Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Małgorzata Rokicka-Radoniewicz
Sędziowie:	SA Krystyna Smaga SA Elżbieta Czaja (spr.)
Protokolant: protokolant sądowy Kinga Panasiuk-Garbacz

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2016 r. w Lublinie

sprawy Z. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji Z. F.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 11 maja 2015 r. sygn. akt VII U 349/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję, w ten sposób że ustala Z. F. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 1 września 2014 roku do dnia 30 listopada 2015 roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz Z. F. kwotę 30 (trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Elżbieta Czaja Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Krystyna Smaga

Sygn. akt III AUa 655/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 grudnia 2014 roku ZUS w B. odmówił Z. F. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Orzeczeniem z dnia 01.12.2014r. Komisja Lekarska ZUS orzekła, że wnioskodawca jest osobą częściowo niezdolną do pracy do 12.08.2014r. z datą powstania 29.10.2009r. oraz całkowicie niezdolną do pracy okresowo do 30.11.2015r., która powstała 13.08.2014r.

ZUS odmówił prawa do renty gdyż:

- wnioskodawca nie udowodnił wymaganych 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych przypadających w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę (30.09.2014r.) – udowodniono 2 lata, 4 miesiące i 6 dni jak również przed powstaniem całkowitej niezdolności do pracy (13.08.2014r.) – udowodniono 2 lata, 4 miesiące i 17 dni,

- wnioskodawca nie udowodnił na przestrzeni życia zawodowego co najmniej 30 letniego okresu składkowego (udowodnione 26 lat, 3 miesiące i 1 dzień),

- częściowa niezdolność powstała po upływie 18 miesięcy od ustania okresu ubezpieczenia.

Od powyższej decyzji odwołał się wnioskodawca. Podał, że po zakończeniu zatrudnienia w zakładzie pracy gdzie pracował przez okres 28 lat był zarejestrowany w PUP i przez okres 7 lat nie otrzymał żadnej propozycji pracy. Dopiero w 2014r. od 01.08.2014r. podjął staż z urzędu stosowny dla niego, ale po upływie 11 dni pracy skończyło się to amputacją palca II i III stopy lewej, co stało się przyczyną całkowitej niezdolności do pracy.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

W uzupełnieniu odwołania wnioskodawca przedłożył pismo, w którym podał, że wnosi o uzupełnienie jego okresów ubezpieczeniowych poprzez pracę w gospodarstwie rolnym dziadków świadczoną w okresie nauki w szkole zawodowej i technikum mechanicznego we W..

Wyrokiem z dnia 11 maja 2025 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

Z. F. ur. (...), z zawodu jest technikiem mechanikiem, ostatnio świadczył pracę w Zakładach (...) jako mistrz produkcji.

W dniu 05.08.2011r. złożył wnioski o ustalenie prawa do renty oraz renty wypadkowej. ZUS ustalił, że wnioskodawca udowodnił 26 lat, 3 miesiące i 14 dni okresów składkowych oraz 9 miesięcy i 4 dni okresów nieskładkowych. Z. F. świadczył pracę do dnia 31.03.2006r. a następnie w okresie od 31.08.2007r. do 01.06.2007r. był uprawniony do zasiłku dla bezrobotnych.

W dniu 08.09.2011r. wnioskodawca został przebadany przez Lekarza Orzecznika ZUS, który orzekł okresową częściową niezdolność do pracy do września 2012r., niezdolność powstała w lipcu 2011r. Komisja Lekarska ustaliła, że wnioskodawca jest częściowo niezdolny do pracy do 31.11.2012r., niezdolność istniała 29.10.2012r., powstała po 01.12.2008r., nie stwierdzono niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy w dniu 27.04.2004r. ZUS decyzjami z dnia 15.11.2011r. odmówił prawa do renty wypadkowej ze względu na brak związku ustalonej niezdolności do pracy z przebytym wypadkiem przy pracy oraz renty z ogólnego stanu zdrowia gdyż niezdolność do pracy powstała po upływie 18 miesięcy od ostatniego okresu ubezpieczenia. Wnioskodawca mógłby nabyć prawo do renty o ile ustalona zostałaby data powstania niezdolności do pracy do dnia 01.12.2008r.

W wyrokiem z dnia 18.11.2013r. Sąd oddalił odwołania wnioskodawcy od wskazanych decyzji. Apelacja wnioskodawcy została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 09.04.2014r. w sprawie III AUa 134/14.

W dniu 30.09.2014 r. wnioskodawca ponownie złożył wniosek o ustalenie prawa do renty.

Do wniosku dołączył zaświadczenie z 19.09.2014r. z PUP o zarejestrowaniu jako bezrobotny od 01.06.2006r. i nadal oraz pobieraniu zasiłku dla bezrobotnych w okresie od 31.08.2006r. do 01.06.2007r. i od dnia 01.08.2014r. do 31.10.2014roku – stypendium –staż. W oparciu o zawartą w aktach rentowych dokumentację ZUS ustalił, że wnioskodawca na przestrzeni życia udowodnił 26 lat, 3 m-ce i 1 dzień okresów składkowych. W dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o rentę (30.09.2014r.) wnioskodawca nie udowodnił 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych, udowodnił jedynie 2 lata,4 m-ce i 6 dni okresów ubezpieczenia. Podobnie w dziesięcioleciu przed dniem powstania całkowitej niezdolności do pracy (13.08.2014r) udowodniony okres ubezpieczenia wynosi 2 lata, 4 m-ce i 17 dni.

W dniu 04.11.2014r. poddany został badaniu lekarskiemu, w wyniku którego lekarz orzecznik ZUS orzekł, iż jest on częściowo, okresowo niezdolny do pracy od 29.10.2009r. do 12.08.2014r., oraz całkowicie niezdolny do pracy od 13.08.2014r. do 30.11.2015r.

Główny Lekarz Orzecznik w O/ZUS B. zgłosił zarzut wadliwości do powyższego orzeczenia. Orzeczeniem z dnia 01.12.2014 r. Komisja Lekarska stwierdziła, iż Z. F. jest częściowo, okresowo niezdolny do pracy od 29.10.2009r. do 12.08.2014r.,oraz całkowicie niezdolny do pracy od 13.08.2014r. do 30.11.2015r.

Wnioskodawca w odwołaniu nie kwestionował ustalonych dat powstania niezdolności do pracy. Nie kwestionował daty powstania całkowitej niezdolności do pracy, której powstanie wiązał z wypadkiem z 13.08.2014r.

Wnioskodawca domagał się w uzupełnieniu odwołania zaliczenia mu uzupełniająco pracy w gospodarstwie rolnym dziadków, w zakresie do 30 letniego okresu ubezpieczeniowego w okresie od 19 czerwca 1974 roku do 23 października 1979 roku.

Sąd uznał, że odwołanie Z. F. podlega oddaleniu.

Na gruncie art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy;

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3)  niezdolność do pracy powstała w odpowiednich okresach ubezpieczenia, bądź w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (ten ostatni wymóg
nie dotyczy ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz
jest całkowicie niezdolny do pracy).

Według art. 58 ust. 1 ustawy warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

- 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

- 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

- 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

- 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

- 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w ust. 1, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.

Przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Według ustaleń ZUS Z. F. stał się częściowo niezdolny do pracy w dniu 29.10.2009 r., mając wówczas ukończone 51 lata, ale ustalona częściowa niezdolność do pracy powstała po upływie 18 miesięcy od daty okresu ubezpieczenia związanego z pobieraniem zasiłku dla bezrobotnych, który upłynął 01.06.2007r.

Z kolei skoro całkowita niezdolność do pracy powstała 13.08.2014r. to również nie daje podstaw do ustalenia prawa do renty. W tej sytuacji wnioskodawca nie spełnia warunku określonego w art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 ustawy gdyż nie udowodnił wymaganych 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych przypadających w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę (30.09.2014r.) – udowodniono 2 lata, 4 miesiące i 6 dni jak również przed powstaniem całkowitej niezdolności do pracy (13.08.2014r.) – udowodniono 2 lata, 4 miesiące i 17 dni.

Nie ma podstaw do zastosowania ust. 4 art. 58 ustawy gdyż wnioskodawca całkowicie niezdolny do pracy nie legitymuje się 30 letnim okresem składkowym a jedynie ma 26 lat, 3 m-ce i 1 dzień okresów składkowych. Nie ma możliwości prawnych zaliczenia wnioskodawcy w zakresie uzupełniającym do 30 lat składkowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia gdyż nie jest to okres, który może być uznany jako składkowy.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2)przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Według ust. 2 tego artykułu okresy wymienione w ust. 1 pkt 1 (a więc tylko wyłącznie okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki), uwzględnia się także przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 są krótsze od okresu wymaganego do przyznania renty, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Z powyższego bezwzględnie wynika, że przy ustalaniu prawa do renty (inaczej niż przy ustalaniu prawa do emerytury i jej wysokości) w zakresie uzupełniającym bierze się pod uwagę tylko okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono składki a nie mają znaczenia okresy pracy w gospodarstwie rolnym, jeśli składki nie zostały z tego tytułu opłacone.

Wnioskodawca nie ma żadnego dodatkowego okresu, za który opłaciłby składki na ubezpieczenie społeczne rolników a wykonywana praca w gospodarstwie rolnym bez opłacania składek z tego tytułu nie może być wzięta pod uwagę przy ustalaniu mu 30 letniego okresu składkowego. Z tego też względu Sąd nie prowadził pogłębionego postępowania czy praca w gospodarstwie rolnym dziadków była przez wnioskodawcę rzeczywiście świadczona gdyż wobec bezspornego faktu nieopłacania składek rolniczych nie miało to wpływu na ustalenie świadczenia rentowego.

Wobec powyższego nie było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, wydanej w dniu 17.12.2014 r.

Mając powyższe na względzie, odwołanie podlegało oddaleniu, wobec czego, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., należało orzec, jak w wyroku.

Od tego wyroku apelację złożył wnioskodawca zaskarżając wyrok w całości.

W apelacji wskazuje, że oddalenie odwołania Sąd Okręgowy i ZUS uzasadnił brakiem 30 letniego okresu składkowego, (udokumentowany staż wynosi jedynie 26 lat 3 miesiące i 14 dni okresów składkowych) i nie posiadaniem 5 letniego okresu pracy w ostatnim 10 leciu. Wnioskodawca podnosi, że złożył stosowne dokumenty, po konsultacji w KRUS stwierdzono, że po utracie zatrudnienia, i nie mając innego ubezpieczenia społecznego jako domownik osoby posiadającej gospodarstwo rolne (żony) miał obowiązek opłacania składek KRUS w latach 2007 – 2012. Skarżący wnosił o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie odwołania.

W dniu 19.10.2015 roku wnioskodawca złożył dokumenty dotyczące uzupełnienia okresów składkowych. Z zaświadczenia Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 14.10.2015 roku wynika, że Z. F. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresach:

- od 1.07.2003r. do 14.09.2003r. , 01.04.2006r. – 30.08.2006r. oraz 2.06. 2007r. do 30.05.2012r. - z mocy ustawy w zakresie emerytalno-rentowym oraz wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim jako rolnik - małżonek. Z zaświadczenia wynika także, że konto nie wykazuje zadłużenia.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył.

Po doręczeniu pełnomocnikowi organu rentowego złożonych dokumentów, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że po uwzględnieniu zaświadczenia z dnia 14.10.2015 roku, co do okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników tj . od dnia 1.07. 2003r. do 08.07.2003r. , 01.04.2006r. – 30.08.2006r. oraz 2.07.2007r. do 30.05.2012 r. - wyliczony okres składkowy i nieskładkowy wnioskodawcy wraz z okresem uzupełniającym w 10 –cio leciu przed dniem złożenia wniosku o rentę (30.09.2014 r.) wynosi 5 lat, a przed powstaniem całkowitej niezdolności do pracy (13. 08. 2014) wynosi także 5 lat. Wyliczony ogólny staż ubezpieczeniowy wynosi 32 lata, 7 miesięcy 2 dni (k. 62).

Sąd Apelacyjny po uzupełnieniu postępowania uznał apelację za uzasadnioną.

Wnioskodawca złożył wniosek o ustalenie prawa do renty w dniu 30.09.2014r.

Komisja Lekarska stwierdziła, iż Z. F. jest częściowo, okresowo niezdolny do pracy od 29.10.2009r. do 12.08.2014r.,oraz całkowicie niezdolny do pracy od 13.08.2014r. do 30.11.2015r.

Na dzień wydania zaskarżonej decyzji ubezpieczony posiadał udowodniony staż w wymiarze 26 lat 3 miesiące i 1 dzień okresów składkowych.

W tym stanie rzeczy, nie miał znaczenia wymóg by jego niezdolność do pracy powstała w ciągu 18 m-cy od ostatniego ubezpieczenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 57 ust 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - wymogu tego (przepisu ust. 1 pkt 3) nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzny który jest całkowicie niezdolny do pracy.

Dla rozstrzygnięcia sprawy istotnym pozostawał więc to, czy wnioskodawca spełnia wymóg legitymowania się 5 letnim okresem, o którym mowa w art. 58 ustawy, przypadającym w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Po uwzględnieniu przez organ rentowy okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników tj. od dnia 1. 07.2003r. do 08. 07. 2003r., 01. 04. 2006r. – 30.08.2006r. oraz 2.07.2007r. do 30.05.2012 roku - wyliczony okres składkowy i nieskładkowy wnioskodawcy wraz z okresem uzupełniającym w badanym 10 leciu przed dniem złożenia wniosku o rentę (30.09.2014 r.) wynosi 5 lat, a przed powstaniem całkowitej niezdolności do pracy (13.08.2014r.) wynosi także 5 lat.

W tym stanie rzeczy wnioskodawca spełnia wszystkie wymogi przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (powstało w świetle orzeczenia Komisji Lekarskiej 13.08.2014 r.) przyznane zostało od miesiąca w którym wniosek został złożony na czas trwania tej niezdolności wskazanego orzeczeniem Komisji ( 30 listopada 2015 roku).

Z tych względów i na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c.