Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	sędzia Jacek Chaciński

po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 2021 r. w Lublinie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania M. D.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno – Rentowego (...) w W.

o wysokość emerytury policyjnej i policyjnej renty iwalidzkiej

na skutek apelacji Dyrektora Zakładu Emerytalno – Rentowego(...) w W. i M. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 27 maja 2021 r. sygn. akt VIII U 43/21

I z apelacji obu stron uchyla zaskarżony wyrok w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego odwołania M. D. od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno – Rentowego (...) z 4 sierpnia 2017 r dotyczącej policyjnej renty inwalidzkiej i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Lublinie do ponownego rozpoznania.

II oddala obie apelacje w pozostałej części.

Sygn. akt III AUa 568/21

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 maja 2021 r. Sąd Okręgowy w Lublinie po rozpoznaniu sprawy M. D. przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego (...) o wysokość policyjnej renty inwalidzkiej i policyjnej emerytury na skutek odwołania od decyzji z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak (...) i z 4 sierpnia 2017 r. znak (...):

I. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wysokość policyjnej emerytury i policyjnej renty inwalidzkiej M. D. od dnia (...), z uwzględnieniem treści art. 15 c ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służy Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby więziennej oraz ich rodzin, ale bez uwzględnienia treści art. 15 c ust. 3 tej ustawy;

II. oddalił odwołanie w pozostałej części;

III. zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu

Sad Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Decyzją z dnia 4 sierpnia 2017 roku Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego (...) ponownie ustalił wysokość policyjnej emerytury dla M. D. od dnia(...) w oparciu o art. 15 cw zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 roku, poz. 723 tekst ze zm., zwanej dalej ustawą o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy). W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy wskazał, iż wysokość świadczenia emerytalnego stanowi 53,21 % podstawy wymiaru w kwocie 6 649,63 złotych i wynosi 3 538,27 złotych i wobec tego, że ustalona kwota jest wyższa od przeciętnej emerytury ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podlega zmniejszeniu do kwoty 2 069,02 złotych (decyzja k. 9 akt organu rentowego).

Decyzją z dnia 4 sierpnia 2017 roku Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego (...)ponownie ustalił wysokość renty inwalidzkiej dla M. D. od dnia(...) w oparciu o art. 22aw zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy wskazał, iż łączna wysokość renty inwalidzkiej z tytułu zaliczenia do grupy(...) stanowi 0,00 % podstawy wymiaru w kwocie 6 654,96 złotych i wynosi 0,00 złotych i wobec tego, że ustalona kwota jest niższa od kwoty odpowiedniego świadczenia w najniższej wysokości podlega podwyższeniu do kwoty 1 000,00 złotych (decyzja k. 7 akt organu rentowego).

Podstawę faktyczną przyznanych świadczeń stanowił okres 17 lat, 5 miesięcy i 19 dni tytułem zasadniczej służby wojskowej od 25 kwietnia 1973 roku do 11 kwietnia 1975 roku, służby w Policji (MO) od 2 lutego 1990 roku do 31 sierpnia 1990 roku, służby w (...) od 1 września 1990 roku do 28 czerwca 2002 roku oraz służby w (...) od 29 czerwca 2002 roku do 5 sierpnia 2005 roku oraz okres składkowy przed służbą w wymiarze roku i 9 dni w okresie od 15 sierpnia 1972 roku do 1 kwietnia 1973 roku oraz od 10 września 1975 roku do 31 stycznia 1976 roku. Organ rentowy dokonując wyliczenia świadczenia emerytalnego i rentowego, okres od dnia 1 lutego 1976 roku do 1 lutego 1990 roku w wymiarze 14 lat i 1 dnia potraktował jako służbę na rzecz totalitarnego państwa, przyjmując wskaźnik 0 % za każdy rok w oparciu o treść zaświadczenia Instytutu Pamięci Narodowej nr (...).

M. D. urodził się w dniu (...). Od dnia 6 sierpnia 2005 roku jest uprawniony do emerytury na podstawie decyzji z dnia 19 sierpnia 2005 roku. Wysokość świadczenia wyniosła 75 % podstawy wymiaru i ustalono ją na kwotę 3 678,84 złotych. Od 1 lutego 2006 roku jest także uprawniony do policyjnej renty inwalidzkiej na podstawie decyzji z dnia 6 lutego 2006 roku. Świadczenie w wysokości 40 % podstawy wymiaru wyniosło 1 962,05 złotych.

Z dniem 1 lutego 1976 roku M. D. został przyjęty do służby w Milicji Obywatelskiej na okres służby przygotowawczej na stanowisko referenta Wydziału (...) (...) w C.. Na zajmowanym stanowisku M. D. realizował zadania z zakresu wyjazdowego ruchu osobowego do tzw. krajów kapitalistycznych. Prowadził rozmowy sondażowo-rozpoznawcze, sporządzał i analizował dokumenty, a także pracował z osobowymi źródłami informacji. Swoimi działaniami dążył do ograniczenia takich zjawisk jak odmowy powrotu do kraju, przedłużanie pobytu, a także przemyt i handel. W opinii przełożonych M. D. był funkcjonariuszem zdyscyplinowanym oraz wykazującym dużą inicjatywę w zakresie organizacji pracy (karta przebiegu zatrudnienia - rozkaz nr (...) s. 109, opinie służbowe s. 117, 125 akt osobowych – płyta CD).

Z dniem 1 lutego 1979 roku, w związku z upływem okresu służby przygotowawczej, M. D. został mianowany funkcjonariuszem stałym. Z dniem 15 sierpnia 1979 roku został odwołany z zajmowanego stanowiska i mianowany na stanowisko młodszego inspektora Wydziału (...) na wolnym etacie starszego inspektora Wydziału (...). Następnie z dniem 1 marca 1981 roku został mianowany na stanowisko inspektora w tym Wydziale. Od 1 sierpnia 1982 roku wnioskodawca pełnił funkcję inspektora Wydziału (...)Sekcji (...). Z dniem 16 września 1982 roku rozpoczął pracę na stanowisku inspektora Wydziału (...) (...). Od 1 maja 1983 roku zajmował stanowisko starszego inspektora grupy (...) (...) Komisariatu Milicji Obywatelskiej/Rejonowego Urzędu (...)we W., następnie od 1 lutego 1984 roku był inspektorem Wydziału (...) (...) (...) C., od 1 sierpnia 1986 roku inspektorem Sekcji (...) Wydziału (...) (...) (...) C.. W okresie od 16 grudnia 1989 roku do 31 stycznia 1990 roku pozostawał w dyspozycji Szefa (...) L.. W dniu 1 lutego 1990 roku figurował jako Inspektor Grupy (...) w C.. Ponadto w okresie od 2 września 1985 roku do 24 czerwca 1988 roku M. D. był słuchaczem (...) w L. (karta przebiegu zatrudnienia - rozkazy nr (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...)s. 109-110 akt osobowych – płyta CD, przebieg służby k. 216 a.s.).

Z informacji przekazanej przez Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w L. pismem z dnia 24 maja 2021 roku wynika, że Wydziały (...), Wydziały (...), Wydział (...) oraz Wydział (...)/(...) były jednostkami terenowymi Biura (...) (...), Biura (...) (...), Departamentu (...) (...) oraz Departamentu (...) (...). Wskazano także, że Wydziały (...) były jednostkami organizacyjnymi powstałymi w 1982 roku w mniejszych województwach. Wydziały te przejęły zadania zlikwidowanych Wydziałów (...) (obserwacja), Wydziałów (...) (kartoteki i archiwum) Wydziałów (...) (technika operacyjna) oraz Wydziałów (...)(cenzura pocztowa).

W wydziale (...) M. D. zajmował się organizacją pracy operacyjnej w hotelach i lokalach gastronomicznych odwiedzanych przez cudzoziemców z krajów kapitalistycznych. W ramach realizowanych zadań tworzył od podstaw sieć osobowych źródeł informacji oraz prowadził rozpoznanie wśród cudzoziemców oraz osób wywodzących się
z „marginesu społecznego”. W ocenie przełożonych powierzone zadania realizował bez zastrzeżeń, wykazując się przy tym dużym zaangażowaniem. Wysoko oceniano osiągnięcia wnioskodawcy w zakresie rozbudowy i pracy z osobowymi źródłami informacji oraz poprawne ułożenie współdziałania z pionem MO, a zwłaszcza z wydziałami operacyjnymi i Komendą Miejską MO. Podkreślano także, że M. D. jest aktywnym członkiem (...)
i działaczem organizacji młodzieżowej, o czym miał świadczyć wybór do egzekutywy oddziałowej organizacji partyjnej (wnioski personalne s. 130, 132, 136-137 akt osobowych – płyta CD).

Dnia 30 sierpnia 1982 roku M. D. ukończył specjalny kurs operacyjny służby bezpieczeństwa w Wyższej Szkole (...) (...) (świadectwo s. 134-135 akt osobowych – płyta CD).

Wnioskodawca zatrudniony od 1 lutego 1984 roku w Wydziale (...) (...) w C. zajmował się operacyjną ochroną związków spółdzielczych w C., prowadził rozpoznanie środowisk związanych z ochranianymi obiektami oraz rozbudowywał sieć osobowych źródeł informacji. Po przeniesieniu do Sekcji (...) Wydziału (...) (...) (...) C. M. D. kontynuował zadania z zakresu pozyskiwania osobowych źródeł informacji. Za osiągnięcia na tym polu uzyskiwał pozytywne oceny od przełożonych,o czym świadczą znajdujące się a aktach osobowych wnioskodawcy opinie służbowe, a także wniosek personalny o przyznanie dodatku kwalifikacyjnego oraz podwyższenie dodatku specjalnego. Do zadań wnioskodawcy należało m.in. obejmowanie podsłuchem telefonicznym osób podejrzanych o kontakty z osobami mieszkającymi za granicą, osób podejrzanych o czyny korupcyjne i inne przestępstwa. W tym celu kontaktował się z pracownikami telekomunikacji, którzy na zlecenie zakładali podsłuch. Wnioskodawca zajmował się też pisaniem komunikatów z nagranych rozmów, które następnie przekazywał swoim przełożonym. M. D. prowadził także tajne przeszukania lokali, w tym pokoi hotelowych. W Wydziale (...)Kontrwywiadu w C. wnioskodawca zajmował się rozpoznaniem osób wyjeżdżających do krajów zachodnich oraz przeprowadzał rozmowy z pracownikami telekomunikacji na okoliczność prób sabotażu. Kontrolowanie wyjeżdżających za granicę miało polegać na ustaleniu z kim te osoby się kontaktują, jakie relacje je wiążą i na jakich zasadach te osoby przebywają za granicą. Powyższe zadania wnioskodawca realizował także po przeniesieniu do W.. Po ponownym zatrudnieniu w Wydziale (...) (...) (...) w C. wnioskodawca zajmował się wykrywaniem zjawisk korupcyjnych w spółdzielniach. (opinia służbowa s. 147, wniosek personalny s. 155 akt osobowych – płyta CD, zeznania wnioskodawcy k. 229v-230 a.s.).

W dniu 7 czerwca 2017 roku Instytut Pamięci Narodowej sporządził dla organu rentowego informację numer(...) o przebiegu służby wnioskodawcy wskazując, że w okresie od dnia 1 lutego 1976 roku do 1 lutego 1990 roku pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (informacja IPN k. 4 akt organu rentowego). Z uwagi na treść powyższej informacji, organ rentowy wydał zaskarżone w niniejszej sprawie decyzje.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów oraz częściowo zeznań wnioskodawcy M. D.. Dowody z dokumentów zgromadzonych w sprawie w zakresie, w jakim posłużyły do ustalenia stanu faktycznego Sąd uznał za w pełni wiarygodne, gdyż nie budziły one żadnych wątpliwości i nie były przez strony kwestionowane.

Zeznania wnioskodawcy M. D. Sąd obdarzył wiarą w części, tj. w zakresie przebiegu jego zatrudnienia z wyszczególnieniem jednostek i miejsc, w których pracował, gdyż były spójnie z treścią dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach osobowych. Natomiast Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy, w części w której twierdził, że pracował w wydziałach logistycznych, które wykonywały usługi na rzecz wydziałów operacyjnych. Ta część zeznań wnioskodawcy jest – zdaniem Sądu - niezgodna z treścią dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy, a także z dalszymi zeznaniami wnioskodawcy. Sąd wskazał, że z akt osobowych wynika, iż do zadań M. D. należało prowadzenie rozmów sondażowo-rozpoznawczych oraz pozyskiwanie osobowych źródeł informacji. Ponadto z treści wniosku personalnego z dnia 19 lutego 1981 roku wynika, że M. D. w okresie pracy w Wydziale (...) zajmował się organizacją pracy operacyjnej w hotelach i lokalach gastronomicznych odwiedzanych przez cudzoziemców z krajów kapitalistycznych. W ramach realizowanych zadań tworzył od podstaw sieć osobowych źródeł informacji oraz prowadził rozpoznanie wśród cudzoziemców oraz osób wywodzących się z „marginesu społecznego”. Wnioskodawca zeznał ponadto, że organizował podsłuch telefoniczny, przesłuchiwał nagrane rozmowy, jak również uczestniczył w czynnościach takich jak tajne przeszukania prywatnych kwater lub pokoi hotelowych. Zdaniem Sądu, z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy wynika bezsprzecznie, że M. D. w spornym okresie wykonywał pracę operacyjną.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie zasługuje na uwzględnienie w części. Na wstępie Sąd podkreślił, że respektuje zasadę, iż bezpośredniość stosowania Konstytucji przez sądy powszechne nie oznacza kompetencji do kontroli konstytucyjności obowiązującego ustawodawstwa przez sądy i inne organy powołane do stosowania prawa. Tryb tej kontroli został bardzo wyraźnie i jednoznacznie ukształtowany przez Konstytucję . Art. 188 ustawy zasadniczej zastrzega do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego orzekanie
w wymienionych w nim sprawach bez względu na to, czy rozstrzygnięcie ma mieć charakter powszechnie obowiązujący, czy też ma ograniczać się tylko do indywidualnej sprawy. Domniemanie zgodności ustawy z Konstytucją może być obalone jedynie wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, a związanie sędziego ustawą obowiązuje dopóty, dopóki ustawie tej przysługuje moc obowiązującą.

Sądowi orzekającemu wiadomym jest też, że zarówno Sąd Okręgowy w Warszawie, jak i Sąd Okręgowy Krakowie wystąpiły do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym w kwestii zgodności art. 24a w związku z art. 13b i art. 15c ustawy z 18 lutego 1994 roku z przepisami art. 2, art. 32 ust. 1 i ust. 2, art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP . Sprawy te zostały zarejestrowane pod sygn. akt P 4/18 i P 16/19 i nie zostały dotychczas rozpoznane przez Trybunał Konstytucyjny.

Zdaniem Sądu orzekającego, oczekiwanie na orzeczenie Trybunału, nie stanowi jednak przeszkody w prowadzeniu postępowania. Na możliwość rozpoznawania indywidualnej sprawy bez konieczności zawieszenia postępowania i oczekiwania na wyrok Trybunału Konstytucyjnego zwrócił uwagę sądy apelacyjne, w tym Sąd Apelacyjny w Rzeszowiew postanowieniu z dnia 30 maja 2019 roku (III AUz 41/19 LEX nr 2692576), jak też Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z 8 lipca 2019 roku (III AUz 236/119, LEX 20706901), przy czym – jak podkreślano - rolą sądu powszechnego nie jest zastępowanie Trybunału Konstytucyjnego w ocenie konstytucyjności przepisów ustawowych, lecz ewentualna „odmowa zastosowania” przepisów, które są niezgodne (zwłaszcza w sposób oczywisty) z przepisami (wzorcami) Konstytucji RP . Sądy te mają możliwość odmowy zastosowania ustawy sprzecznej z Konstytucją w konkretnej sprawie, co jest skorelowane z art. 8 ust. 1 stanowiącym, że Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej (orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1998 roku, I PKN 90/98, OSNP 2000/1/6, 4 lipca 2001 roku, III ZP 12/01, OSNP 2002/2/34 i 21 października 2003 roku, SNO 59/03, LEX nr 470255).

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 15 c ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 roku, emerytura wynosi:

1) 0 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b;

2) 2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4.

Stosownie do dyspozycji art. 13b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę od dnia 22 lipca 1944 roku do dnia 31 lipca 1990 roku w wymienionych w tym przepisie cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach. Kryterium formalne pełnienia służby w określonych cywilnych i wojskowych formacjach zostało wzmocnione poprzez wskazanie, że jest to służba na rzecz totalitarnego państwa. W ocenie Sądu, taka konstrukcja art. 13 b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej w sposób nieuchronny nakazuje weryfikację, czy w każdym przypadku pełnienia służby w wymienionych przez ustawodawcę instytucjach i formacjach mamy do czynienia ze służbą na rzecz totalitarnego państwa. Tylko w ten sposób zostanie bowiem zachowana systemowa spójność pomiędzy treścią przepisu art. 13 b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, a treścią preambuły do ustawy z dnia 18 października 2006 roku o ujawnieniu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. 2017, poz. 2186 ze zm.), tzw. ustawą lustracyjną. Preambuła ustawy lustracyjnej stwierdza, że praca na rzecz totalitarnego państwa to praca albo służba w organach bezpieczeństwa państwa komunistycznego lub pomoc udzielana tym organom, polegające na zwalczaniu opozycji demokratycznej, związków zawodowych, stowarzyszeń, kościołów i związków wyznaniowych, łamaniu prawa do wolności słowa i zgromadzeń, gwałceniu prawa do życia, wolności, własności i bezpieczeństwa obywateli, była trwale związana z łamaniem praw człowieka i obywatela na rzecz komunistycznego ustroju totalitarnego. Skoro zatem sam ustawodawca w preambule ustawy lustracyjnej stwierdził, jakie działania są działaniami na rzecz totalitarnego państwa, to wykładnia art. 13b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym powinna uwzględniać tę okoliczność, jest to bowiem jedyna legalna definicja służby na rzecz totalitarnego państwa.

Sąd Okręgowy przywołał treść uchwały Sadu najwyższego z 16 września 2020 roku (III UZP 1/20, OSNP 2021/3/28), w której Sąd ten wskazał, iż kryterium służby na rzecz totalitarnego państwa zawarte w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy służb PRL powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności, szczególnie z uwzględnieniem indywidualnych czynów wnioskodawców, w tym pod kątem naruszenia praw człowieka i podstawowych wolności. Odpowiedzialności osoby nie można odrywać od jej indywidualnych czynów w czasie PRL, ale nie ma odpowiedzialności zbiorowej. W rezultacie miejsce pracy i czas pełnienia służby nie może być jedynym kryterium pozbawienia prawa do zaopatrzenia emerytalnego osób, które proces weryfikacji przeszły i pracowały już w wolnej Polsce. Pojęcie "totalitarnego państwa" zawarte w ustawie obejmuje szerszy okres niż przyjmują to historycy. Zatem jest definicja państwa totalitarnego w ujęciu wąskim i pomniejszenie emerytury może nastąpić, jeśli funkcjonariusz naruszał prawa i wolności innych osób, zwłaszcza walczących o niepodległość Polski. System prawa wymaga wnikliwego, całościowego spojrzenia, więc nie można oderwać się od aksjologii.

Zmiany w systemie emerytalnym są dopuszczalne, w tym także może dochodzić do obniżenia świadczeń, lecz niewątpliwie powinno to mieć mocne uzasadnienie i następować z poszanowaniem zasad konstytucyjnych, w szczególności tych wynikających z art. 2 Konstytucji . W wyroku z 20 grudnia 1999 roku (K 4/99, OTK 1999/7/165) Trybunał Konstytucyjny podkreślał znaczenie stabilności przepisów emerytalno-rentowych, zaznaczając jednocześnie, iż ustawodawca ma prawo modyfikowania także opartych na tych przepisach praw słusznie nabytych. Może to mieć miejsce zwłaszcza w sytuacji przeobrażeń społecznych i gospodarczych. Równocześnie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 11 maja 2007 roku (K 2/07, OTK-A 2007/5/48) wskazał, że środki demontażu dziedzictwa po byłych totalitarnych ustrojach komunistycznych dają się pogodzić z ideą demokratycznego państwa prawa tylko wtedy, gdy - pozostając w zgodzie z wymaganiami państwa opartego na rządach prawa- będą skierowane przeciwko niebezpieczeństwom grożącym podstawowym prawom człowieka oraz procesowi demokratyzacji. Likwidując spuściznę po totalitarnych systemach komunistycznych, demokratyczne państwo oparte na rządach prawa musi stosować środki formalnoprawne takiego państwa. Nie może ono jednak
i nie powinno zaspokajać żądzy zemsty, zamiast służyć sprawiedliwości. Musi natomiast respektować takie prawa człowieka i podstawowe swobody, jak prawo do należytego procesu, prawo do wysłuchania czy prawo do obrony, oraz stosować je także wobec tych osób, które same ich nie stosowały, gdy były u władzy. W orzecznictwie konstytucyjnym przyjmuje się, że prawa emerytalne są co do zasady prawami nabytymi słusznie (orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lutego 1992 roku, K 14/91 OTK 1992/1/7) i jedynie w wyjątkowej sytuacji można uznać, że zostały nabyte z naruszeniem zasady sprawiedliwości (orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 sierpnia 1990 roku, K 7/90, OTK 1990/1/5), zważywszy przy tym, że „ Konstytucja nakazuje stosowanie surowych standardów w zakresie ochrony wolności i praw osobistych” (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 lutego 2001 roku,
K 27/00 OTK 2001/2/29) oraz w przypadku konfliktu praw człowieka i innych wartości konstytucyjnych, podstawowym problemem jest zagwarantowanie odpowiedniej ochrony prawom człowieka wobec groźby ich naruszenia przez państwo, który dąży do realizacji interesu ogólnospołecznego(wyrok z 8 października 2007 roku, K 20/07). W orzeczeniu w sprawie C. i in. (decyzja z dnia 14 maja 2013 roku, (...)) (...), przyznał, że ustawodawca krajowy ma prawo zlikwidować przywileje finansowe o charakterze politycznym, przyznane byłym funkcjonariuszom przez reżimy totalitarne. Może to uczynić pod warunkiem, że podjęte kroki nie są niewspółmierne. Szerokie rozważania na temat ochrony praw nabytych znalazły się także w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2014 roku (K 43/12, OTK-A, 2014/5/50), w którym wskazano, że prawo do emerytury jest prawem podmiotowym, podlegającym takiej samej ochronie jak inne prawa konstytucyjne, przy czym jego treść jest współwyznaczana przez ustawę. Równocześnie wskazano, iż ustawa nie może ingerować w istotę tego prawa i regulacja ustawowa powinna się charakteryzować dużym stopniem szczegółowości. Uzasadnieniem naruszenia zasady ochrony praw nabytych może być w szczególności potrzeba zapewnienia realizacji innej wartości istotnej dla systemu prawnego, choćby nie była ona wprost wyrażona w tekście przepisów konstytucyjnych. Precyzując pojęcie „szczególnych okoliczności”, uzasadniających odejście od ochrony praw nabytych, Trybunał Konstytucyjny stwierdzał, że chodzi tutaj o sytuacje nadzwyczaj wyjątkowe, gdy ze względów obiektywnych trzeba dać pierwszeństwo określonej wartości chronionej bądź znajdującej oparcie w przepisach Konstytucji . Zdaniem Trybunału, aby ocenić dopuszczalność ograniczeń praw nabytych, należy rozważyć: czy podstawą wprowadzonych ograniczeń są inne normy, zasady lub wartości konstytucyjne, czy nie istnieje możliwość realizacji danej normy, zasady lub wartości konstytucyjnej bez naruszenia praw nabytych, czy wartościom konstytucyjnym, dla realizacji których prawodawca ogranicza prawa nabyte, można w danej, konkretnej sytuacji przyznać pierwszeństwo przed wartościami znajdującymi się u podstaw zasady ochrony praw nabytych, a także czy prawodawca podjął niezbędne działania mające na celu zapewnienie jednostce warunków do przystosowania się do nowej regulacji. Tego rodzaju uzasadnienia i rozważań nie można doszukać się w projekcie ustawy z 16 grudnia 2016 roku, poza ogólnym odwołaniem się do zasad sprawiedliwości społecznej.

W pełni należy zgodzić się z twierdzeniem, że służba w organach totalitarnej państwowej przemocy politycznej, w warunkach demokratycznego państwa prawnego nie może być tytułem do dalszego utrzymywania lub korzystania z przywilejów uzyskanych z nielegalnej, niegodnej lub niegodziwej służby z natury rzeczy i z punktu widzenia podstawowych, bo przyrodzonych naturze ludzkiej standardów prawnych i obywatelskich demokratycznego państwa prawnego, to jest przywilejów z tytułu służby w organach, które
w istocie rzeczy były strukturami niebezpieczeństwa państwa totalitarnego, przeznaczonymi do zwalczania ruchów niepodległościowo-wolnościowych i demokratycznych dążeń oraz aspiracji do odzyskania lub przywrócenia podstawowych praw i wolności obywatelskich.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd orzekający doszedł do przekonania, iż konieczne jest dokonywanie ustaleń i oceny w indywidualnej sprawie odrębnie każdego ubezpieczonego, przez pryzmat działań jakie podejmował. Wymaga to zatem analizy okoliczności faktycznych w aspekcie podejmowania świadomych działań w ramach takiej struktury, w tym pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka (uchwała 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2020 roku, III UZP 11/19, LEX nr 2780483).

Zdaniem Sądu Okręgowego analiza wyników postępowania dowodowego, w szczególności danych zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy, pozwala na przypisanie ubezpieczonemu w okresie od dnia 1 lutego 1976 roku do 1 lutego 1990 roku wykonywania służby na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu ustawy zaopatrzeniowej. Wnioskodawca w tym czasie wykonywał bowiem działania o charakterze operacyjnym lub też kształcił się, aby przygotować się do wykonywania takich zadań. Prawidłowo zatem organ rentowy dokonał obniżenia emerytury i renty, kwalifikując okres podany w informacji z dnia 4 sierpnia 2017 roku według art. 13b ust. 1 pkt 5 lit. e tiret 7 ( (...) w L.), art. 13b ust. 1 pkt 5 lit. b tiret 7 i 2 (Wydział (...) (...)/(...) C., Wydział (...) (...)/(...) C., Komisariat MO/Rejonowy Urząd (...) we W.), art. 13b ust. 1 pkt 5 lit. d tiret 1, 9 i 4 (Wydział (...) (...)/(...) C., Wydział (...) Sekcja(...) (...) (...)/(...) C., Sekcja (...) (...) (...) C., (...) C. Wydział (...)), art. 13b ust. 1 pkt 5 lit. C tiret 6 (Wydział(...) (...) (...) C.). Tym samym – w ocenie Sądu I Instancji - wnioskodawca powinien mieć obniżoną emeryturę w oparciu o treść art. 15 c ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej poprzez „wyzerowanie” mu okresu wykonywania służby na rzecz totalitarnego państwa od dnia 2 czerwca 1982 roku do 30 sierpnia 1982 roku oraz od dnia 1 lutego 1976 roku do 1 lutego 1990 roku.

Z uwagi na treść przepisu art. 15c ust. 3 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, wysokość emerytury ustalona zgodnie z ust. 1 została zmniejszona do kwoty przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Sad podniósł, że wnioskodawca został poddany w 1990 roku weryfikacji, którą przeszedł pozytywnie i podjął pracę w Policji, (...) oraz (...), gdzie pracował aż do 5 sierpnia 2005 roku. Zastosowanie art. 15 c ust. 3 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy skutkowało tym, że ten okres pracy wnioskodawcy w ogóle nie miał znaczenia, przy ustalaniu wysokości jego emerytury. Stosowanie art. 15c ust. 3 tej ustawy powoduje zatem „ukaranie” nie za okres pracy na rzecz totalitarnego państwa, tylko za okres pracy w (...), a więc okres pracy w służbach demokratycznego państwa. Stosowanie w takiej sytuacji przepisu art. 15c ust. 3 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy nie stanowi realizacji zasad sprawiedliwości społecznej, ale jest w istocie sankcją karną i dyskryminacją. Zdaniem Sądu ustawodawca wprowadzając przepis art. 15 c ust. 3 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy nie różnicował osób, które przez cały okres swojej służby pracowały na rzecz totalitarnego państwa, jak i osób, które przeszły pozytywnie weryfikację w 1990 roku i pracowały na rzecz demokratycznego państwa, jak skarżący już w wolnej Polsce. W ocenie Sądu orzekającego, takie rozwiązanie ustawowe nie powinno mieć miejsca w państwie prawa, gdyż jest ewidentnie sprzeczne z zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa i zasadą sprawiedliwości społecznej, o czym mowa w art. 2 Konstytucji RP. Sąd zaaprobował pogląd prezentowany przez Trybunał Konstytucyjny we wspominanym uprzednio wyroku z 11 maja 2007 roku (sygn. akt K 2/07), że „likwidując spuściznę po totalitarnych systemach komunistycznych, demokratyczne państwo oparte na rządach prawa musi stosować środki formalnoprawne takiego państwa. Nie może stosować żadnych innych środków, ponieważ wówczas nie byłoby lepsze od totalitarnego reżimu, który ma zostać całkowicie zlikwidowany. Demokratyczne państwo oparte na rządach prawa dysponuje wystarczającymi środkami, aby zagwarantować, że sprawiedliwości stanie się zadość, a winni zostaną ukarani. Nie może ono jednak i nie powinno zaspokajać żądzy zemsty, zamiast służyć sprawiedliwości”.

Z tych też względów, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 47714 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję, w ten sposób, że ustalił wysokość emerytury wnioskodawcy M. D. od dnia 1 października 2017 roku z uwzględnieniem treści art. 15 c ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (z zastosowaniem wskaźnika 0 % za cały okres służby wnioskodawcy na rzecz totalitarnego państwa), ale bez uwzględnienia treści art. 15c ust. 3 tej o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (bez „spłaszczenia” jej wysokości do kwoty przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych) (pkt I sentencji).

W pozostałej części, w której wnioskodawca domagał się ustalenia emerytury i renty, w wysokości, jaką otrzymywał przed dniem 1 października 2017 roku, zgodnie z art. 47714 § 1 k.p.c. zostało oddalone, z uwagi na pełnienie służby na rzecz państwa totalitarnego (pkt II sentencji).

Mając na uwadze powyższe rozstrzygnięcia, koszty procesu pomiędzy stronami zostały zniesione, co uzasadnia treść art. 100 zdanie 1 k.p.c. o czym Sąd orzekł jak w punkcie III sentencji.

Z wyrokiem tym nie zgodziły się obie strony.

Wnioskodawca zaskarżył przedmiotowy wyrok w części tj.

a)w punkcie pierwszym w zakresie zastosowania art. 15 c ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin

b)w punkcie drugim i trzecim w całości.

Zarzucił:

a)naruszenie prawa materialnego tj. art. 15 c ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (nazwa ustawy z 1 października 2017 r.) poprzez błędne zastosowanie tego przepisu, z uwagi na to, że służba odwołującego się w okresie 1976 r. - 1990 r. nie było służbą na rzecz totalitarnego państwa, ponieważ w tym okresie odwołujący się nie złamał prawa, nie zwalczał opozycji demokratycznej, nie występował przeciwko podstawowym prawom czy wolnościom obywatelskim, a praca operacyjna czy kształcenie się w tym zakresie nie mogą być samodzielną podstawą obniżenia do 0 % podstawy wymiaru za każdy rok służby w okresie 1944-1990 r.;

b)naruszenie prawa materialnego tj. art. 15 c ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin poprzez uznanie, iż odwołujący się służył na rzecz totalitarnego państwa i w konsekwencji zastosowanie przez sąd pierwszej instancji wskaźnika emerytalnego 0 % za każdy rok służby w okresie 1976 r. - 1990 r., podczas gdy Polska Rzeczpospolita Ludowa w okresie 1976 r. - 1990 r. nie była totalitarnym państwem a nomenklatura narzucona przez ustawodawcę i Instytut Pamięci Narodowej odbiega od historycznych realiów;

c)naruszenie art. 9 i art. 91 Konstytucji RP oraz art. 4 ust. 3 i art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) poprzez zastosowanie przez sąd pierwszej instancji przepisu, który kłóci się z zasadami podstawowymi Unii Europejskiej tj. zakazem stosowania odpowiedzialności zbiorowej, niedziałaniem prawa wstecz;

d)naruszenie art. 32 i 67 Konstytucji RP poprzesz pogwałcenie praw i wolności człowieka i obywatela poprzez legitymizowanie bezprawnej ingerencji ustawodawcy w wymierzanie sprawiedliwości, co powinno być wyłącznie uprawnieniem niezależnych sądowych oraz niezawisłych sędziów,

Wnioskodawca wniósł o zmianę punktu pierwszego oraz drugiego wyroku poprzez wyeliminowanie z rozstrzygnięcia art. 15 c ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz trzeciego poprzez zasądzenie od organu emerytalnego na rzecz odwołującego kosztów postępowania.

Wniósł także o zasądzenie od organu emerytalnego na rzecz odwołującego się kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwany zaskarżył wyrok w części tj. w zakresie pkt I i zarzucił mu naruszenie:

a)art. 44714 § 2 kpc w zw. art. 22a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2019 r. poz. 288 z poźn. zm.), dalej zwana „ustawą zaopatrzeniową” poprzez brak możliwości wykonania zaskarżonego orzeczenia w zakresie rozstrzygnięcia o rencie inwalidzkiej przysługującej Odwołującemu się, z uwagi na pominięcie rozstrzygnięcia w tym zakresie w sentencji zaskarżonego wyroku jak również jego uzasadnianiu, powołany w sentencji art. 15c ustawy zaopatrzeniowej dotyczy jedynie sposobu ustalania świadczenia z tytułu emerytury,

b)naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 177 § 1 pkt 31 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji oddalenie wniosku strony Pozwanej o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia postępowania toczącego się przez Trybunałem Konstytucyjnym w zakresie stwierdzenia zgodności z Konstytucją m.in. art. 15c ust 3 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej i Służby Celno-Skarbowej oraz członkom ich rodzin (Dz. U z 2019 r. poz. 288 ze zm. zwanej dalej „ustawą zaopatrzeniową"), w sytuacji gdy podstawnym zarzutem Odwołującego jest niekonstytucyjność przepisów stanowiących podstawę zakażonych decyzji,

c)art. 188 Konstytucji RP poprzez samodzielne rozstrzygniecie niejako „w zastępstwie” Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności art. 15c ust 3 ustawy zaopatrzeniowej, w oparciu o który wydana została zaskarżona decyzja z dnia 04.08.2017 r., pomijając wynikającą z tego przepisu wyłączną kompetencję Trybunału Konstytucyjnego w zakresie stwierdzania zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, a w konsekwencji wyłączenie możliwości dokonania takiej oceny w indywidualnej sprawie przez sąd powszechny oraz fakt skierowania we właściwym trybie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego odnośnie zgodności z Konstytucją RP przepisów na podstawie, których wydano zaskarżone decyzje,

d)art. 2, art. 7, art. 8 oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej w zw. z art. 15c ust 3 ustawy zaopatrzeniowej oraz art. 1 i art. 2 ust 1 i 4 ustawy z dnia 16.12.2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 2270), zwanej dalej „ustawą zmieniającą” poprzez ich niezastosowanie i wydanie orzeczenia z pominięciem obowiązujących przepisów prawa rangi ustawowej, wprowadzających nakaz ponownego przeliczenia świadczeń emerytalno - rentowych funkcjonariuszy służb mundurowych pełniących „służbę na rzecz totalitarnego państwa” oraz ich rodzin oraz maksymalną wysokość świadczeń emerytalno - rentowych dla tej grupy funkcjonariuszy, w sytuacji ustalenia faktu pełnienia przez Odwołującego się służby na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu art. 13 b ustawy zaopatrzeniowej,

e)art. 15c ust 3 w zw. z art. 13b ust 1 ustawy zaopatrzeniowej oraz art. 1 i art. 2 ust 1 i ust 4 ustawy z dnia 16.12.2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 2270), poprzez jego niezastosowanie w sytuacji gdy bezspornym jest, iż Odwołujący pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa zdefiniowaną w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, a w związku z tym spełnione zostały przesłanki warunkujące ponowne przeliczenie jego świadczenia oraz ustalenie i ego wartości w maksymalnej wysokości wynikającej z zapisów art. 15c ust 3 ustawy zaopatrzeniowej.

f)art. 2 , art. 30, art. 32, art. 31 ust. 3, Konstytucji RP w związku z art. 15c ust 3 ustawy zaopatrzeniowej, poprzez autonomiczne uznanie, iż art. 15c ust 3 ustawy zaopatrzeniowej narusza zasadę demokratycznego państwa prawa, sprawiedliwości społecznej, zaufania obywatela do państwa i tworzonego przez nie prawa, w sytuacji gdy zakwestionowany przepis wprowadzony został w celu zniwelowania nieuzasadnionych przywilejów, niesłusznie przyznanych funkcjonariuszom służb bezpieczeństwa oraz wobec braku konstytucyjnych gwarancji wysokości świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego,

g)art. 22a ust 1 - 3 ustawy zaopatrzeniowej poprzez jego niezastosowanie w sprawie, pomimo zaskarżenia przez Odwołującego się również wysokości ustalonego decyzją z dnia 04.08.2017 r świadczenia z tytułu renty inwalidzkiej

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku w części tj. pkt I i oddalenie odwołań od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego (...) z dnia 04.08.2017 r. nr świadczenia (...)/ (...) o ponownym ustaleniu wysokości policyjnej emerytury oraz o ponownym ustaleniu wysokości policyjnej renty inwalidzkiej w całości, w tym w zakresie żądania ustalenia ww. świadczeń powyżej maksymalnej wysokości wynikającej z treści art. 15c ust. 3 oraz 22a ust. 2 i 3 ustawy zaopatrzeniowej,

- zasądzenie od Odwołującego na rzecz Dyrektora Zakładu Emerytalnego - Rentowego (...) kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję;

ewentualnie:

- o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi decyzję w zakresie zasądzenia na rzecz Pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję, oraz uzupełnienia wyroku o rozstrzygniecie w zakresie ponownego ustalenia wysokości renty inwalidzkiej dokonanego zaskarżoną decyzją z dnia 04.08.2017 r. (...)-

Sąd Apelacyjny zważył co następuje

Apelacje, o ile zmierzają do uchylenia zaskarżonego wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia w przedmiocie wysokości policyjnej renty inwalidzkiej są zasadne. W tym zakresie bowiem Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy.

Jak wynika z zaskarżonej decyzji z dnia 4 sierpnia 2017 r. organ rentowy ponownie ustalił wysokość renty inwalidzkiej dla M. D. od dnia 1 października 2017 roku w oparciu o art. 22 a w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy wskazał, iż łączna wysokość renty inwalidzkiej z tytułu zaliczenia do grupy (...)stanowi 0,00 % podstawy wymiaru w kwocie
6 654,96 złotych i wynosi 0,00 złotych i wobec tego, że ustalona kwota jest niższa od kwoty odpowiedniego świadczenia w najniższej wysokości podlega podwyższeniu do kwoty 1 000,00 złotych.

Przepis art. 22 a ust.1 ustawy zaopatrzeniowej stanowi, że w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego
państwa, o której mowa w art. 13b, rentę inwalidzką ustaloną zgodnie z art. 22 zmniejsza się o 10% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b. Przy zmniejszaniu renty inwalidzkiej okresy służby, o której mowa w art. 13b, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy. Sąd I instancji w pkt.I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję(nie oznaczając którą) nakazując ustalenie wysokości emerytury policyjnej i policyjnej renty inwalidzkiej w oparciu o przepis art.15 c ust.1 ustawy, ale bez zastosowania art.15 c ust.3 ustawy. Przepisy te jednak odnoszą się do ustalenia wysokości emerytury policyjnej, a nie policyjnej renty inwalidzkiej. Nie ma zatem możliwości oceny, w jaki sposób została ustalona wysokość policyjnej renty inwalidzkiej. W przedostatnim jednozdaniowym akapicie uzasadnienia Sąd Okręgowy stwierdził, że „ w pozostałej części, w której wnioskodawca domagał się ustalania emerytury i renty w wysokości, jaką otrzymywał przed dniem 1 października 2017 r. , zgodnie z art.477 ¹⁴ §1 k.p,c. odowłanie zostało oddalone z uwagi na pełnienie służby na rzecz państwa totalitarnego (pkt II sentencji)”. W istocie zatem zachodzi nieusuwalna sprzeczność między rozstrzygnięciem zawartym w pkt I ustalającym wysokość policyjnej renty inwalidzkiej, a treścią uzasadnienia z którego zdaje się wynikać oddalenie odwołania od decyzji z 4 sierpnia 2017 r. dotyczącej tego świadczenia.

Z powyższych względów uznać należy, że Sąd I instancji w zakresie dotyczącym odwołania wnioskodawcy od decyzji z 4 sierpnia 2017 r. dotyczącej ponownego ustalenia wysokości policyjnej renty inwalidzkiej nie rozpoznał istoty sprawy, co uzasadnia stosownie do treści art.386 §4 k.p.c. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W pozostałym zakresie obie apelacje nie są zasadne.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji wnioskodawcy Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji dotyczące przebiegu służby wnioskodawcy oraz jej kwalifikacji jako służby na rzecz totalitarnego państwa.

Po pierwsze nie ma żadnych wątpliwości, że wnioskodawca pełnił służbę w jednostkach wymienionych w art.13b ustawy zaopatrzeniowej. Wbrew twierdzeniom zawartym w apelacji materiał dowodowy w pełni uzasadnia ustalenie, że wnioskodawca pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa komunistycznego – (...), której działalność strukturalnie i w sposób systemowy nakierowana była na dominację sowiecką w Państwie Polskim, zwalczanie dążeń niepodległościowych, utrwalanie systemu komunistycznego, zwalczanie opozycji, Kościoła (...) i innych kościołów i związków wyznaniowych.

Z akt osobowych skarżącego wynika, że świadomie i dobrowolnie zgłosił akces do tej służby. Wynika to wprost z podania, które wnioskodawca złożył 5 listopada 1975 r. Wskazał w nim, że wnosi o przyjęcie do pracy w (...) bo, chciałby się przyczyniać do ochrony zdobyczy ustroju socjalistycznego (akta osobowe).

Odnosząc się do służby w Wydziale (...) (...) (...) w C. stwierdzić należy, że skarżący nie był urzędnikiem tego Wydziału, którego zadania polegały na rozpatrywaniu wniosków paszportowych na podstawie obowiązujących przepisów prawa, lecz funkcjonariuszem zajmującym się inwigilacją obywateli zarówno polskich jak i innych krajów, pozyskiwaniem tajnych współpracowników z pośród osób starających się o paszport. Z zeznań samego wnioskodawcy wynika, że pozyskiwał on materiały dotyczące osób starających się o paszport i wnioskował do kierownika Wydziału o wyrażenie bądź niewyrażenie zgody na wyjazd, przy czym - jak sam zeznał - zgody nie uzyskiwały osoby młode, wykształcone i bez rodziny z uwagi na obawę odmowy powrotu do kraju. Tego typu działania w sposób oczywisty naruszały podstawowe swobody i prawa obywatelskie i służyły realizacji przedstawionych wyżej celów (...). Nie stanowiły natomiast ochrony bezpieczeństwa państwa i jego obywateli.

W Wydziale (...) (...) - jak to ustalił Sąd - wnioskodawca zajmował inwigilacją cudzoziemców z krajów kapitalistycznych przebywających w hotelach i lokalach gastronomicznych, budował i rozbudowywał sieć tajnych współpracowników. W Sekcji (...) Wydziału (...) (...) (...) w C. zajmował się w dalszym ciągu budową sieci osobowych źródeł informacji, zakładał podsłuchy osobom podejrzanym o kontakty z osobami mieszkającymi za granicą, prowadził tajne przeszukania lokali, w tym pokoi hotelowych. Podobnie w Wydziale(...) zajmował się rozpoznaniem osób wyjeżdżających do krajów zachodnich. W tym celu dokonywano inwigilacji tych osób t.j. ustalania z kim te osoby się kontaktują, jakie relacje je wiążą itd. Wszystkie te działania służyły - jak już wskazano - realizacji podstawowych celów, dla których została powołana(...), godziły w prawa i wolności obywatelskie, utrwalały system komunistyczny w Polsce i podległość Państwa Polskiego Związkowi (...). Nie mają one nic wspólnego wartościami właściwymi współczesnemu Państwu Polskiemu to jest zachowaniem suwerenności i niepodległości tego państwa, systemu demokratycznego wyłania władz, bezpieczeństwa obywateli i ochrony podstawowych praw i wolności.

To, że Polska była członkiem Układu Warszawskiego i była w pełni zależna zakresie kierunków polityki zagranicznej od Związku (...) oraz że po II Wojnie Światowej został narzucony sowiecki model funkcjonowania państwa włącznie z brakiem demokratycznych wyborów i urzędową ateizacją nie może być argumentem eliminującym negatywną ocenę podjętej służby. Rzecz w tym, że wnioskodawca w sposób świadomy i dobrowolny wybrał pracę w Służbie, której cele i działania nie dadzą się pogodzić z podstawowymi wartościami demokratycznego państwa.

Nie ma zatem wątpliwości, że zarówno w aspekcie formalnym(służba w jednostkach wymienionych w art13b ustaw) jak w materialnym (świadome i dobrowolne realizowanie celów, dla których powołana została (...)) wnioskodawca pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu ustawy.

Celem ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin była likwidacja przywilejów emerytalnych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa (...) uzyskanych przez nich z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa. Cel ten w swoim generalnym założeniu i co do zasady uzasadnia ingerencję ustawodawcy zwykłego w ustalone uprawnienia emerytalne i rentowe w/w funkcjonariuszy, gdyż uprawnienia te - o ile ich istnienie lub wysokość mają ścisły związek z tą służbą - zostały nabyte niegodziwie. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 24 lutego 2010 r. w sprawie sygn. akt K 6/09 uznał, iż art. 15 b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji stanowiący, że w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:

1) 0,7% podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990;

2) 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz pkt 2-4; jest zgodny z art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 i art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 42 Konstytucji.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 24 lutego 2010 r. Trybunał
Konstytucyjny podkreślił, iż z konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa nie wynika w żaden sposób, że każdy bez względu na cechujące go właściwości, może zakładać, że unormowanie jego
praw socjalnych nie ulegnie nigdy w przyszłości zmianie na jego niekorzyść. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca był uprawniony do wprowadzenia regulacji obniżających w racjonalnie miarkowany sposób świadczenia emerytalnego za okres służby w organach bezpieczeństwa publicznego, których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów . Zdaniem Trybunału zasada ochrony praw nabytych zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczenia praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym. Ochrona praw nabytych nie oznacza przy tym nienaruszalności tych praw i nie wyklucza stanowienia regulacji mniej korzystnych, jeżeli przemawiają za tym inne zasady, normy lub wartości konstytucyjne. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego zasada ochrony praw nabytych nie ma zastosowania do praw nabytych niesłusznie lub niegodziwie, a także praw nie mających oparcia w założeniach obowiązującego w dacie orzekania porządku konstytucyjnego.

Odnosząc powyższą ocenę do treści art. 15c ust.1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej Sąd Apelacyjny uznał, iż nie stanowi on naruszenia powszechnej zasady równości lub proporcjonalności świadczeń uzyskiwanych z zaopatrzenia emerytalno-rentowego służb mundurowych przez osoby pełniące służbę na rzecz totalitarnego państwa, które stosowały bezprawne, niegodne lub niegodziwe akty lub metody przemocy politycznej wobec innych obywateli, w porównaniu do standardów świadczeń uzyskiwanych z powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego.

Zatem, obecne przyjęcie „zerowego” wskaźnika podstawy wymiaru przy dalszym pozostawaniu wnioskodawcy w emerytalnym systemie służb mundurowych i stosowaniu wobec niego korzystnego mechanizmu przyjęcia za podstawę wymiaru emerytury najwyższego uposażenia przysługującego na zajmowanym stanowisku służbowym nie stanowi ani naruszenia zasady ochrony praw nabytych( z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego) ani też nie godzi w istotę zaopatrzenia emerytalnego. Świadczenie emerytalne wnioskodawcy na poziomie ustalanym w wyroku Sądu Okręgowego na dzień (...) jest bowiem znacznie wyższe od przeciętnej emerytury.

Zgodnie z uchwałą SN z dnia 3 marca 2011 r. zapadłą na gruncie przepisów nowelizujących ustawę zaopatrzeniową w 2009 celem poddanych analizie przepisów, dodanych ustawą zmieniającą, nie było pozbawienie zaopatrzeniowych praw nabytych z tytułu służby w latach 1944-1990 w totalitarnych organach bezpieczeństwa (...) przez emerytów korzystających z zaopatrzenia emerytalnego, bo ustawodawca nie odebrał im prawa do korzystania z zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych z uwzględnieniem także okresów pełnionych w służbach bezpieczeństwa (...), ale zgodnie z konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości społecznej oraz elementarnej (zwykłej) przyzwoitości dostosował wysokość świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy służb mundurowych - tylko za okresy służby polegającej na sprzeniewierzeniu się wartościom niepodległościowym, wolnościowym i demokratycznym - do poziomu świadczeń nabywanych z powszechnego systemu emerytalnego, bez dalszej (pro futuro) możliwości korzystania z przywilejów niesłusznie, niegodnie lub niegodziwie uzyskanych z tytułu i okresów pełnienia w latach 1944-1990 służby w organach bezpieczeństwa państwa totalitarnego. Uwagi te zachowują aktualność także na gruncie przepisów ustawy nowelizującej z 16 grudnia 2016 r.

Odnosząc się od zarzutu pogwałcenia praw i wolności człowieka i obywatela przypomnieć należy decyzję Europejskiego Trybunału praw Człowieka z 14 maja 2013 w sprawie A. C. przeciwko Polsce w której Trybunał wraził – akceptowany przez Sąd Apelacyjny pogląd, że obniżenie przywilejów emerytalnych osobom, które przyczyniły się do utrzymywania władzy przez opresyjny reżim lub czerpały z niego korzyści, nie może być uważane za formę kary. Emerytury w bieżących przypadkach zostały obniżone przez ustawodawcę krajowego nie dlatego, że którakolwiek z osób skarżących popełniła zbrodnię lub ponosiła osobistą odpowiedzialność za naruszanie praw człowieka, lecz dlatego, że przywileje te zostały przyznane ze względów politycznych jako nagroda dla służb uważanych za szczególnie użyteczne dla państwa komunistycznego (patrz ust. 95, 98 i 104-106 powyżej oraz ust. 138 powyżej, z odniesieniami do prawa precedensowego Trybunału). Istotnie, biorąc pod uwagę powód, dla którego zostały one przyznane oraz sposób ich uzyskania, mogą one jedynie zostać uznane za wyraźnie niesprawiedliwe z punktu widzenia wartości leżących u podstaw Konwencji. W tym stanie rzeczy istnienie bądź nieistnienie winy osobistej osób, które korzystały z tych niesprawiedliwych przywilejów, nie jest istotne dla rozważenia kwestii zgodności z art. 1 Protokołu nr (...).

Reasumując ustawodawca przy uwzględnieniu reguł proporcjonalności i zasady nienaruszania istoty prawa zabezpieczenia społecznego jest uprawniony do takiej modyfikacji przepisów emerytalnych, które będą niwelowały przywileje emertytalne nabyte z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa. Podkreślenia jednak wymaga – o czym obszernie niżej – że chodzi tu o takie przywileje które bezpośrednio związane są z pełnieniem tej służby.

W świetle powyższego zarzuty apelacji powoda wskazujące na naruszenie art.15 c ust.1 ustawy zaopatrzeniowej oraz przepisów Konstytucji nie są zasadne.

Apelacja pozwanego w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia Sądu ustalającego wysokość emerytury wnioskodawcy bez zastosowania art. 15 cust.3 ustawy zaopatrzeniowej również nie jest zasadna.

Podniesiony w apelacji zarzut naruszenia przez Sąd I instancji w/w przepisu nie jest trafny. W systemie apelacji pełnej Sąd II instancji nie ogranicza się do zbadania zasadności zarzutów podniesionych w środku zaskarżenia lecz merytorycznie rozpoznaje zasadność żądania z uwzględnieniem reguł dotyczących postępowania apelacyjnego wskazanych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. W ocenie Sądu Apelacyjnego jakkolwiek w stosunkach ubezpieczeniowych priorytet ma wykładnia językowa, to jednak nie jest wykluczone sięganie do pozostałych metod wykładni. Tak jest w szczególności w przypadku takich regulacji prawnych, które modyfikują ustalone stosunki ubezpieczeniowe z uwagi na ważkie racje aksjologiczne. Nowelizacja ustawy zaopatrzeniowej z 2016 r. motywowana była o czym niżej - stanowiskiem ustawodawcy, że nie da się pogodzić utrzymywanie przywilejów emerytalnych z nabytych tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa z zasadami sprawiedliwości. W konsekwencji sądy rozpatrujące spory związane z decyzjami obniżającymi świadczenia emerytalne funkcjonariuszy policji nie mogą się ograniczać się jedynie do wykładni językowej lecz winny uwzględniać w procesie stosowania prawa także metody wykładni systemowej i funkcjonalnej odnosząc się celów i wartości leżących u podstaw regulacji prawnych.

W nauce prawa trafnie zwraca się uwagę, że „w każdym wypadku przepis prawny powinien być poddany nie tylko wykładni językowej ale także systemowej(…) rozumienie przepisu prawnego wyznaczone jest nie tylko przez jego brzmienie, lecz także przez treść innych przepisów prawnych mających wpływ na rozumienie interpretowanego przepisu w ramach wykładni systemowej” (Z. Radwański, Prawo cywilne - część ogólna, s.72).

Należy uwzględnić także metodę wykładni funkcjonalnej. Dyrektywy wykładni funkcjonalnej odwołują się do założenia, że racjonalny ustawodawca stanowi normy, aby w sposób maksymalnie sprawny realizować uznane przez siebie cele i wartości. To ustalenie celów i wartości powinno się opierać na obiektywnych podstawach. Należy brać pod uwagę zarówno wartości konstytucyjne jak wartości i cele wskazane w umowach międzynarodowych(op.cit. s.72-73)

Należy dokonać zatem analizy celu uchwalenia ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emertytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

W procesie dekodowania celu wprowadzenia określonej normy poza treścią samych przepisów prawa istotne znaczenie mają motywy, które uzewnętrznił projektodawca ustawy. Są one zawarte w uzasadnieniu projektu ustawy ( druk sejmowy nr (...)).

Zdaniem autora uzasadnienia projektu konieczne jest ograniczenie przywilejów emerytalnych i rentowych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ponieważ nie zasługują one na ochronę prawną przede wszystkim ze względu na powszechne poczucie naruszenia w tym zakresie zasady sprawiedliwości społecznej.

W uzasadnieniu projektu wskazano, że jako przywilej należy rozumieć ustalenie świadczeń emerytalnych i rentowych na zasadach znacznie korzystniejszych, wynikających z ustawy zaopatrzeniowej w stosunku do sposobu ustalania emerytur i rent zdecydowanej większości obywateli na podstawie ustawy o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Chodzi o możliwość przejścia na emeryturę już po 15 latach służby. Jako podstawa wymiaru emerytury lub renty przyjmowane jest uposażenie należne na ostatnio zajmowanym stanowisku, zaś kwota emerytury lub renty inwalidzkiej może stanowić nawet 80% (emerytura) lub 90% (renta inwalidzka) tego uposażenia. Zdaniem autora projektu, o ile taki sposób ustalania świadczeń emerytalno - rentowych dla funkcjonariuszy strzegących bezpieczeństwa państwa, obywateli i porządku publicznego jest jak najbardziej zasadny, o tyle jest nie do przyjęcia dla byłych funkcjonariuszy pełniących służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Istotnym przywilejem funkcjonariusza policji jest również bardzo korzystna regulacja polegająca na tym, że świadczenie emerytalne wzrasta o 2,6 % wymiaru za każdy dalszy rok służby(art.15 ust.1 pkt 1 ustawy). Celem ustawy nowelizującej było zniesienie tego przywileju i przyjęcie za okresy służby na rzecz totalitarnego państwa 0% podstawy wymiaru.

Można zatem stwierdzić, że tak rozumiany cel ustawy wyraża się w pozbawieniu przywilejów nabytych z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku podzielił stanowisko, że pozbawienie funkcjonariuszy policji przywilejów nabytych w związku ze służbą na rzecz totalitarnego państwa odpowiada sprawiedliwości. Sąd ten wskazał bowiem, że służba w organach totalitarnej państwowej przemocy politycznej, w warunkach demokratycznego państwa prawnego nie może być tytułem do dalszego utrzymywania lub korzystania z przywilejów uzyskanych z nielegalnej, niegodnej lub niegodziwej służby z natury rzeczy i z punktu widzenia podstawowych bo przyrodzonych naturze ludzkiej standardów prawnych i obywatelskich demokratycznego państwa prawnego t.j. przywilejów z tytułu służby w organach, które w istocie rzeczy były strukturami niebezpieczeństwa państwa totalitarnego przeznaczonymi do zwalczania ruchów niepodległościowo - wolnościowych i demokratycznych dążeń oraz aspiracji do odzyskania lub przywracania podstawowych praw i wolności obywatelskich.

Sąd Apelacyjny w pełni się z ta oceną zgadza. Jak już wyżej wskazano, Służba Bezpieczeństwa w której służbę pełnił wnioskodawca jako bezpośrednia kontynuatorka zadań Komitetu ds. (...) i Ministerstwa (...) służyła zachowaniu sowieckiej dominacji na terenie Państwa Polskiego wyrażającej się sprawowaniu rządów przez partię komunistyczną i braku demokratycznego systemu politycznego jak również w narzucaniu ideologii marksizmu - leninizmu we wszystkich istotnych obszarach życia społecznego.

W niniejszym stanie faktycznym należy jednak wskazać, że zgodnie z art.12 ust. 1 ustawy emerytura policyjna przysługuje funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby, który w dniu zwolnienia posiada 15 lat służby w policji wliczając w to okresy równorzędne wymienione w art.13 ustawy. W świetle tej podstawowej regulacji dotyczącej zasad nabywania emerytury policyjnej należy wskazać, że wnioskodawca( wyłączając okres 14 lat i 1 dnia służby w(...)) ma 17 lat, 5 miesięcy i 19 dni służby w Policji i Urzędzie Ochrony Państwa (łącznie z okresem zasadniczej służby wojskowej). Oznacza, to że podstawowego przywileju emerytalnego polegającego na możliwości przejścia na emeryturę po 15 latach służby ze świadczeniem wynoszącym co najmniej 40 % podstawy jego wymiaru nie nabył z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa lecz z tytułu służby polegającej na strzeżeniu bezpieczeństwa obywateli oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Zarazem norma art.15 c ustawy stanowi, że w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa wysokość emerytury obliczana jest na zasadach wskazanych w tym przepisie. Przyjmuje się 0% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, 2,6% za każdy rok służby lub okresów równorzędnych, a wysokość emerytury nie może być wyższa od przeciętnej emerytury wypacanej przez ZUS. Przepis art.15 ust1-3a ustawy stosuje się odpowiednio.

Organ rentowy zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją stosując art.15c ust. 1 pkt 1 ustawy przyjął w/w wskaźnik podstawy wymiaru za każdy rok służby wnioskodawcy w (...). Sąd I instancji nie miał w powyższym zakresie wątpliwości co do prawidłowości zastosowania przez organ rentowy przepisów prawa materialnego.

Mając na względzie cel ustawy oraz fakt posiadania przez wnioskodawcę ponad 15 letniego okresu służby w Policji i Urzędzie Ochrony państwa należy zwrócić uwagę na niespójność systemową przepisów ustawy z 8 lutego 1994 r. jak również sprzeczność niektórych jej unormowań z deklarowanym celem, którym jest pozbawienie przywilejów emerytalnych funkcjonariuszy policji, którzy nabyli je z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa.

Dyrektywy systemowe opierają się na założeniu, że poszczególne normy prawne stanowią składnik spójnego systemu, mają więc nie dopuścić do uznania norm wzajemnie niezgodnych (Z.Radwański, Prawo cywilne – Część ogólna ,op.cit. str.71)

Tymczasem z jednej strony przepis art.12 ustawy gwarantuje funkcjonariuszowi pełniącemu służbę w policji emeryturę po 15 latach służby w wysokości określonej w art.15 ust.1 z drugiej zaś przepis art.15c ust.3 stanowi, że emerytura osoby pełniącej służbę z rzecz totalitarnego państwa nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z literalnego brzmienia tego przepisu wynika, że należy zastosować powyższy mechanizm obniżający świadczenie do każdego funkcjonariusza także takiego, który nie nabył podstawowego przywileju emerytalnego wskazanego w art.12 z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa. Oznaczałby to, że krótki, nie wpływający na spełnienie przesłanek do nabycia prawa do emerytury okres służby na rzecz totalitarnego państwa uzasadnia zastosowanie w/w mechanizmu. Wykładnia językowa tego przepisu stoi jednak w sprzeczności zarówno z celem ustawy którym jest obniżenie świadczeń tym, którzy nabyli przywilej emerytalny z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa jak i z brzmieniem gwarancyjnych przepisów art.12, 15 ust.1 jak również 15 c ust.1 który odsyła do stosowania art.15 ust.1 ustawy. Mechanizm określony w art.15 c ust.3 w istocie niweczy uprawnienie funkcjonariusza do przyjęcia przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia okresów, co do których ustawa nakazuje przyjąć wskaźnik 1,3 lub 2,6.

Stwierdzić należy, że wskazane w art.12 w zw. z art.15 ust.1 ustawy przywileje emerytalne funkcjonariusza policji są ściśle związane z pełnieniem służby z narażeniem na utratę życia lub zdrowia. Jakkolwiek żaden z systemów emertytalnych w Polsce nie jest oparty na zasadzie ekwiwalentności to jednak regulacje ustawowe dotyczące przesłanek nabycia prawa do świadczenia emerytalnego mają charakter gwarancyjny i majątkowy. Funkcjonariusz, który podejmuje się pełnienia odpowiedzialnej służby ma prawo liczyć, że po spełnieniu wymaganych przez ustawę przesłanek będzie miał po zwolnieniu ze służby prawo do godziwego świadczenia odpowiadającego warunkom pełnienia służby. Przyznanie określonego przywileju jest bowiem zawsze w korelacji z nałożonym uprzednio określonym szczególnym obowiązkiem. Uprawnienie emerytalne jest zarazem istotnym uprawnieniem majątkowym i jak to wskazuje sam tytuł ustawy jest zaopatrzeniem funkcjonariusza po zwolnieniu ze służby, obliczonym według korzystnych zasad wynikających z ustawy, a związanym doniosłością zadań pełnionych przez niego w czasie służby. W świetle powyższych uwag należy mieć na widoku także regulacje konstytucyjne zawarte w art. 64 i 23. Jest istotną dyrektywą interpretacyjną dokonywanie wykładni w taki sposób, aby - o ile stosowane metody wykładni na to pozwalają - uzyskać wynik wyrażający się w pełnej zgodności dekodowanej normy z unormowaniami Konstytucji.

Poprzestanie na jedynie językowej wykładni przepisu art.15c ust.3 ustawy pozostawałoby w kolizji z art.64 Konstytucji albowiem mimo nabycia emerytury na podstawie służby w policji, a nie z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa prowadzi do istotnego, nieuzasadnionego celem ustawy obniżenia świadczenia emerytalnego. W istocie stanowi to arbitralne i nieuzasadnione odjęcie przysługującego wnioskodawcy dotychczas z mocy ustawy uprawnienia majątkowego. Należy przy tym podkreślić - na co zresztą zwraca uwagę sam autor uzasadnienia projektu ustawy na stronie 5 - że rozwiązania zawarte w noweli z dnia 16 grudnia 2016 r. nie mogą mieć charakteru represyjnego. Natomiast wykładnia art.15c ust. 3 zgodnie z którą każdy nawet bardzo krótki okres służby na rzecz totalitarnego państwa, nie wpływający przy tym na spełnienie przez funkcjonariusza przesłanki wskazanej w art.12 ustawy prowadzi do obniżenia mu świadczenia emerytalnego w sposób określony w przepisie nie ma żadnego uzasadnienia ani w celu ustawy ani też w preferowanych wartościach sprawiedliwości społecznej. Stanowiłoby to nieuzasadnione naruszenie słusznie nabytego przez wnioskodawcę prawa za okresy niestanowiące służby na rzecz totalitarnego państwa. W świetle przywoływanych przez projektodawcę w uzasadnieniu projektu zasad sprawiedliwości społecznej nie ma żadnych racji do pozbawiania funkcjonariusza policji świadczenia emerytalnego w wysokości przysługującej mu z tytułu służby w policji. Zasadne jest jedynie -zgodnie z ustawą - obniżenie mu podstawy wymiaru do 0% za okresy służby na rzecz totalitarnego państwa, co w niniejszym stanie faktycznym miało miejsce. Zastosowanie mechanizmu wskazanego w art.15c ust.3 w stosunku do takiego funkcjonariusza stanowiłoby w istocie rodzaj nieproporcjonalnej sankcji za to, że podjął się służby na rzecz totalitarnego państwa.

Uznając, że w stosunku do wnioskodawcy doszło do przyjęcia 0% podstawy wymiaru za okresy pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa pojawia się także kwesta uzgodnienia treści art.15 c ust.3 ustawy z konstytucyjną zasadą równości. Nie sposób bowiem wskazać istotnej różnicy w aspekcie spełnienia przesłanek do nabycia emerytury w wysokości określonej w art.15 ust.1 między funkcjonariuszami, z których każdy posiada co najmniej 15letni okres służby w Policji pełnionej w tożsamych warunkach, w narażeniu na utratę życia i zdrowia. Nie widać tu przesłanek do zróżnicowania ich sytuacji majątkowej. Pełnienie służby na rzecz ochrony bezpieczeństwa obywateli oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego stanowi dla wszystkich funkcjonariuszy realizację ich „świadczenia” za które maja prawo spodziewać się ustalonego według tych samych zasad zaopatrzenia emerytalnego.

W świetle powyższych zasad konstytucyjnych i przy uwzględnieniu metod wykładni systemowej, celowościowej i aksjologicznej należy dokonać takiej wykładni art.15 c ust.3 ustawy, zgodnie z którą przepis te nie ma zastosowania do funkcjonariusza, który nie nabył emerytury z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa, a okres tej służby jest jedynie okresem dodatkowym nie wpływającym na nabycie prawa do świadczenia.

Mając na względzie powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art.386§4 k.p.c. o 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.