Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 stycznia 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	Sędzia del. Iwona Jawor-Piszcz
Protokolant: starszy sekretarz sądowy Krzysztof Wiater

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 stycznia 2025 r. w L.

sprawy J. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o ustalenie wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 3 października 2024 r. sygn. akt IV U 247/24

oddala apelację.

Iwona Jawor-Piszcz

Sygn. akt III AUa 571/24

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 3 października 2024 roku, po rozpoznaniu odwołania J. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 14 marca 2024 roku Nr (...) znak (...)- (...) o ustalenie wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne J. J. w roku 2022 wynosiła zero złotych.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej intencji oparł na następujących ustaleniach i oceni prawnej.

J. J. od 29 sierpnia 1994 roku prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie transportu drogowego oraz turystycznego. Z tego tytułu J. J. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Prowadzona przez J. J. pozarolnicza działalność gospodarcza jest dla niego jedynym tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

Ubezpieczony posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności datowanym od (...). Pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona przez J. J. w 2022 rok i 2023 rok opodatkowana była na zasadach ogólnych według skali podatkowej. J. J. w 2022 roku wykazał przychody z innych źródeł oraz, że zaliczki na podatek dochodowy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą opłaca w okresach miesięcznych. W 2022 rok nie wpłacał zaliczek na podatek dochodowy. W 2023 roku J. J. wpłacił zaliczkę za miesiąc październik 2023 roku w kwocie 368 złotych oraz za miesiąc listopad 2023 roku w kwocie 731 złotych. W złożonym wspólnie z małżonką zeznaniu podatkowym(...) za 2022 rok J. J. wykazał podatek należny w wysokości 5 085 złotych.

W deklaracji rozliczeniowej ZUS (...) za 04/2023 J. J. dokonał rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 rok ubezpieczony wykazał kwotę dochodu osiągniętego z pozarolniczej działalności gospodarczej w roku, którego dotyczy roczne rozliczenie w wysokości 12 720,44 złotych, roczną podstawę wymiaru składki w wysokości 36 120 złotych oraz roczną składkę w wysokości 3 250,80 złotych.

W dniu 4 stycznia 2024 roku J. J. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z wnioskiem o dokonanie korekty deklaracji ZUS (...) za 04/2023 poprzez zmianę rocznej składki zdrowotnej za 2022 roku na kwotę 0,00 złotych. W złożonym piśmie przedstawił stanowisko mające uzasadniać stwierdzenie, że w zakresie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne do niego zastosowanie znajduje przepis art.82 ust.10 ustawy z 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W dniu 18 stycznia 2024 roku, na podstawie dyspozycji J. J. z dnia 4 stycznia 2024 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. sporządził korektę deklaracji ZUS (...) za 04/2023, w której wykazano kwotę dochodu osiągniętego z działalności gospodarczej w roku, którego dotyczy roczne rozliczenie w wysokości 12 720,44 złotych, kwotę należnego podatku za rok, za który dokonywane jest roczne rozliczenie 0,00 złotych, roczną podstawę wymiaru składki w wysokości 36 120,00 złotych oraz roczną składkę w wysokości 0,00 złotych.

Dokonując oceny prawnej Sąd Okręgowy podniósł, że zgodnie z art.81 ust.2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w ar. 8 ust. 6 pkt 1,3,4,i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku - Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art.30c lub art.30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust.1 pkt 63 a, 63 b, 152-154 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 24 ust. 1-2b ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 lutego danego roku do dnia 31 stycznia roku następnego, zwanego dalej "rokiem składkowym". Stosownie do przepisu art.82 ust.10 w/w ustawy przypadku gdy osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności objęta jedynie tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art.66 ust.1 pkt 1 lit. c) albo pkt 1a, uzyskuje przychód rozliczany na zasadach określonych w art. ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych:

1) miesięczna składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana w wysokości nieprzekraczającej kwoty zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych należnej za miesiąc, za który opłacana jest składka, począwszy od miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym ubezpieczony został zaliczony do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności;

2) roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy, jeżeli ubezpieczony był w tym okresie zaliczony do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności przez co najmniej jeden miesiąc.

W ocenie Sądu Okręgowego, biorąc pod uwagę ustalony w sprawie stan faktyczny, J. J. spełnia, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, wszystkie warunki, aby wysokość składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne z tego tytułu za rok 2022 wynosiła 0,00 złotych. J. J. posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym datowanym od(...) wydane na stałe. Zdaniem Sądu pierwszej instancji ustalając wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonego z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej za rok 2022, nie należy brać pod uwagę wspólnego rozliczenia dochodów z małżonką, dlatego że gdyby ubezpieczony rozliczał się sam, to jego dochód wyniósłby 0,00 złotych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, na podstawie powołanych przepisów i art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd pierwszej instancji zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne J. J. za rok 2022 wynosiła 0,00 złotych.

Z wyrokiem nie zgodził się pozwany organ rentowy, skarżąc wyrok w całości. We wniesionej apelacji podniósł zarzut naruszenie przepisów prawa materialnego tj.: art. 82 ust. 10 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne J. J. w roku 2022 wynosiła 0,00 (zero) złotych, podczas, gdy winna to być kwota 2 542,50 zł. Podnosząc powyższe wniósł o

W związku z powyższym wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania;

2. zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję według norm przepisanych;

3. zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję według norm przepisanych.

W uzasadnieniu środka zaskarżenia pozwany wskazał, iż nie kwestionuje, że wnioskodawca od dnia 29 sierpnia 1994 roku prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, a prowadzona przez ubezpieczonego działalność gospodarcza jest dla niego jedynym tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz, iż posiada on orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności datowanym od dnia (...) wydane na stałe. Zdaniem skarżącego ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie definiuje odrębnie pojęcia „kwoty należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy”. Dlatego też należy przyjmować rozumienie tego pojęcia, które występuje w przepisach podatkowych. Zgodnie z tymi przepisami kwota należnego podatku za dany rok wykazywana jest przez podatników w rocznym zeznaniu podatkowym. Z uwagi na szczegółowe regulacje, które dopuszczają możliwość wspólnego rozliczenia małżonków, w którym podatek należny ustalany jest na obydwoje małżonków należy przyjąć, że przedsiębiorca spełniający warunki, o których mowa w art. 82 ust. 10 w/w ustawy ustala kwotę należnego podatku dochodowego, do której jest odnoszona składka zdrowotna jako 50% kwoty należnego podatku wskazanego we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym (...). Brak jest podstaw do przyjęcia rozliczenia rocznej składki zdrowotnej w oparciu o księgę przychodów i rozchodów, z której wynikają miesięczne zaliczki na podatek dochodowy oraz roczna kwota podatku dochodowego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji organu rentowego jako całkowicie bezzasadnej. Uzasadniając swoje stanowisko podniósł, iż ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wskazuje roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą stanowi dochód z działalności gospodarczej stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów (art.81 ust.2 ustawy). W związku z powyższym jeżeli w danym roku nie były opłacane zaliczki na podatek dochodowy z działalności gospodarczej i należny podatek z tej działalności za rok wynosi 0 złotych to nie można brać pod uwagę zaliczek wpłacanych przez drugiego z małżonków wykazanych w zeznaniu rocznym, a tym samym określać że podatek wykazany w zeznaniu rocznym dotyczy po połowie każdego z małżonków.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja pozwanego organu rentowego podlegała oddaleniu jako bezzasadna. Zauważyć należy, iż stosownie do treści art. 378 § 1 k.p.c. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, jednakże w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Nieważność postępowania zachodzi w sytuacjach enumeratywnie wymienionych w art. 379 k.p.c. i żądna z nich nie zachodzi w sprawie.

Apelant nie kwestionuje w środku zaskarżenia ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, podnosi jedynie zarzut obrazy prawa materialnego. Analizując stawiany zarzut należy przypomnieć, iż ubezpieczony od dnia 29 sierpnia 1994 roku prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Prowadzona przez ubezpieczonego działalność gospodarcza jest dla niego jedynym tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Wnioskodawca posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności datowanym od dnia (...) wydanym na stałe. W 2022 roku pozarolnicza działalność gospodarcza ubezpieczonego była opodatkowana na zasadach ogólnych według skali podatkowej. W 2022 roku ubezpieczony nie wpłacał zaliczek na podatek dochodowy. Zaliczki rozliczane były w okresach miesięcznych i wynosiły zero złotych. W złożonym wspólnie z małżonką zeznaniu podatkowym (...) za 2022 rok został wykazany podatek należny od obojga małżonków w wysokości 5 085 złotych.

Zatem takie ustalenia w sprawie należy poddać ocenie prawnej. Sąd Okręgowy prawidłowo wskazał stanowione art. 82 ust. 10 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zasady ustalania wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne i ograniczenie wysokości tych składek do wysokości nieprzekraczającej odpowiednio: w wysokości nieprzekraczającej kwoty zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych należnej za miesiąc, za który opłacana jest składka oraz kwoty należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy. Ustawodawca w powołanej normie wskazał trzy enumeratywnie wskazane warunki:

- ubezpieczony płatnik został zaliczony do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności;

- jedynym tytułem o do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, jest tytuł o którym mowa w art.66 ust.1 pkt 1 lit. c) albo pkt 1a, tz. prowadzenie pozarolniczej działalności;

- uzyskiwany przychód rozliczany jest na zasadach określonych w art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991roku o podatku dochodowym od osób fizycznych tz. rozliczane jest na zasadach ogólnych.

Zgodnie z ustaleniami faktycznymi jakie poczynił Sąd pierwszej intencji, i których nie zakwestionował pozwany wnioskodawca spełnia ustawowe przesłanki wyżej wymienione.

Zatem pozostaje do rozstrzygnięcia zagadnienie ustalenia kwoty granicznej wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne, które ustawodawca powiązał z wysokością miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy i kwoty rocznej należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy. W tym zakresie zauważyć należy, iż ustawa o świadczeniach nie definiuje pojęcia kwoty należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy. Jednakże brak jest podstaw by do ustalenia tej kwoty przyjmować podatek należny od sumy przychodów osiągniętych przez rozliczających się wspólnie małżonków, zgodnie z art. 6 ust. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zważyć trzeba, iż art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wskazuje, iż roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą stanowi różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów rozumieniu w tej ustawy, (…), pomniejszona o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Zatem decydujące znaczenie ma rozliczenie podatkowe w zakresie należności podatku dochodowego od osób fizycznych, prowadzonej działalności gospodarczej przez ubezpieczonego, której wysokość może być dowodzona zgodnie z zasadami procesu cywilnego wszelkimi dowodami. Dowodem tym może być oczywiście deklaracja PIT, ale o ile obejmuje należności podatkowe samego ubezpieczonego. W realiach rozpoznawanej sprawy deklaracja podatkowa za 2022 roku w zakresie naliczenia wysokości podatku dochodowego obejmuje nie tylko dochód wnioskodawcy, ale także jego małżonki i wylicza należny podatek od dochodów obojga małżonków. Zatem tak wyliczony podatek dochodowy, wynikający z deklaracji podatkowej nie obejmuje jedynie dochodu ubezpieczonego zgodnie z zasadą z art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Konieczne zatem stało się skorzystanie z innych środków dowodowych, zaoferowanych przez strony procesu. Tym dowodami w realiach rozpoznawanej sprawy stały się zaświadczenie Urzędu Skarbowego z dnia 23 lutego 2024 roku wskazujące, rozliczenie wnioskodawcy podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych według skali podatkowej i zerową wysokość miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy oraz informacja deklaracji (...) wskazująca, iż wnioskodawca osiągnął w działalności gospodarczej dochód w kwocie 12 720,44 złotych, a kwota należnego z tego tytułu podatku dochodowego wynosi zero złotych.

Z tego względu Sąd Apelacyjny, w tym zasadniczym zakresie, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację pozwanego jako bezzasadną, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

Iwona Jawor-Piszcz