Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 sierpnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Małgorzata Rokicka-Radoniewicz
Sędziowie:	SA Elżbieta Czaja SA Krzysztof Szewczak (spr.)
Protokolant: p.o. protokolanta sądowego Sylwia Zawadzka

po rozpoznaniu w dniu 1 sierpnia 2018 r. w Lublinie

sprawy M. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do renty socjalnej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 7 listopada 2017 r. sygn. akt IV U 531/17

oddala apelację.

Krzysztof Szewczak Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Elżbieta Czaja

III AUa 1074/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 maja 2017 r., znak:(...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. O. prawa do renty socjalnej, ponieważ komisja lekarska ZUS nie stwierdziła, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy.

W odwołaniu od tej decyzji M. O. domagał się jej zmiany poprzez przyznanie mu prawa do renty socjalnej. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podał, że decyzja ZUS jest dla niego krzywdząca, ponieważ stan zdrowia nie pozwala mu na normalne funkcjonowanie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc, iż zaskarżona decyzja została wydana w oparciu o ustalenia poczynione przez komisję lekarską ZUS w orzeczeniu z dnia 18 maja 2017 r.

Wyrokiem z dnia 7 listopada 2018 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił M. O. prawo do renty socjalnej od dnia (...) do dnia (...).

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd I instancji ustalił, że wnioskodawca M. O., urodzony w dniu (...), był w okresie od 7 października 2009 r. do 31 marca 2017 r. uprawniony do renty socjalnej. W dniu 29 marca 2017 r. ubezpieczony złożył wniosek o ustalenie prawa do renty socjalnej na dalszy okres. Rozpoznając ten wniosek organ rentowy skierował M. O. na badanie przez lekarza orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z dnia 21 kwietnia 2017 r. ustalił, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Po wniesieniu sprzeciwu od tego ostatniego orzeczenia M. O. został skierowany na badanie przez komisję lekarską ZUS, która w orzeczeniu z dnia 18 maja 2017 r. ustaliła, że nie jest on całkowicie niezdolny do pracy.

Na podstawie tego orzeczenia, organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 30 maja 2017 r. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty socjalnej.

Sąd Okręgowy rozpoznając odwołanie wnioskodawcy od tej decyzji dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii i reumatologii. W wydanej opinii biegli rozpoznali u M. O. młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, wymagające intensywnego leczenia farmakologicznego trzema lekami podstawowymi, stan po endoprotezoplastyce biodra prawego, zmiany zwyrodnieniowo-zapalne lewego stawu biodrowego do leczenia operacyjnego (endoprotezoplastyka) i stwierdzili, że wnioskodawca jest nadal całkowicie niezdolny do pracy do dnia (...) z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało u niego przed 18-tym rokiem życia. M. O. choruje na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów od 2005 r. (od 14-tego roku życia) i choroba ta ciągle postępuje. Ubezpieczony jest po endoprotezoplastyce biodra prawego i obecnie kwalifikuje się do endoprotezoplastyki biodra lewego. M. O. ma bolesność uciskową stawów nadgarstkowych, śródręcza i śródstopia. Ma bolesne oba stawy barkowe przy ruchach czynnych i biernych.

M. O. zdobył wykształcenie średnie ekonomiczne z maturą. Nigdy nie pracował zawodowo.

Sąd Okręgowy zacytował następnie treść art. 4 ust. 1 pkt 1-3, ust. 2 oraz art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 982 ze zm.), a także art. 12 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.).

Sąd I instancji mając na uwadze treść tych przepisów, podniósł że rozstrzygnięcie o zasadności odwołania ubezpieczonego wymagało ustalenia czy M. O. jest nadal osobą całkowicie niezdolną do pracy, gdyż bezsporne jest, że rozpoczął on leczenie w 2005 r. z powodu rozpoznania młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów i w związku z tą chorobą był uznawany dotychczas za całkowicie niezdolnego do pracy. Aktualnie wnosił o przyznanie prawa do renty socjalnej na dalszy okres z powodu wymienionej choroby, która ciągle postępuje. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na to, że naruszenie sprawności organizmu, które spowodowało całkowitą niezdolność do pracy, powstało u wnioskodawcy przed 18-tym rokiem życia. Powołani przez Sąd Okręgowy biegli lekarze specjaliści z zakresu reumatologii oraz ortopedii w wydanej w sprawie niniejszej opinii stwierdzili, że ubezpieczony jest nadal całkowicie niezdolny do pracy do(...). Z opinii wynika, że rozpoznane u M. O. młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów wymaga intensywnego leczenia farmakologicznego, a okresowo również podawania leków biologicznych. Schorzenie to ciągle postępuje, ubezpieczony przeszedł już endoprotezoplastykę biodra prawego, a aktualnie kwalifikuje się do zabiegu endoprotezoplastyki biodra lewego. M. O. ma bolesność uciskową stawów nadgarstkowych, śródręcza i śródstopia. Ma bolesne oba stawy barkowe przy ruchach czynnych i biernych.

Sąd Okręgowy uznał, że opinia biegłych zawiera wiarygodną i miarodajną ocenę stanu zdrowia ubezpieczonego. Biegli są specjalistami z zakresu ortopedii i reumatologii z tytułami naukowymi. Opinia została wydana po zapoznaniu się przez biegłych z dokumentacją medyczną i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego. Sąd Okręgowy podkreślił, że opinia została sporządzona przez biegłych rzetelnie, a jej wnioski są kategoryczne.

Do opinii zastrzeżenia zgłosił organ rentowy podnosząc, że ubezpieczony posiada wykształcenie średnie i w związku z tym może wykonywać pracę umysłową.

Zarzuty te, jak i zgłoszony przez organ rentowy wniosek o przeprowadzenie dowodu z nowego zespołu biegłych lekarzy: chirurga, ortopedy oraz reumatologa, Sąd Okręgowy uznał za niezasadne. Zarzuty organu rentowego nie dotyczą kwestii medycznych, tylko stwierdzenia, że M. O. posiadający średnie wykształceniem może wykonywać pracę umysłową. W związku z tym Sąd Okręgowy stwierdził, że ubezpieczony miał wykształcenie średnie ekonomiczne również w momencie przyznawania mu przez organ rentowy prawa do renty socjalnej w okresie od 7 października 2009 r. do 31 marca 2017 r. i wówczas ZUS stał na stanowisku, że to samo rozpoznanie co obecnie czyni go całkowicie niezdolnym do pracy, tak więc nie mógł wykonywać również pracy umysłowej. Stan zdrowia ubezpieczonego po dniu 31 marca 2017 r. nie uległ poprawie, co wynika z opinii biegłych. Niezasadne jest również stanowisko organu rentowego, że ubezpieczony z wykształceniem średnim ekonomicznym, który nigdy nie pracował jako ekonomista, ani na żadnym innym stanowisku pracownika biurowego, ma kwalifikacje do wykonywania pracy umysłowej. Rozpoznane u wnioskodawcy schorzenie powoduje ponadto bolesność wszystkich stawów, tak więc wykonywanie przez niego pracy w jednej pozycji przy komputerze nasilałoby tylko dolegliwości bólowe.

Sąd Okręgowy uznał, że zgromadzony w sprawie niniejszej materiał dowodowy, który został obdarzony przymiotem wiarygodności, wykazał, że ubezpieczony jest nadal całkowicie niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed 18-tym rokiem życia, a tym samym, spełnia on przesłanki do przyznania prawa do renty socjalnej na dalszy okres.

Mając to wszystko na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do okresowej renty socjalnej od dnia (...) do dnia (...).

Apelację od tego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.. Zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości apelant zarzucił mu:

1/ naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie:

a/ art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia,

b/ art. 286 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii zespołu innych biegłych sądowych z zakresu chirurgii i ortopedii oraz reumatologii, w sytuacji gdy zachodziły podstawy do jego uwzględnienia;

2/ naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. 2015 r., poz. 748 ze zm.) oraz art. 12 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2016 r., poz. 887 ze zm.) w związku z art. 15 ustawy o rencie socjalnej poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że ubezpieczony spełnia wszystkie przesłanki do przyznania okresowej renty socjalnej od dnia (...) do dnia (...).

W konsekwencji tych zarzutów organ rentowy wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony M. O. wnosił o oddalenie apelacji. W uzasadnieniu tej odpowiedzi wnioskodawca podniósł, że stan jego zdrowia, zdaniem lekarzy, nie rokuje odzyskania zdolności do pracy. Kwalifikowanie go przez ZUS do lekkiej pracy umysłowej jest błędne z powodu jego dolegliwości ruchowych, nasilającego się bólu zniszczonych stawów całego ciała oraz systematycznie pogarszającego się stanu zdrowia. Ubezpieczony nadto podniósł, że podjął próbę podniesienia swoich kwalifikacji na studiach zaocznych, ale zakończyła się ona niepowodzeniem ze względu na ograniczenia spowodowane przewlekłą chorobą.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 października 1998 r., II CKN 923/97 – OSNC 1999, z. 3, poz. 60; z dnia 12 stycznia 1999 r., I PKN 21/98 – OSNAP 2000, nr 4, poz. 143; z dnia 20 stycznia 2000 r., I CKN 356/98 – LEX nr 50863; z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 227/03 – LEX nr 585855; z dnia 20 maja 2004 r., II CK 353/03 – LEX nr 585756; z dnia 17 lipca 2009 r., IV CSK 110/09 – LEX nr 518138; z dnia 27 kwietnia 2010 r., II PK 312/09 – LEX nr 602700).

W apelacji organu rentowego przedstawione zostały zarówno zarzuty naruszenia prawa materialnego, jak i procesowego. W tym miejscu należy zauważyć, że prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Skuteczne zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wtedy, gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1997 r., II CKN 60/97 – OSNC 1997, z. 9, poz. 128).

W pierwszej kolejności należy więc odnieść się do przedstawionego w apelacji zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., czego organ rentowy upatrywał w dokonaniu przez Sąd I instancji dowolnej oceny dowodów, w szczególności oceny dowodu z opinii biegłych lekarzy ortopedy i reumatologa, prowadzącej do błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku. W uzasadnieniu apelacji organ rentowy podniósł, że ocena stanu zdrowia wnioskodawcy zawarta w opiniach biegłych lekarzy: ortopedy i reumatologa (zasadniczej i uzupełniającej) wydanych w postępowaniu przed Sądem I instancji, na których został oparty zaskarżony wyrok, jest wadliwa, ponieważ nie uwzględnia posiadania przez ubezpieczonego wykształcenia średniego ekonomicznego, pozwalającego na wykonywanie lekkiej pracy umysłowej. Apelant tym samym zakwestionował dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę w/w opinii biegłych jako wiarygodnych, przekonywujących i wystarczających do uznania wnioskodawcy za całkowicie niezdolnego do pracy okresowo od dnia (...) do dnia (...). W tym miejscu należy zauważyć, że dowód z opinii biegłych również podlega ocenie przy zastosowaniu kryteriów określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Dokonując jej sąd w każdym wypadku powinien kontrolować wypowiedzi biegłych pod kątem ich zgodności z zasadami logiki, poziomu wiedzy biegłych, sposobu motywowania ich stanowiska, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98 – OSNC 2001, z. 4, poz. 64 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r., IV CKN 1383/00 – LEX nr 52 544). Wnioski, które Sąd I instancji wyciągnął poddając ocenie zebrany w sprawie niniejszej materiał dowodowy, w tym powołane wyżej opinie biegłych lekarzy, przy zastosowaniu przy tym kryteriów określonych w art. 233 § 1 k.p.c., zostały logicznie uzasadnione i są zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Należy podkreślić, że dokonana przez Sąd Okręgowy ocena opinii biegłych lekarzy: ortopedy dr n. med. J. S. i reumatologa dr n. med. H. P. nie nasuwa żadnych zastrzeżeń. Tym samym zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może być uznany za trafny. Jak słusznie zauważył Sąd I instancji obie opinie tych biegłych (zasadnicza i uzupełniająca) zostały wydane po zapoznaniu się i analizie przez nich dostępnej dokumentacji medycznej oraz po przeprowadzeniu badania bezpośredniego wnioskodawcy. Z opinii biegłych jednoznacznie wynika, że schorzeniem stanowiącym naruszenie sprawności organizmu ubezpieczonego, które powoduje całkowitą niezdolność do pracy, jest młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów. Zostało ono rozpoznane w trakcie leczenia szpitalnego w Klinice i Poliklinice (...)w W. w sierpniu 2005 r., a więc w 14 roku życia M. O.. W uzupełniającej opinii z dnia 14 września 2017 r. (k. 31) biegli lekarze: ortopeda i reumatolog, z powołaniem się na dokumentację leczenia ubezpieczonego, przekonująco uzasadnili stanowisko, że naruszenie sprawności organizmu wnioskodawcy powstało w jego 14 roku życia, a więc przed ukończeniem przez niego 18 roku życia. Z opinii biegłych jednoznacznie wynika, że w/w choroba postępuje. Tego stwierdzenia organ rentowy nie kwestionował w zastrzeżeniach do opinii biegłych zgłoszonych w piśmie procesowym z dnia 6 października 2017 r. (k. 35-36), powtórzonych następnie w uzasadnieniu apelacji. Co więcej, organ rentowy w ogóle nie odniósł się do oceny biegłych, że główna choroba wnioskodawcy postępuje. W apelacji nie została zakwestionowana ani wiedza fachowa w/w biegłych, ani dokładność przeprowadzonych przez nich badań oraz analizy dokumentacji leczenia wnioskodawcy.

Trafnie Sąd Okręgowy podniósł, że zarzuty do opinii biegłych lekarzy: ortopedy i reumatologa zgłoszone przez ZUS w ostatnio powołanym piśmie procesowym nie dotyczyły kwestii medycznych. W istocie ograniczały się do stwierdzenia, że ubezpieczony posiadający średnie wykształcenie ekonomiczne może wykonywać pracę umysłową. Skoro nie były w nich kwestionowane sposób i wyniki przeprowadzonych przez biegłych badań bezpośrednich M. O. oraz analiza dostępnej dokumentacji jego leczenia, to wniosek organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych z zakresu chirurgii ogólnej i ortopedii oraz reumatologii nie mógł być uwzględniony. Wszystkie sporne okoliczności sprawy zostały już bowiem dostatecznie wyjaśnione i w związku z tym nie zachodziła potrzeba uzupełniania postępowania dowodowego o dowód z opinii biegłych lekarzy tych samych lub jeszcze innych specjalności medycznych. Prawidłowo więc Sąd Okręgowy na rozprawie poprzedzającej wydanie zaskarżonego wyroku oddalił ten wniosek dowodowy. Tym samym zarzut naruszenia art. 286 k.p.c. nie mógł być uznany za trafny.

Oceny tej nie może zmieniać powtórzony w uzasadnieniu apelacji zarzut, że biegli lekarze ortopeda i reumatolog w opinii wydanej w postępowaniu przed Sądem I instancji nie uwzględnili, że ubezpieczony posiadający średnie wykształcenie ekonomiczne może wykonywać pracę umysłową, poszerzony o opis badań dokonanych przez komisję lekarską ZUS. Brak odniesienia się w apelacji do zawartego w opiniach biegłych lekarzy: ortopedy i reumatologa stwierdzenia, że główne schorzenie wnioskodawcy – rozpoznane w sierpniu 2005 r. młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów – postępuje, pomimo wdrożonego intensywnego leczenia farmakologicznego oraz przebytego zabiegu endoprotezoplastyki biodra prawego, sprawia że zawarte w uzasadnieniu apelacji stwierdzenie, że M. O. z racji posiadanego średniego wykształcenia ekonomicznego może wykonywać pracę umysłową, może być traktowane wyłącznie jako przejaw subiektywnego przekonania organu rentowego o stanie zdrowia wnioskodawcy i jego zdolności do pracy. Oceny tej nie może zmieniać powtórzony w uzasadnieniu apelacji opis badań przeprowadzonych przez komisję lekarską ZUS.

Sąd Apelacyjny podziela pogląd Sądu Okręgowego, że tak sformułowane przez organ rentowy zarzuty do opinii biegłych sądowych w istocie podważają wcześniejsze decyzje o przyznaniu renty socjalnej, wydane w sytuacji, gdy wnioskodawca posiadał już średnie wykształcenie ekonomiczne, a nadto skoro w/w choroba postępuje, czego ZUS nie kwestionował, to należy przyjąć, że w datach wydania wcześniejszych decyzji o przyznaniu tego świadczenia stan zdrowia ubezpieczonego był lepszy od obecnego.

W konsekwencji prawidłowego ustalenia przez Sąd I instancji, że M. O. jest nadal całkowicie niezdolny do pracy, okresowo od dnia (...) do dnia (...)., oraz że niezdolność ta spowodowana jest naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem przez niego 18 roku życia, przedstawiony w apelacji zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. 2018 r., poz. 1340) oraz art. 12 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2018 r., poz. 1270) w związku z art. 15 ustawy o rencie socjalnej, nie może być uznany za trafny. Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki prawa do renty socjalnej, bliżej określone w art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej.

Zaskarżony wyrok odpowiada więc prawu, a apelacja organu rentowego jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.