Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Elżbieta Gawda (spr.)
Sędziowie:	SA Teresa Czekaj SA Krystyna Smaga
Protokolant: st. prot. sądowy Maciej Mazuryk

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2012 r. w Lublinie

sprawy T. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy T. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 15 czerwca 2012 r. sygn. akt VIII U 1648/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok i ustala wnioskodawcy T. S. prawo do emerytury od dnia 14 lutego 2012 roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz T. S. kwotę 30 (trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

III AUa 867/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie wnioskodawcy T. S. od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. odmawiającej prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawca T. S. ur. dnia (...), od 1 czerwca 1999 r. jest uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy. W dniu 16 stycznia 2012 r. złożył wniosek o przyznanie emerytury, powołując się na świadectwo pracy z dnia 26 stycznia 1999 r., sporządzone przez L. Urząd Wojewódzki, w którym stwierdzono, że pozostawał w zatrudnieniu od 3 grudnia 1970 r. do 30 kwietnia 1989r. w Wytwórni (...) w L. i wykonywał prace w szczególnych warunkach - obsługa pieców grzewczych wymienione w wykazie A, dział III, pkt 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. nr 8, poz. 43) na stanowisku kotlarza.

Na podstawie akt osobowych, zeznań świadków J. D., I. B. i Z. C. oraz zeznań wnioskodawcy Sąd Okręgowy ustalił, że T. S. został zatrudniony w (...) Zakładach (...) w L. w dniu 3 grudnia 1970 r. na stanowisku ślusarza maszynowego. Wnioskodawca zeznał, że jako ślusarz pracował przy produkcji opryskiwaczy. W czasie tego zatrudnienia od 24 października 1972 r. do 14 października 1974 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową, po czym z dniem 6 listopada 1974 r. został ponownie zatrudniony w macierzystym zakładzie pracy, który wówczas nosił nazwę Zakłady (...) na stanowisku kowal- kotlarz w zakładzie numer 3 w L.. Stanowisko kotlarz w zakładzie numer 3 jest wymieniane we wszystkich angażach z okresu zatrudnienia do dnia rozwiązania stosunku pracy.

Zarówno świadkowie jak i wnioskodawca zgodnie zeznali, że na stanowisku kotlarza skarżący wykonywał izolację termiczną kotłów parowych EW-6, używając sypkiego azbestu. Prace te wykonywane były zespołowo, a zatrudnieni przy tych czynnościach pracownicy otrzymywali dodatek szkodliwy. Z kartotek płacowych jednoznacznie wynika, że dodatek szkodliwy był wypłacany wnioskodawcy od listopada 1974 r. przez 13 lat i 9 miesięcy tj. w 1974 r. za listopad i grudzień, w latach 1975- 1980 od stycznia do grudnia, w 1981 r. od stycznia do maja i od lipca do grudnia, w 1982 r. od stycznia do września i od listopada do grudnia, w 1983 r. od stycznia do maja i od września do grudnia, następnie w latach 1984-1985 od stycznia do grudnia, w roku 1986 r. w styczniu, następnie od marca do grudnia, w 1987 r. w styczniu oraz od marca do grudnia, w 1988 r. w styczniu oraz od marca do grudnia, w 1989 r. w styczniu oraz w kwietniu.

W ocenie Sądu Okręgowego nie budzi wątpliwości fakt, że T. S. pracował przy wykonywaniu izolacji termicznej kotłów parowych EW-6, których producentem były Zakłady (...) i (...). Kotły produkowane były ze stali, miały palenisko, przyrządy do pomiaru temperatury, ciśnienia, poziomu wody. Zewnętrzna obudowa była wykonana z drewna. Kotły miały zainstalowane kółka, co umożliwiało ich przetaczanie. Izolację termiczną kotłów wykonywano używając sypkiego azbestu.

Do metalowej obudowy kotła mocowane były kołki dystansowe, a następnie deseczki drewniane wzmacniane obręczami metalowymi. Po wykonaniu zewnętrznej obudowy drewnianej do połowy wysokości kotła, pracownicy ręcznie wsypywali sypki azbest w przestrzeń między metalową ścianę kotła, a drewnianą obudowę. Czynności te były powtarzane, aż do całkowitego zasypania kotła i zamknięcia obudową z klepek drewnianych.

Zewnętrzna powierzchnia była następnie oczyszczana z pyłu i lakierowana. T. S. pracował przy wykonywaniu izolacji kotłów, a więc wykonywał prace w warunkach szczególnych, wymienione w wykazie A, dział IV, poz. 38 prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych - załącznik numer 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd zważył, że w resortowym wykazie stanowisk określonych Zarządzeniem numer 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej (Dz. Urz. MAGTiOŚ 1983, Nr 2, poz. 3), przy pracach wymienionych w dziale IV, poz. 38 prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych wskazano w pkt 12 stanowisko ślusarz-izolarz kotłów azbestem pylistym.

W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu Okręgowego T. S. wykonywał od 6 listopada 1974 r. do 30 kwietnia 1989 r. prace izolarza kotłów azbestem pylistym, a więc prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A dziale IV poz. 38.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy nie uwzględnił odwołania przywołując przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.).

W myśl art. 184 ust. 1 i 2 ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, a ponadto nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem rozwiązali stosunek pracy.

Zgodnie z § 4 ust. 1 cyt. rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące przesłanki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 55 lat, dla mężczyzn 60 lat, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Okręgowego z akt sprawy, a w szczególności dokumentacji placowej wynika, że wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach jedynie przez 13 lat i 9 miesięcy. Nie jest więc spełniony warunek 15 lat, określony § 4 ust. 1 pkt 3 cytowanego rozporządzenia.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko wyrażone w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2006 r., III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/108, z dnia 25 lutego 2010 r. II UK 215/09, OSNP 2011/15-16/219 i z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 219/09, Lex nr 590248).

W ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie nie można zaliczyć okresu odbytej służby wojskowej do stażu pracy w szczególnych warunkach, bowiem przed rozpoczęciem służby wojskowej wnioskodawca pracował jako ślusarz maszynowy przy produkcji maszyn rolniczych, nie wykonywał więc pracy kwalifikowanej jako szczególna.

Warunki nabycia prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach określa również § 8 ust. 1 cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. Zgodnie z tym przepisem, prawo do emerytury w niższym wieku przysługuje pracownikowi, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale IV wykazu B, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 10 lat wykonywał prace wymienione w dziale IV wykazu B. W wykazie B, dziale IV "Prace różne" w poz. 1 jako prace wykonywane w warunkach szczególnych są wymienione - prace wykonywane bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu.

T. S., w ocenie Sądu Okręgowego, nie wykonywał prac bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu, jego praca polegała na wykonaniu izolacji termicznej kotłów parowych z zastosowaniem azbestu pylistego (gotowego produktu). Azbest jest surowcem o właściwościach termoizolacyjnych, wobec czego był stosowany w postaci proszku do wykonywania izolacji jak w niniejszej sprawie albo w postaci włókien azbestowych był stosowany w produkcji mat termoizolacyjnych, koców, uszczelek co należy rozumieć jako przetwórstwo azbestu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 16 lipca 2008 r., I UK 10/08, Lex numer 497716).

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, że prace izolarza kotłów azbestem pylistym, jakie wykonywał T. S. są niewątpliwie pracami wykonywanymi w warunkach szczególnych wymienionymi w wykazie A dziale IV poz. 38 tj. prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych. Wnioskodawca legitymuje się jedynie okresem 13 lat i 9 miesięcy pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, a więc nie spełnia ustawowej przesłanki 15 lat pracy w szkodliwych warunkach.

Z tych względów i na mocy art. 47714 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku złożył wnioskodawca zaskarżając wyrok w całości i zarzucając, że Sąd Okręgowy błędnie ustalił stan faktyczny, gdyż już od dnia 19 stycznia 1971 r. wnioskodawca pracował jako kotlarz, zatem legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest zasadna, aczkolwiek Sąd Apelacyjny akceptuje w pełni ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy a dotyczące charakteru i okresu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych w Zakładach (...) i (...). Sąd Apelacyjny podziela też wywody prawne poczynione przez Sąd Okręgowy zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Badając zasadność i legalność zaskarżonej decyzji Sąd Okręgowy nie dokonał jednak pełnej analizy okresów zatrudnienia wnioskodawcy. Z akt rentowych skarżącego wynika, że w okresie od 2 maja 1989 r. do 31 marca 1992r. był on zatrudniony w charakterze betoniarza w Usługowym Zakładzie (...) prowadzonym przez M. K. (świadectwo pracy). W dacie składania wniosku o rentę tj. w dniu 2 lutego 1999 r. skarżący nadal był zatrudniony jako betoniarz. Celem zbadania tego okresu pracy Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z zeznań świadka J. G. oraz dowód z zeznań wnioskodawcy.

Z przeprowadzonego przez Sąd Apelacyjny uzupełniającego postępowania dowodowego wynika, że T. S. w okresie zatrudnienia w zakładzie prowadzonym przez M. K. wykonywał prace betoniarskie, polegające na wykonaniu betonu i zalewaniu nim form kominów wentylacyjnych, nadproży na drzwi i okna oraz słupków geodezyjnych (zeznania J. G. 2:34 nagrania). W zakładzie, w którym pracował skarżący wykonywane były wyłącznie prace betoniarskie. Wnioskodawca wykonywał te prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Od dnia 1 kwietnia 1992 r. zakład został przejęty przez nowych właścicieli i nosił nazwę - Usługowy Zakład (...). Skarżący wykonywał w nim pracę do 1 czerwca 1999 r. (oświadczenia na k. 24 akt rentowych).

Sąd Apelacyjny obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy oraz świadka J. G., gdyż są spójne, logiczne, nie zawierają sprzeczności a nadto znajdują potwierdzenie w sporządzonym w dniu 31 marca 1992 r. świadectwie pracy.

W oparciu o ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy co do okresu 13 lat i 9 miesięcy pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych tj. wykonywania prac antykorozyjnych i termoizolacyjnych urządzeń i instalacji technologicznych jak i ustalenia poczynione na etapie postępowania apelacyjnego, Sąd Apelacyjny zważył, że T. S. legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Przez okres 10 lat i 1 miesiąca wykonywał on prace betoniarskie, wymienione w wykazie A dziale V poz. 4, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia. W sumie zatem przepracował on 23 lata i 10 miesięcy w warunkach szczególnych. W sprawie niniejszej wyłącznie ta przesłanka była sporna, zatem wobec jej spełnienia T. S. nabył prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym - w myśl art. 184 ust. 1 i 2 cyt. ustawy oraz § 4 ust. 1 pkt 3 cyt. rozporządzenia. Brak powyższych ustaleń doprowadził do naruszenia przez Sąd Okręgowy cyt. powyżej prawa materialnego.

Prawo do emerytury Sąd Apelacyjny ustalił wnioskodawcy od dnia 14 lutego 2012 r. tj. od ukończenia przez niego wieku 60 lat, gdyż w tej dacie spełnił on wszystkie wymagane warunki - art. 100 ust. 1 cyt. ustawy. Wiek ten ukończył skarżący wprawdzie po wydaniu zaskarżonej decyzji (decyzja z dnia 18 stycznia 2012 r.) ale wobec spełnienia tej przesłanki w toku postępowania, jak również mając na uwadze treść art. 316 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny uwzględnił w całości apelację skarżącego.

Z tych względów i na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok zaś na podstawie art. 109 § 1 k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz wnioskodawcy poniesione koszty postępowania apelacyjnego tj. opłatę od apelacji.