Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Krystyna Smaga
Sędziowie:	SA Bogdan Świerk SA Krzysztof Szewczak (spr.)
Protokolant: protokolant sądowy Joanna Malena

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2015 r. w Lublinie

sprawy E. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 12 listopada 2014 r. sygn. akt IV U 388/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie;

II.  zasądza od E. O. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

III AUa 1115/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lutego 2014 r. znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił E. O. prawa do emerytury, ponieważ ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999 r. osiągnął 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy podniósł, że udowodniony staż pracy w szczególnych warunkach obejmuje okres od 26 stycznia 1979 r. do 30 kwietnia 1979 r. oraz od 1 maja 1979 r. do 3 sierpnia 1986 r. tj. łącznie 7 lat, 6 miesięcy i 9 dni.

W odwołaniu od tej decyzji E. O. domagał się jej zmianę poprzez ustalenie mu prawa do emerytury. Ubezpieczony podniósł przy tym, że do stażu pracy w szczególnych warunkach powinien być również zaliczony okres od 4 sierpnia 1986 r. do 31 grudnia 1998 r., kiedy to pracował w (...) Pracę tę wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy wśród spawania i wycinania elektrycznego, gazowego i atomowodorowego. Każdego dnia dostarczał blachę na stanowiska spawalnicze i jako rozdzielca robót był nieustannie narażonym na oddziaływanie tych szczególnych warunków.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 12 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję poprzez ustalenie E. O. prawa do emerytury od dnia 1 stycznia 2014 r. oraz zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd I instancji ustalił, wnioskodawca E. O. po osiągnięciu w dniu (...) wieku 60 lat wystąpił w dniu 31 stycznia 2014 r. do organu rentowego z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury. Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca udowodnił ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 25 lat. ZUS nadto ustalił, że do dnia 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony osiągnął staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 7 lat, 6 miesięcy i 9 dni z tytułu zatrudnienia w okresach: od 26 stycznia 1979 r. do 30 kwietnia 1979 r. oraz od 1 maja 1979 r. do 3 sierpnia 1986 r. w (...) S.A. w W. Zakładzie w S.. Z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach decyzją z 28 lutego 2014 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury.

Sąd I instancji nadto ustalił, że w dniu 26 stycznia 1979 r. E. O. zawarł z Wytwórnią (...) w S. (obecnie (...) S.A.) umowę o pracę, na podstawie której został zatrudniony w wydziale W-2 na stanowisku montera konstrukcji stalowych. Jako monter konstrukcji stalowych ubezpieczony pracował do dnia 30 kwietnia 1979 r., zaś od dnia 1 maja 1979 r., na skutek przeszeregowania, został przeniesiony na stanowisko spawacza. Na tym ostatnim stanowisku ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy do dnia 3 sierpnia 1986 r. Następnie od dnia 4 sierpnia 1986 r. ubezpieczony przebywał na zasiłku chorobowych, zaś od dnia 4 maja 1987 r. do dnia 27 kwietnia 1988 r. – na zasiłku rehabilitacyjnym. Od dnia 28 kwietnia 1988 r. E. O. wrócił do pracy i ze względu na orzeczenie lekarza zakładowego, który stwierdził, że jest on zdolny do pracy, z tym że nie może dźwigać ponad 20 kg i pracować w pozycji pochylonej, podjął pracę w wydziale W-2 (wydział konstrukcji stalowych) na stanowisku rozdzielcy robót. W tym wydziale praca polegała na składaniu i spawaniu konstrukcji stalowych. Była ona wykonywana w hali, w której było ok. 30 stanowisk spawalniczych i ok. 8 stanowisk monterskich. Spawacze i monterze pracowali w parach. Ubezpieczony pracował w tej samej hali co spawacze, nie miał oddzielnego pomieszczenia, ani nawet biurka. Jego praca jako rozdzielcy robót polegała na dowożeniu na poszczególne stanowiska spawalnicze detali, blachy, elementów stalowych, które następnie podlegały scaleniu w konstrukcje stalowe, a więc polegała na dostarczaniu poszczególnym spawaczom elementów do spawania. Ubezpieczony otrzymywał rozpiski, zgodnie z tygodniowym planem produkcji, jakie materiały miał dostarczyć na poszczególne stanowiska spawalnicze. Wydział przygotowawczy dostarczał te materiały na wydział W-2, a ubezpieczony kompletował je i rozwoził wózkiem widłowym albo suwnicą na poszczególne stanowiska pracy. Ubezpieczony, tak samo jak spawacze i monterzy, podlegał mistrzowi i kierownikowi wydziału. Na zmianie pracował jeden rozdzielca, który dostarczał detale wszystkim spawaczom i monterom pracującym w wydziale. Jako rozdzielca robót wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w wydziale konstrukcji stalowych, w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych.

Sąd Okręgowy ustalił nadto, że ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał odwołanie za uzasadnione. Przywołał przy tym treść przepisów art.184 w związku z art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2013 r., poz.1440 ze zm.) oraz § 2 ust.1 i § 4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnił przesłankę posiadania wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach. Poza sporem pozostawało bowiem, że wnioskodawca osiągnął wymagany ustawą wiek z dniem 17 stycznia 2011 r., nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz spełnił przesłankę tzw. „ogólnego” stażu pracy. ZUS nie kwestionował okresu 7 lat, 6 miesięcy i 9 dni pracy w szczególnych warunkach. Spór dotyczył zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu pracy na stanowisku rozdzielcy robót w (...) S.A. od dnia 4 sierpnia 1986 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Sąd Okręgowy podniósł, iż przeprowadzone w sprawie niniejszej postępowanie dowodowe dało podstawy do ustalenia, że w okresie od dnia 28 kwietnia 1988 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. (tj. z wyłączeniem okresu od 4 sierpnia 1986 r. do 27 kwietnia 1988 r., kiedy to ubezpieczony przebywał na zasiłku chorobowym i świadczeniu rehabilitacyjnym) E. O. pracował na stanowisku rozdzielcy robót w wydziale W-2 (wydziale konstrukcji stalowych), w hali spawalniczo-montażowej z ok. 30 stanowiskami spawalniczymi i ok. 8 stanowiskami montażowo-spawalniczymi, w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych. Ubezpieczony swoją pracę polegającą na dowożeniu na poszczególne stanowiska spawalnicze detali do spawania wykonywał tylko w wydziale konstrukcji stalowych, w którym odbywało się spawanie w/w konstrukcji. Wykonywał tę pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a zatem według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony posiadał okres pracy w szczególnych warunkach w wymiarze wynoszącym łącznie 18 lat, 2 miesięcy i 11 dni pracy, a nie jak przyjął ZUS w zaskarżonej decyzji - 7 lat, 6 miesięcy i 9 dni. Od tak ustalonego stażu pracy w szczególnych warunkach Sąd Okręgowy odliczył, zgodnie z art. 32 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w wymiarze 84 dni, tj. 2 miesięcy i 24 dni. Ostatecznie więc Sąd I instancji uznał, że do ustalenia prawa do emerytury podlega uwzględnieniu staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 17 lat, 11 miesięcy i 17 dni. Pracę wykonywaną przez ubezpieczonego w charakterze rozdzielcy robót należy uznać, zdaniem Sądu Okręgowego, za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach, gdyż odpowiada ona rodzajowo pracy kwalifikowanej w stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykazie A, dziale XIV, poz.12 (spawacz elektryczny i gazowy), jak również pod pozycją 12 pkt 4, działu XIV, wykazu A stanowiącego załącznik nr 1 zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (pracownicy zatrudnieni w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych).

Sąd Okręgowy podkreślił, że o zakwalifikowaniu pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach nie decyduje nazwa stanowiska, ale rodzaj wykonywanych czynności. Ubezpieczony w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziale konstrukcji stalowych wykonywał pracę rozdzielcy robót polegającą na dostarczaniu spawaczom na ich stanowiska pracy detali do spawania. Stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wnioskodawca pracował więc w wydziale zajmującym się spawaniem konstrukcji stalowych. Pracę rozdzielcy robót wykonywał w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych. Ubezpieczony, co prawda nie miał własnego stanowiska pracy zlokalizowanego przy konkretnym stanowisku spawalniczym, ale ze względu na to, że jego praca polegała na dostarczaniu do poszczególnych stanowisk spawalniczych detali do spawania i odbywała się w wydziale spawalniczym, należało uznać, zdaniem Sądu Okręgowego, że był zatrudniony w bezpośrednim sąsiedztwie tych stanowisk.

Sąd I instancji obdarzył wiarą zeznania przesłuchanych w sprawie świadków oraz zeznania ubezpieczonego jako spójne, logiczne, korespondujące ze sobą oraz z dowodami z dokumentów. Dowody te wykazały na czym polegała praca E. O., jak była wykonywana i w jakim wymiarze czasu pracy. Treść tych zeznań potwierdziła, że powinna być ona zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach, wskazana w powołanych wyżej rozporządzeniu i zarządzeniu.

Mając to wszystko na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie i na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję poprzez ustalenie, E. O. prawa do emerytury od dnia 1 stycznia 2014 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym ubezpieczony złożył wniosek o to świadczenie.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 11 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. 2013 r. poz. 490).

Apelację od tego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.. Zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości organ rentowy zarzucił mu:

a/ naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2013 r., poz. 1440 ze zm.) w związku z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez ich błędną wykładnię i ustalenie prawa do emerytury osobie nie spełniającej przesłanki 15 lat pracy w szczególnych warunkach;

b/ naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny zgromadzonego materiału dowodowego z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów.

W konsekwencji tych zarzutów organ rentowy wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz apelanta kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy podkreślił, iż jego zdaniem, w spornym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach. Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego wykonywana przez ubezpieczonego praca w (...) S.A. w wydziale W-2 na stanowisku rozdzielcy robót nie odpowiada rodzajowo pracy określonej pod pozycją 12, działu XIV, wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), tj. prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym. ZUS podkreślił, iż wykaz prac w szczególnych warunkach ujęty w tym załączniku jest wyczerpujący i zamknięty. W związku z tym nie jest możliwe zaliczenie do prac w szczególnych warunkach prac pokrewnych. Praca na stanowisku rudzielcy robót, wykonywana nawet w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, nie mieści się w pojęciu „prace przy spawaniu”. Dla oceny czy praca ubezpieczonego na ostatnio wskazanym stanowisku może być zaliczona do stażu pracy w szczególnych warunkach nie ma znaczenia okoliczność, że wnioskodawca świadczył pracę w środowisku, w którym był narażony na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia. W związku z tym, że pracami przy spawaniu są prace wykonywane w przebiegu spawania, pracy ubezpieczonego w spornym okresie na stanowisku rozdzielcy robót polegającej na dowożeniu na poszczególne stanowiska spawalnicze detali do spawania, blachy, elementów stalowych, nie można było zaliczyć do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Apelant zwrócił również uwagę na to, że dla uznania pracy na stanowisku rozdzielcy robót jako wykonywanej w szczególnych warunkach nieuprawnione było powołanie się przez Sąd Okręgowy na zarządzenie Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego. Orzecznictwo sądowe przypisuje zarządzeniom resortowym charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający. Mogą być one pomocne przy dokonywaniu wykładni oraz kwalifikacji stanowisk pracy wskazanych w wykazie A stanowiącym załącznik rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Autor apelacji podkreślił, że wykonywanie pracy na stanowisku wymienionym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazie A stanowiącym załącznik ostatnio powołanego rozporządzenia, nie uprawnia do emerytury w obniżonym wieku. W ocenie organu rentowego brak jest podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca udowodnił przesłankę co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, nie było bowiem podstaw do zaliczenia wykonywanej przez niego pracy na stanowisku rozdzielcy robót do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja pozwanego organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w sprawie niniejszej było prawo E. O. do emerytury w obniżonym wieku. Prawidłowo Sąd Okręgowy uznał, iż zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2013 r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczeni urodzeni, tak jak wnioskodawca, po dniu 31 grudnia 1948 r., uzyskują prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 tej ustawy, jeżeli w dniu jej wejścia w życie, tj. 1 stycznia 1999 r., osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym oraz mają niezbędny okres składkowy i nieskładkowy, o którym stanowi art. 27 ustawy, tj. 25 lat dla mężczyzn. Niezbędnym warunkiem jest również nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Odnosząc się do przesłanki odpowiednio długiego okresu pracy w szczególnych warunkach wskazać należy, że zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) winien on wynosić co najmniej 15 lat pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze, na stanowiskach wymienionych w załączniku do tego rozporządzenia. Z treści powołanych wyżej przepisów oraz § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.) wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2012 r., III UK 92/11 – LEX nr 1215158 oraz powołane tam orzecznictwo).

Spór przed Sądem drugiej instancji, z uwagi na treść uzasadnienia apelacji, zogniskował się wokół charakteru zatrudnienia E. O. w (...) S.A. w S. na stanowisku rozdzielcy robót w Wydziale (...) ((...)) w okresie od dnia 28 kwietnia 1988 r. do dnia 31 grudnia 1998 r.

Kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy niniejszej posiadało ustalenie rodzaju faktycznie wykonywanych przez E. O. czynności w spornym okresie oraz ocena, czy stanowiły one pracę wymienioną w stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.) wykazie A, dziale XIV, poz. 12. W pozycji tej wymienione zostały prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym. Zasadnie pozwany organ rentowy zarzucił w apelacji, że zaliczając sporny okres pracy ubezpieczonego na stanowisku rozdzielcy robót w wydziale konstrukcji stalowych (W-2) do stażu pracy w szczególnych warunkach, Sąd I instancji nie dokonał wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie niniejszej materiału dowodowego, wymaganej normą art. 233 § 1 k.p.c., a nadto z poczynionych ustaleń wyprowadził błędne wnioski. W tym miejscu należy wskazać, iż problemem prawnym wymagającym rozwiązania jest wyjaśnienie określenia "prace przy spawaniu", zawartego w pkt 12, działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik ostatnio powołanego rozporządzenia. Od tego zależy bowiem stwierdzenie, czy prace wykonywane przez E. O. w Wydziale W-2 na stanowisku rozdzielcy robót mieszczą się w tym określeniu i w rezultacie, czy mogą być zakwalifikowane jako praca w szczególnych warunkach. Zdaniem Sądu Apelacyjnego określenie to obejmuje prace wykonywane w przebiegu procesu spawania. Takie rozumienie rozważanego zwrotu wynika z jego wykładni językowej, prowadzącej do wniosku, że podobnie jak inne podobne zwroty, np. "przy sprzątaniu", obejmuje czynności związane ze spawaniem (sprzątaniem), a nie obejmuje, wbrew twierdzeniu przedstawionemu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, czynności innego pracownika znajdującego się w bezpośredniej bliskości stanowisk spawalniczych. Należy też dodać, że użycie określenia "przy spawaniu" zamiast terminu "spawacz" pozwala objąć nim także prace wykonywane w przebiegu procesu spawania przez pracowników niebędących spawaczami, jak np. przez wskazanych w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz.Urzęd. Min. Hut. i Przem. Maszyn. 1985 r., Nr 1-3, poz. 1) pracowników zatrudnionych na stanowisku operatora automatu do spawania kształtowników (Dział XIV, poz. 12, pkt 2). Zamieszczenie w wykazie stanowiącym załącznik tego ostatniego zarządzenia resortowego stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego, także pozycji: "pracownicy zatrudnieni w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych" (Dział XIV, poz. 12, pkt 4), nie oznacza, wbrew stanowisku Sądu Okręgowego, że czynności tych pracowników mogą być uznane za "prace przy spawaniu" w wyżej wskazanym znaczeniu. Co prawda, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, "zarządzenia resortowe wydane na podstawie przepisu § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) w zakresie, w jakim stanowią wyłącznie wykazy stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A i B będących załącznikiem do rozporządzenia, objęte są odesłaniem określonym w art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych" (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05 – niepublikowany; także uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r., II UK 337/03 – OSNP 2004, nr 22, poz. 392), jednakże stanowisko to należy odczytywać łącznie z zapatrywaniem tego Sądu, że "wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazach A i B, stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych" (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05 – OSNP 2006 nr 19-20, poz. 306; z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04 – OSNP 2005 nr 11, poz. 161).

W konsekwencji, pomimo tego, że w spornym okresie w wydziale konstrukcji stalowych (W-2) jako podstawowe wykonywane były prace w szczególnych warunkach wymienione w stanowiącym załącznik powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wykazie A, dziale XIV, poz. 12, t.j. „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym”, to praca wykonywana przez E. O. na stanowisku rozdzielcy robót, nie była „pracą przy spawaniu”, a tym samym nie była pracą w szczególnych warunkach wymienioną pod pozycją 12, działu XIV, wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Jego praca jako rozdzielcy robót polegała bowiem na dowożeniu na poszczególne stanowiska spawalnicze detali, blachy, elementów stalowych, które następnie podlegały scaleniu w konstrukcje stalowe, a więc polegała na dostarczaniu poszczególnym spawaczom elementów do spawania. Ubezpieczony otrzymywał rozpiski, zgodnie z tygodniowym planem produkcji, jakie materiały miał dostarczyć na poszczególne stanowiska spawalnicze. Wydział przygotowawczy dostarczał te materiały na wydział W-2, a ubezpieczony kompletował je i rozwoził wózkiem widłowym albo suwnicą na poszczególne stanowiska pracy.

Podkreślić należy, że w określeniu rodzaju pracy uzasadniającym prawo do emerytury w obniżonym wieku na zasadach określonych w powołanym wyżej rozporządzeniu Rady Ministrów, chodzi wyłącznie o rodzaj pracy określonej treścią §§ 4 – 15 rozporządzenia i wykonywanie jej na stanowisku przypisanym do działu przemysłu wymienionego w wykazie stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2014 r., I UK 547/12 – LEX nr 1415525). Samo wykonywanie pracy w warunkach szkodliwych panujących w wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace w szczególnych warunkach, nie jest zatem wystarczające dla uznania, że była to praca w szczególnych warunkach.

Praca w szczególnych warunkach, jak wynika z powołanych wyżej przepisów, jest kategorią (pojęciem) prawną, która poza cechą szkodliwości musi spełniać dodatkowy warunek, a mianowicie musi być wymieniona w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jednoznacznie w taki sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13 (LEX nr 1455235) wyraził pogląd, że „w świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 1 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), pracami w szczególnych warunkach nie są wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami lub prace charakteryzujące się znacznym wysiłkiem fizycznym, lecz jedynie takie, które zostały wymienione w §§ 4 -15 tego rozporządzenia i wykazach stanowiących załącznik do niego”. Tym wymaganiom praca ubezpieczonego w spornym okresie, wbrew stanowisku Sądu I instancji, nie odpowiadała.

W świetle powyższych uwag nie ulega wątpliwości, że praca wykonywana przez pracowników zatrudnionych w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych (Dział XIV, poz. 12, pkt 4 załącznika nr 1 do powołanego wyżej zarządzenia nr 3 z Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r.) nie mieści się w określeniu „prace przy spawaniu", nie jest więc pracą wymienioną w wykazach A i B, stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Z tego względu wykonywanie takiej pracy nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zważywszy ponadto, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących, co w konsekwencji oznacza, że określona w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, instytucja „wcześniejszej emerytury" musi podlegać ścisłej wykładni (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2007 r., I UK 287/06 – LEX nr 936837).

Sumując, zebrany w sprawie materiał dowodowy nie uzasadniał przyjęcia, że w spornym okresie E. O. jako rozdzielca robót w wydziale konstrukcji stalowych (W-2) (...) S.A. w S. wykonywał prace w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy zastosowaniu przepisów powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. W świetle powyższych ustaleń i rozważań brak jest podstaw do uznania, że ubezpieczony spełnił wszystkie warunki konieczne do otrzymania emerytury w trybie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, skoro według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. nie legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, a tym samym nie nabył prawa do żądanego świadczenia. Zarzut obrazy prawa materialnego przedstawiony w apelacji pozwanego organu rentowego okazał się więc uzasadniony.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (t.j. Dz.U. 2013 r., poz. 490).

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.