. Dzięki zachowanym listom płac udało się w sposób precyzyjny określić, przez ile godzin, w rozbiciu na poszczególne miesiące, skarżący wykonywał poszczególne prace. W szczególności ustalono, iż w przeciągu tego okresu są przynajmniej dwa takie miesiące, w których wnioskodawca wykonywał wyłącznie (sierpień 1972 r - 267,50 godziny), bądź w wymiarze godzin przekraczającym pełnym wymiar czasu pracy (maj 1975 r) pracę kierowcy ciągnika - traktorzysty, wskazaną w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w wykazie A w dziale VIII „W transporcie i łączności”, pozycja 3: „prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych” oraz w załączniku nr 1 do uchwały nr 21 (...) z dnia 20 maja 1983 r (Informator (...), W., październik 1983 r), gdzie w dziale VIII, poz. 3, pkt 1 widnieje stanowisko kierowcy ciągnika. Jest to okres wystarczający do uzupełnienia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach uznanych już przez ZUS w roku postępowania administracyjnego, a także uzupełnionych o okresy zasiłków chorobowych.

Sąd wskazał, że wnioskodawca legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym ponad 25 lat, ma ukończone 60 lat życia, rozwiązał stosunek pracy oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. W postępowaniu ustalono również, że pracował w warunkach szczególnych przez 15 lat. Tym samym spełnił wszelkie przesłanki do ustalenia mu prawa do emerytury

Z tych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1) naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 pkt l, art. 32 ust. la ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r, poz. 748) oraz § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r Nr 8, poz. 43 ze zm.),

2) naruszenie prawa procesowego przez przekroczenie wyrażonej w art. 233 § l kpc zasady swobodnej oceny dowodów,

3) sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez uznanie, że wnioskodawca spełnił wszystkie warunki wymagane do przyznania emerytury, w tym udokumentował ponad 15 lat pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że poza sporem jest, że w okresie zatrudnienia w Spółdzielni (...) w L. od 31 marca 1979 r do 15 czerwca 1993 r wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach, co udokumentował świadectwem pracy wystawionym 18 października 2012 r. Na tej podstawie uwzględniony został okres w wymiarze 14 lat 3 miesiące 29 dni. Natomiast w ocenie organu rentowego brak jest podstaw do zaliczenia do w/w okresu, okresów zwolnień lekarskich przypadających po dniu 15 listopada 1991 r.

Ponadto do okresu pracy w szczególnych warunkach nie został uznany okres zatrudnienia w(...)w S. od 1 września 1970 r do 31 grudnia 1978 r na stanowisku kierowcy ciągnikowego, ponieważ w tym czasie wnioskodawca nie pracował wyłącznie jako kierowca traktorzysta stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, lecz były to prace różne związane z remontami, konserwacja sprzętu, a także prace zastępcze. Sąd pierwszej instancji, na podstawie analizy dowodów z dokumentów złożonych przez wnioskodawcę do organu rentowego, akt osobowych i opinii biegłego z zakresu rachunkowości, uznał że skarżący spełnił wszystkie przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury. Powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2003 r, III UZP 10/03, OSNP 2004/5/87 wskazał, że do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 17 października 1991 r o rewaloryzacji emerytur i rent, zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw .

Zdaniem apelującego, ustalając okres zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd pominął unormowania wynikające z art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Dyspozycja art. 32 ma zastosowanie do emerytur przyznawanych w trybie art. 184 nie tylko w części dotyczącej przesłanki wieku emerytalnego. Art. 184 nie stanowi bowiem samodzielnej podstawy prawnej do nabycia prawa do emerytury, dotyczy tylko pewnej grupy osób, tj. zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, które muszą spełniać wymogi zawarte w przepisach dotychczasowych - art. 32 ust. 4. Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 2 ust. l rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W ocenie apelującego, w świetle przytoczonych regulacji prawnych, brak jest podstaw do zaliczenia do okresu pracy w szczególnych warunkach okresów, w których praca nie była faktycznie wykonywana z powodu zwolnień lekarskich, ponieważ nie spełniają przesłanki wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze. Tym samym okres zatrudnienia w szczególnych warunkach winien podlegać pomniejszeniu o okres zasiłków chorobowych wynoszący 7 miesiące i 2 dni, a zatem nie wynosi zgodnie z ustaleniami Sądu 14 lat 10 miesięcy i 1 dzień, lecz 14 lat 3 miesiące i 29 dni.

W ocenie skarżącego, przeprowadzone postępowanie dowodowe nie dało również podstaw do stwierdzenia, że w okresie zatrudnienia w (...)w S. od 1 września 1970 r do 31 grudnia 1978 r wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę kierowcy ciągnika - traktorzysty, wskazaną w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w wykazie A w dziale VIII „ W transporcie i łączności" pozycja 3 „prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych” i w załączniku nr 1 do uchwały nr 21(...)z dnia 20 maja 1983 r w dziale VIII, poz. 3 pkt 1 - w którym widnieje stanowisko kierowcy ciągnika.

Na okoliczność wymiaru wykonywanego w spornym okresie zatrudnienia na stanowisku kierowcy ciągnika traktorzysty, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości. finansów i operacji gospodarczych . Z analizy zestawienia czasu pracy za lata 1972-1976 wyniki, że wnioskodawca w niektórych miesiącach wykonywał pracę traktorzysty w pełnym wymiarze czasu pracy (a poza tym pracował również przy remontach i konserwacji sprzętu, przy obsłudze snopowiązałki oraz wykonywał prace zastępcze), natomiast w innych miesiącach pracę traktorzysty wykonywał w niewielkim zakresie, a przeważającymi pracami były prace pozostałe.

Apelujący zacytował postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2008 r, II UK 133/08, zgodnie z którym tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stałe wykonywanie takich prac oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia.

Zdaniem apelującego, wobec powyższego brak jest podstaw do przyjęcia, iż wnioskodawca udowodnił piętnastoletni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, a w tej sytuacji ustalenie prawa do świadczenia osobie, która nie spełniła ustawowych przesłanek, nastąpiło z naruszeniem powołanych przepisów oraz w sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest niezasadna i dlatego została oddalona.

Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny i trafnie zinterpretował oraz zastosował obowiązujące przepisy prawa. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości zarówno ustalenia faktyczne, jak i wywody prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r, II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Sąd pierwszej instancji, ponownie rozpoznając sprawę, przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, przesłuchując świadka, dopuszczając dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, finansów i operacji gospodarczych na okoliczności czasu pracy wnioskodawcy na stanowisku kierowcy ciągnika oraz dodatkowo przesłuchując wnioskodawcę.

Wszystkie przeprowadzone w sprawie dowody zostały ocenione stosownie do zasady swobodnej oceny dowodów, wynikającej z art. 233 § 1 kpc, a ustalenia Sądu nie są sprzeczne z zebranymi w sprawie dowodami.

Prawidłowo Sąd pierwszej instancji ustalił, że wnioskodawca udowodnił do dnia 1 stycznia 1999 r 15 lat pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, uprawniającej do nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r, poz. 748).

W sprawie nie było sporne, że wnioskodawca udowodnił 14 lat 3 miesiące 29 dni pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, wykonywanej w czasie zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni (...) w L. od 31 marca 1979 r do 15 czerwca 1993 r, po wyłączeniu okresów pobierania zasiłków chorobowych po dniu 15 listopada 1991 r.

Nie ma podstaw do wyłączenie okresów zasiłków chorobowych z okresu pracy wnioskodawcy wykonywanej w warunkach szczególnych. W tym zakresie ustalone jest orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, przytaczane przez Sąd Okręgowy i poprzednio przez Sąd Apelacyjny w niniejszej sprawie. Sąd Apelacyjny podtrzymuje swoje stanowisko w tym zakresie.

Bez wyłączenia okresów zasiłków chorobowych z okresu zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni (...) w L. okres pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy wynosi 14 lat 10 miesięcy 1 dzień.

Prawidłowo również ocenił Sąd Okręgowy, że okres pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy należy uzupełnić o okresy pracy w (...)w S., gdzie wnioskodawca był zatrudniony od 1 września 1970 r do 31 grudnia 1978 r.

Ubezpieczony pracował tam na stanowisku kierowcy ciągnika, wykonując prace w polu, prace transportowe, a w niektórych okresach w większym zakresie inne prace, najczęściej prace w warsztacie przy naprawie maszyn.

Rzeczywiście nie w całym okresie powyższego zatrudnienia wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach, to jest prace kierowcy ciągnika w pełnym wymiarze czasu pracy.

Są jednak kilkumiesięczne okresy, kiedy wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy (a nawet w większym wymiarze) albo w prawie pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy ciągnika. Wykonując pracę kierowcy ciągnika w pełnym wymiarze czasu pracy przez kolejne miesiące pracował tych okresach w warunkach szczególnych stale, w narażeniu na uciążliwości takiej pracy. Nie ma przy tym znaczenia, że oprócz pracy kierowcy ciągnika wykonywał inne prace, jeżeli przez 8 godzin pracował jako traktorzysta.

Z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, finansów i operacji gospodarczych wynika, że wnioskodawca jako kierowca ciągnika pracował w 1975 r: - w maju 204,50 godziny, w czerwcu - 277,30 godziny, w lipcu - 198, 30 godziny. Natomiast w 1977 r pracował jako kierowca ciągnika: w czerwcu - 209 godzin, w lipcu - 209,20 godziny, w sierpniu 203,45 godziny, we wrześniu 211,45 godziny, w październiku 313,30 godziny (opinia, k. 99 – 102 akt sprawy).

W wymienionych miesiącach pracował powyżej pełnego wymiaru czasu pracy, który wynosił 192 godziny miesięcznie. Zatem pracę wnioskodawcy jako pracę kierowcy ciągnika w okresach od maja do lipca 1975 r oraz od czerwca do października 1977 r należy ocenić jako stałą pracę w tym charakterze.

Po dodaniu podanych wyżej okresów (3 miesiące oraz 5 miesięcy) do udowodnionego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat 10 miesięcy, okres pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy wynosi 15 lat 6 miesięcy.

Trafnie zatem Sąd pierwszej instancji ustalił, że wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki do nabycia emerytury.

Z powyższych przyczyn Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację.

Wobec tego, że wnioskodawca jest w procesie stroną wygrywającą, zasądzone zostały na jego rzecz od organu rentowego koszty postępowania apelacyjnego na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc. Są to koszty zastępstwa procesowego wnioskodawcy reprezentowanego przez adwokata. Kwota tych kosztów wynika z przepisów § 12 ust. 2 i § 13 ust. 1 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r, poz. 461) i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015 r zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2015 r, poz. 1079).