Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	sędzia Małgorzata Rokicka-Radoniewicz
Sędziowie	sędzia Elżbieta Czaja (spr.) sędzia Elżbieta Gawda
Protokolant: st. prot. sądowy Kinga Panasiuk-Garbacz

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2019 r. w Lublinie

sprawy L. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 21 lutego 2019 r. sygn. akt VIII U 1604/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie;

II.  nie obciąża wnioskodawcy kosztami postępowania apelacyjnego.

Elżbieta Czaja Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Elżbieta Gawda

Sygn. akt III AUa 355/19

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z 22 września 2015 roku odmówił L. W. przyznania emerytury wcześniejszej przyznawanej na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze . W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999 roku nie osiągnął 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, w tym nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy ustalił 23 lata i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 13 lat, 8 miesięcy i 28 dni do pracy w warunkach szczególnych.

L. W. złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosił o uwzględnienie do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okresu pracy w rolnictwie oraz do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu służby wojskowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, min. ze praca w gospodarstwie rolnym została zaliczona do ogólnego stażu pracy.

W toku postępowania wnioskodawca sprecyzował, że domaga się zmiany decyzji poprzez przyznanie prawa do emerytury. Wniósł o zaliczenie do ogólnego stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 16 lipca 1971 roku do dnia 25 kwietnia 1974 roku, a także zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w (...)Przedsiębiorstwie(...) od dnia 25 kwietnia 1974 roku do dnia 25 kwietnia 1975 roku oraz w Przedsiębiorstwie (...) w G..

Wyrokiem z dnia 21 lutego 2019 roku Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił zaskarżoną decyzję i ustala L. W. prawo do emerytury od dnia (...), oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz L. W. kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

L. W., urodzony dnia (...), w dniu 26 sierpnia 2015 roku złożył wniosek o emeryturę. Do wniosku dołączył świadectwa pracy, zaświadczenia, oraz oświadczenie w sprawie braku dokumentów i pisemne zeznania świadków na okoliczność pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 16 lipca 1971 roku do dnia 24 kwietnia 1974 roku.

L. W. ukończył wiek 16 lat z dniem(...). W tym czasie mieszkał wraz z rodzicami, którzy posiadali grunty rolne położone w miejscowościach D. oraz P., w gminie W.. Po ukończeniu szkoły podstawowej w 1971 roku wnioskodawca od dnia 1 września 1971 roku podjął naukę w (...) Szkole(...) w P.. Do szkoły oddalonej o 20 kilometrów dojeżdżał autobusem. Przed odjazdem o godzinie 6:00 zajmował się, przeważnie w okresie letnim, karmieniem zwierząt. Po zajęciach wracał do domu około godziny 16:00, po czym od godziny 16:30 pracował w gospodarstwie.

Od dnia 25 kwietnia 1974 roku L. W. podjął zatrudnienie w (...) Przedsiębiorstwie(...)na stanowisku malarza konstrukcji stalowych. W okresie od dnia (...) do dnia(...) odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Po zakończeniu służby wnioskodawca 6 grudnia 1976 roku podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...), na stanowisku blacharza-dekarza, gdzie wykonywał prace w warunkach szczególnych. W dniu 28 lutego 1992 roku zawarł umowę o pracę z Przedsiębiorstwem (...) w G.. Na jej podstawie został zatrudniony przy realizacji usługi eksportowej w L., w Niemczech, w okresie od dnia 2 marca 1992 roku do dnia 30 sierpnia 1992 roku, na stanowisku dekarza. Ostatecznie wnioskodawca pracował na budowie eksportowej do dnia 18 grudnia 1992 roku.

Kolejne umowy o pracę z Przedsiębiorstwem (...), na podstawie których był zatrudniony przy realizacji usługi eksportowej w Niemczech jako dekarz, wnioskodawca zawarł w dniu 26 lutego 1993 roku na okres od dnia 1 marca 1993 roku do dnia 31 marca 1993 roku oraz w dniu 1 lipca 1996 roku na okres od dnia 8 lipca 1996 roku do dnia 14 grudnia 1996 roku. Podczas zatrudnienia na budowach eksportowych wnioskodawca za każdym razem wykonywał te same czynności dekarskie. Zajmował się wymianą dachów, kładzeniem dachówki oraz ściąganiem eternitu. Praca wykonywana była przez 6 dni w tygodniu, w pełnym wymiarze czasu pracy.

Stan faktyczny w sprawie został ustalony na podstawie dowodów z zeznań wnioskodawcy i świadków, oraz dokumentów.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie jest zasadne.

Jak stanowi art. 184 ust. l i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270, tekst jedn. ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Według art. 32. ust. 2 cytowanej ustawy za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Tego typu prace zawarte są w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43, tekst jedn. ze zm.). Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. l rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W rozpatrywanym stanie faktycznym wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Kwestią sporną pozostało spełnienie warunku 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Organ rentowy uwzględnił 23 lata i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz 13 lat, 8 miesięcy i 28 dni pracy w warunkach szczególnych. Zdaniem Sądu, z karty przebiegu zatrudnienia znajdującej się w aktach ZUS wynika, że organ nie uwzględnił do okresów zatrudnienia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu wieku 16 lat (k. 32v akt ZUS).

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również (traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 ustawy, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Praca L. W. w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu wieku 16 lat do podjęcia zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...), tj. od dnia (...) do dnia 24 kwietnia 1974 roku (2 lata, 9 miesięcy i 9 dni) była świadczona w sposób stały, w wymiarze co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy. W okresie od dnia 1 września 1971 roku do dnia 24 kwietnia 1972 roku uczęszczał do szkoły zawodowej w P., co jednak nie wpływało na jego pracę w gospodarstwie. Wszystkie niezbędne czynności wykonywał bowiem po powrocie ze szkoły, od godziny 16:30 do godzin wieczornych. Przed wyjściem na autobus zajmował się natomiast karmieniem zwierząt.

Z powyższych względów Sąd uwzględnił okres pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu wieku 16 lat od dnia (...) do dnia 24 kwietnia 1974 roku w zakresie niezbędnym do uzupełnienia wymaganego stażu 25 lat. L. W. spełnił więc warunek 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych na dzień 1 stycznia 1999 roku.

Ponadto Sąd ustalił, że wnioskodawca legitymuje się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych w następujących okresach:

- od dnia 25 kwietnia 1974 roku do dnia 25 kwietnia 1975 roku (1 rok i 1 dzień) podczas zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...), gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wskazane w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, w wykazie A, dziale V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, poz. 6. Prace malarskie konstrukcji na wysokości;

- od dnia 2 marca 1992 roku do dnia 18 grudnia 1992 roku, od dnia 1 marca 1993 roku do dnia 31 marca 1993 roku oraz od dnia 8 lipca 1996 roku do dnia 14 grudnia 1996 roku (1 rok, 3 miesiące i 24 dni) podczas zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w G., gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wskazane w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, w wykazie A, dziale V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, poz. 9. Prace dekarskie.

Do okresu pracy w warunkach szczególnych należało również uwzględnić okres służby wojskowej wnioskodawcy od dnia (...) do dnia (...) (1 rok, 6 miesięcy i 24 dni). Po zakończeniu służby L. W. z dniem 6 grudnia 1976 roku, tj. w przeciągu 30 dni, podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie(...), gdzie wykonywał prace w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, że wnioskodawca legitymuje się zarówno 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, jak również 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Spełnił więc wszystkie przesłanki do przyznania prawa do emerytury wcześniejszej, w związku z czym w punkcie I wyroku Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił L. W. prawo do emerytury od dnia(...), tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył wniosek.

W punkcie II wyroku Sąd orzekł o kosztach na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

Od tego wyroku apelację złożył organ rentowy zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał :

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 184 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 27 pkt 2, art.10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. DZ. U. z 2016, poz. 887 ze zm.), poprzez przyjęcie, że powód udowodnił wymagane 25 lat, co skutkowało przyznaniem prawa do emerytury, podczas gdy okres pracy w gospodarstwie rolnym został uwzględniony przez organ rentowy na etapie postępowania toczącego się przed pozwanym. Skarżący wnosił o zmianę wyroku poprzez oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od wnioskodawcy kosztów postepowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest zasadna a jej uwzględnienie skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem odwołania.

Na etapie postępowania apelacyjnego kwestią sporną jest jedynie spełnienie przez wnioskodawcę warunku 25 lat okresów ubezpieczeniowych. Organ rentowy uwzględnił 23 lata i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Wbrew stanowisku sądu I instancji z karty przebiegu zatrudnienia znajdującej się w aktach ZUS wynika wyraźnie, że organ rentowy uwzględnił do ogólnego stażu pracę w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu wieku 16 lat w okresie od 16.07.1971r. do 25.04.1974r., gdzie wskazano jako okres zatrudnienia z kodem (...) praca w gospodarstwie rolnym (k. 32v akt ZUS). Organ rentowy nie kwestionował złożonych zeznań świadków na okoliczność pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców
(notatka kolegialna k. 31). Powyższy okres został już zaliczony, zatem niedopuszczalne jest ponowne jego zaliczenie do stażu ubezpieczeniowego. Po uwzględnieniu tego okresu, wnioskodawca nie udowodnił 25-letniego ogólnego stażu pracy i w tym stanie rzeczy, brak jest podstaw do uznania, że spełnił wszystkie warunki do ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Wobec niewykazania 25 lat pracy stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy ustalając wnioskodawcy prawo do emerytury naruszył przepisy prawa materialnego, tj. art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych względów i na mocy art. 386 § 1 KPC Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji. O kosztach Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., kierując się charakterem dochodzonego świadczenia i sytuacją wnioskodawcy.