Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	Sędzia (del.) Iwona Jawor-Piszcz
Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Malena

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 września 2024 r. w L.

sprawy M. Z. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 22 stycznia 2024 r. sygn. akt IV U 543/23

I.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie oraz zasądza od M. Z. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia 18 września 2024 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od M. Z. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S., tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach postępowania do dnia zapłaty.

Iwona Jawor-Piszcz

Sygn. akt III AUa 131/24

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 22 stycznia 2024 roku, po rozpoznaniu odwołania M. Z. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 3 sierpnia 2023 roku nr (...), znak: (...) o postawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w pkt I. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił, iż począwszy od 2022 roku M. Z. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność ma obowiązek opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru stanowiącej kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w pkt II. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz M. Z. (1) kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

M. Z. (1) jest komornikiem sądowym przy Sądzie (...) w M.. Obowiązki komornika wykonuje od dnia 15 stycznia 2018 roku. Z tego tytułu zgłosił się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z kodem tytułu ubezpieczenia (...), tj. osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Ubezpieczony opłaca podatek dochodowy wg zasad ogólnych, tj. podatek liniowy wg stawki 19%.

W 2023 roku ubezpieczony złożył w organie rentowym korekty dokumentacji rozliczeniowej za okres od stycznia 2022 roku do stycznia 2023 roku, w której wykazał zmianę podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jednocześnie w dniu 31 maja 2023 roku ubezpieczony wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o zajęcie stanowiska w przedmiocie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ubezpieczonego jako komornika sądowego poczynając od 2022 roku. W złożonym piśmie przedstawił stanowisko mające uzasadniać stwierdzenie, że w zakresie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne do ubezpieczonego zastosowanie znajdują przepisy art.79 ust.1 w związku z art.81 ust.2 za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2024 poz.146 tekst jednolity ze zm. dalej zwana ustawą o świadczeniach z opieki zdrowotnej). W następstwie powyższego z piśmie z dnia 7 czerwca 2023 roku organ rentowy zawiadomił ubezpieczonego o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia podstaw wymiaru składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne za 2022 roku dla ubezpieczonego jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą, będącej komornikiem sądowym. Postępowanie to zakończyło się wydaniem zaskarżonej decyzji z dnia 3 sierpnia 2023 roku.

Na wstępie oceny prawnej Sąd Okręgowy podniósł, fakty nie były sporne. Ubezpieczony jest komornikiem sądowym wykonującym swoje obowiązki przy Sądzie (...) wM.. Spór między stronami miał charakter sporu prawnego, tj. dotyczył podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ubezpieczonego jako komornika sądowego w świetle znowelizowanych od dnia 1 stycznia 2022 roku przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej . Organ rentowy w wydanej w dniu 3 sierpnia 2023 roku decyzji stwierdził, że ubezpieczony jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą ma obowiązek opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne od rocznej podstawy wymiaru składki rozumianej jako dochód z działalności gospodarczej ustalony zgodnie z art.81 ust.2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych oraz od miesięcznej podstawy wymiaru składki rozumianej jako dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, ustalony zgodnie z art.81 ust.2c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. U podstaw takiego rozstrzygnięcia organu rentowego leżało stwierdzenie, że choć komornik sądowy nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, to z mocy art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych stosuje się do niego m.in. przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Z kolei ubezpieczony stanął na stanowisku, że jako komornik sądowy, a zatem osoba nieprowadząca działalności gospodarczej nie podlega w zakresie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne regulacjom art. 81 ust.2 i ust.2c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. W jego ocenie kwestię podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osoby wykonującej tak jak on obowiązki komornika sądowego reguluje przepis art.81 ust.2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej.

W zaistniałym sporze Sąd Okręgowy przyznał rację ubezpieczonemu. W pierwszej kolejności wskazał na regulację ustawy z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych (Dz.U. 2023, poz.1691 tekst jednolity). Zgodnie z art. 33 ust.1 tej ustawy komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej, a w myśl ust.2 tego przepisu komornik nie może prowadzić działalności gospodarczej. Z kolei w art. 33 ust. 3 tej ustawy ustawodawca wskazał, że „do komornika sądowego stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2022, poz.2647 z tekst jednolity ze zm.), ustawy z dnia13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2023, poz.1230 tekst jednolity ze zm.) oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2022, poz.2561 tekst jednolity ze zm.), dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą”. Przepis art.81 ust.2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, na który powołał się organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję, w brzmieniu od dnia 1 stycznia 2022 roku stanowi, że roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art.8 ust.6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2024, poz. 4497 tekst jednolity ze zm., zwanej dalej ustawą systemową) oraz w art.18 ust.1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art.27, art.30c lub art.30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku. o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym (…), a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 24 ust.1-2b tej ustawy, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, przy czym podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego dalej „rokiem składkowym”. Z kolei w ust.2c powyższego przepisu (art.81 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej) - na który również powołał się organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję - przewidziano, że za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu osoba, o której mowa w ust.2, wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, ustalony w sposób szczegółowo w ustawie określony. Przepis art.81 ust.2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej - na który w swojej argumentacji powołał się ubezpieczony - stanowi natomiast, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą wymienionych w art.8 ust.6 ustawy systemowej, innych niż wskazane w ust.2, 2e, 2z i 2zaa, stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, przy czym składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku kalendarzowego. Z tego ostatniego przepisu wynika, że przewidziana w nim podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dotyczy tych osób wymienionych w art.8 ust.6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ,tj. prowadzących pozarolniczą działalność, które nie są wymienione w art.81 ust.2, 2e, 2z i 2zaa ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej ,a zatem osób innych niż: osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu, wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólnicy spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich, osoby prowadzące publiczne lub niepubliczne szkoły, inne formy wychowania przedszkolnego, placówki lub ich zespoły na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe, w tym stosujące opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub opodatkowanie w formie karty podatkowej i wreszcie innych osób niż osoby wymienione w art.81 ust.2zaa, a zatem twórcy i artyści, którzy jednocześnie prowadzą inną działalność pozarolniczą, z której opłacają podatek dochodowy z działalności gospodarczej. Nie ulega wątpliwości, że ubezpieczony jako komornik sądowy nie mieści się w żadnej grupie osób wymienionych w art.81 ust.2, 2e, 2z i 2zaa ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, a tym samym uzasadnione jest stwierdzenie, że w zakresie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne zastosowanie znajduje do ubezpieczonego w/w przepis art. 81 ust.2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Sąd pierwszej instancji powołał stanowisko zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 września 2023 roku w sprawie III AUa 230/23 (LEX nr 3625040), w którym wskazał, że Komornicy nie są objęci dyspozycją art.81 ust.2 ustawy z 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (…), a zatem do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne komorników winien mieć zastosowanie art.81 ust.2 za, normujący podstawę wymiaru składek na to ubezpieczenie pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą wymienionych w art.8 ust.6 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, innych niż wskazane w ust.2, 2e, 2z i 2zaa przywołanego art. 81 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W uzasadnieniu swojego stanowiska Sąd Apelacyjny w Łodzi wskazał, że wynikający z art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych nakaz stosowania do komorników określonych w tym przepisie ustaw dotyczących osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą nie oznacza, że następuje zmiana charakteru prawnego podmiotu ubezpieczonego ,tj. komornika sądowego, który nie jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą. Również sposób opodatkowania przychodów w ustawie podatkowej nie kreuje samodzielnie ani podstawy działania danego podmiotu, ani jego charakteru czy tytułu ubezpieczenia. Sąd Okręgowy podzielił powyższą argumentację.

Mając na uwadze powyższe okoliczności na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd pierwszej instancji orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art.98§1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w związku z art.99 k.p.c. Z uwagi na to, że przedmiotem sporu była zasada, wg której winno nastąpić ustalenie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ubezpieczonego jako komornika sądowego, Sąd ustalając wysokość kosztów zastępstwa procesowego ubezpieczonego przyjął stawkę odpowiadającą stawce mającej zastosowanie w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym, tj. wynikającą z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023, poz.1935 tekst jednolity) ( pkt II wyroku).

Apelację od wyroku wniósł pozwany organ rentowy. Zaskarżył wyrok w całości podnosząc zarzut naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 81 ust. 2za ustawy z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej przez niewłaściwe zastosowanie podczas, gdy zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych (Dz.U. 2023 poz. 1691 tekst jednolity ze zm.) zastosowanie w niniejszej sprawie ma art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej.

W związku z powyższym na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania,

1.  zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję.

Wnioskodawca we wniesionej odpowiedzi na apelację wniósł o:

1.  oddalenie apelacji w całości jako bezzasadnej,

2.  zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z uwzględnieniem odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia pieniężnego,za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego zasługiwała na uwzględnienie, ponieważ za zasadny należy uznać podniesiony zarzut obrazy prawa materialnego, skutkujący koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku.

Sąd pierwszej instancji zgromadził pełny i wystarczający materiał dowodowy dla ustalenia wszystkich istotnych dla sprawy faktów, pozwalających na rozstrzygnięcie zawisłego sporu. Trzeba też pokreślić, iż ustalenia faktyczne nie były kwestionowane przez strony i znajdują pełne oparcie w materiale dowodowym, dlatego Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. Doprecyzować jedynie należy, iż wnioskodawca opłaca podatek dochodowy nie tyle ogólnych na zasadach (art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: 12 %, 32%), ale jako podatek liniowy wg stawki 19%. Sąd Okręgowy użył określenia, iż wnioskodawca opłaca podatek „na zasadach ogólnych tj. podatek liniowy wg stawki 19 %”, ale nieprawidłowość ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż poza sporem jest iż ubezpieczony zgodnie ze swoim wyborem opłaca podatek liniowy wg. skali 19%, co oczywiście nie oznacza, iż opłaca na zasadach ogólnych.

Rozważania prawne należy rozpocząć od przypomnienia art. 33 ustawy z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych (Dz.U.2023 poz.1691 tekst jednolity). Komornik zgodnie z powołanym artykułem nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności. Nie może prowadzić działalności gospodarczej. Te kwestie są zatem, wobec wyraźnych stwierdzeń ustawodawcy, oczywiste. Natomiast powstaje pytanie jak należy umiejscowić komornika jako podmiot w ramach obowiązującego systemu prawnego, w tym z zakresu zabezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, prawa podatkowego. Ustawodawca w art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych zawarł normę jednoznacznie regulującą to zagadnienie: "Do komornika stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (...), ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (…) oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (…), dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą”. Zdaniem Sądu Apelacyjnego przytoczony przepis nie pozostawia wątpliwości - odsyła do regulacji prawnych tych, które znajdują zastosowanie dla kategorii podmiotów zidentyfikowanych jako „osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą”. System prawa również w zakresie zabezpieczane społecznego i ubezpieczenia zdrowotnego należy traktować jako spójny. Ustawodawca w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej , wprost wiąże zasady, zakres podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu z zabezpieczeniem społecznym, regulowanym ustawą systemową. Dla przykładu przytoczyć należy, iż w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej wielokrotnie ustawodawca odwołuje się do pojęć prawnych jakie zawarł w ustawie systemowe. Np. w art. 3 ust. 1 pkt 4a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej ustawodawca stwierdza, iż ubezpieczonym w rozumieniu tej ustawy jest osoba (…) objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, zaś w art. 5 pkt 21 definiuje osobę prowadzącą działalność pozarolniczą jako „osobę, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych”. Określając zaś obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego w art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej odnosi się do tytułów podlegania ubezpieczeniom społecznym. I tak w art. 66 ust. 1 pkt 1c ustawodawca sprecyzował tytuł podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu odwołując się do tytułu określonego w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej. Zaznaczyć trzeba, iż tytuł ubezpieczeniowy z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej został przez prawodawcę jednoznacznie doprecyzowany, poprzez zdefiniowanie w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej kręgu podmiotowego. W powołanym przepisie art. 8 ust. 6 ustawy systemowej odnajdujemy w pkt 1 pojęcie użyte przez ustawodawcę w art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych: osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z art. 6a. Następne przepisy art. 8 ust. 6 ustawy systemowej precyzują kolejno, iż za osobę prowadząca pozarolniczą działalność uważa się także:

2) twórcę i artystę;

3) osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;

4a) akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;

4b) komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;

5) osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku - Prawo oświatowe (…).

Art. 8 ust. 6 ustawy systemowej jest normą kompletną, statuuje zamknięty krąg podmiotów objętych tytułem ubezpieczeniowym z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej.

Nie budzi wątpliwości, iż komornik sądowy objęty jest obowiązkowym ubezpieczeniami społecznymi zgodnie z tytułem ubezpieczeniowym z art. 8 ust. 6 pkt 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej.

W tym miejscu należy przejść do regulacji mającej kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia zawisłego sporu, zawartej w ustawie o świadczeniach z opieki zdrowotnej, regulującej wysokość składki zdrowotnej. Zgodnie z literalnym i jednoznacznym brzmieniem art. 79 a ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej wysokość składki dla kręgu podmiotów, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy systemowej, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych wynosi wskazany procent od podstawy określonej w art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Konieczne w tym miejscu jest przypomnienie, iż ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych pozwala na dokonanie wyboru zasad opodatkowania. W art. 9a ust. 1 stanowi zasadę opodatkowania dla dochodów osiągnięte przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy podatkowej tz. z pozarolniczej działalności gospodarczej, pozwalając w ust. 2 art. 9a na dokonanie innego wyboru systemu opodatkowania niż zasady ogólne, tj. zgodnie z zasadami określonymi w art. 30c - na zasadach podatku liniowego. Przepis art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych również stanowi, iż skala podatku liniowego 19% zachodzi w przypadku osiągania „dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej”. Z tej możliwości wyboru zasad opodatkowania wnioskodawca na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych skorzystał, dokonując wyboru zasad opodatkowania osiąganego w swej działalności dochodu, nie mając w tej mierze wątpliwości co do swego statusu. Przypomnienie zasad opodatkowania podatkiem dochodowym osób fizycznych jest o tyle konieczne, iż ustawodawca we wspomnianym art. 79 a ust. 1 i w kolejnym art. 81 ust. 2-2zd ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, ustalając wysokość procentowej składki zdrowotnej i zasady ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej zdecydował się na dokonanie zróżnicowania zarówno wysokości określonej procentowo składki zdrowotnej jak i sposobu wyliczenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej w ramach kręgu osób prowadzących pozarolniczą działalność w zależności od dwóch kryteriów:

pierwszego - formy opodatkowania (podatek według zasad ogólnych, podatek liniowy, zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych, karta podatkowa, podatek od kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej);

drugiego - kategorii podmiotowej mieszczącej się w tytule ubezpieczeniowym art. 8 ust. 6 ustawy systemowej (osób prowadzących pozarolniczą działalność).

I tak, w art. 81 ust.2 -2zd podmioty zostały podzielone na następujące grupy:

- pierwsza objęta regulacją co do zasady w art. 81 ust. 2 z modyfikacjami w ust. 2b-2d:

osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy systemowej oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku - Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych;

- druga grupa podmiotów objęta została regulacją w art. 81 ust. 2e:

osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy systemowej oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku - Prawo przedsiębiorców, które stosują opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ( Dz.U. 2024 poz. 776 tekst jednolity ze zm.);

- trzecia grupa objęta regulacją w art. 81 ust. 2z :

osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 i 3 ustawy systemowej oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku - Prawo przedsiębiorców, które stosują opodatkowanie w formie karty podatkowej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne;

- czwarta grupa podmiotów objęta regulacją art. 81 ust. 2za:

pozostałe osoby prowadzące działalność pozarolniczą wymienione w art. 8 ust. 6 ustawy z systemowej, inne niż wskazane w ust. 2, 2e, 2z i 2zaa;

- piąta grupa objęta regulacją art. 81 ust. 2 zaa;

osoby prowadzące działalność pozarolniczą to wymienione w art. 8 ust. 6 pkt 2 ustawy z systemowej, które jednocześnie prowadzą inną działalność pozarolniczą wymienioną w art. 8 ust. 6 tej ustawy, z której opłacają podatek dochodowy z działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych lub na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym;

- szósta grupa podmiotów objęta art. 81 ust. 2ya:

osoby współpracujące z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą oraz osobami, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku - Prawo przedsiębiorców, niezależnie od formy opodatkowania.

Zatem by rozstrzygnąć zwisły przed Sądem spór należy dokonać zabiegu zidentyfikowania cech wnioskodawcy, którymi posłużył się ustawodawca, kreując zasady ustalenia podstawy wymiaru składek, przytoczone w powyższej analizie art. 81 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. I w tym miejscu należy powrócić do przedstawionej wyżej regulacji art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych i przypomnieć niesporny w sprawie fakt, iż ubezpieczony dokonał wyboru systemu podatkowego zgodnie z art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tz. na zasadach podatku liniowego. Wnioskodawca będący komornikiem sądowym nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej. I to nie ta cecha, jak wywodzi Sąd pierwszej instancji, prowadzenia przez komornika sądowego działalności gospodarczej stanowi punkt odniesienia do zastosowania zasad ustalenia wysokości podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Podstawą prawną jest jasno sformułowany przepis, iż dla dokonywania rozliczeń publiczoprawnych do komornika stosuje się przepisy regulacji prawnych określonych w art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Te dwa istotne aspekty sprawy uzasadniają stanowisko, iż do wnioskodawcy mają zastosowanie zasady obliczania podstawy wymiaru składki zdrowotnej rocznej i miesięcznej określone w art. 81 ust. 2, 2b-d.

Analizując zaś argumentację Sądu Okręgowego w zakresie przyjęcia regulacji z art. 81 ust. 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej wobec ubezpieczonego należy uznać ją za nietrafną. Mianowicie przepis ten określa krąg pomiotów, do których ma zastosowania poprzez wskazanie, iż obejmuje swą regulacją pozostałe osoby prowadzące działalność pozarolniczą wymienione w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, inne niż wskazane w ust. 2, 2e, 2z i 2zaa ustawy o świadczeniach zdrowotnym. Zastosowanie zatem art. 81 ust. 2za może nastąpić dopiero po stwierdzeniu, że ubezpieczony nie spełnia kryteriów ze wskazanych wyżej regulacji i nie może być zaliczona do żadnej z kategorii osób wskazanych w art. 81 ust. 2, 2e, 2z i 2zaa. Natomiast jeśli przyjrzeć się regulacji art. art. 81 ust. 2, 2e, 2z i 2zaa to obejmuje ona wszystkie osoby określone przez ustawodawcę jako prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą (art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej) i nie pozostawia żadnej luki, która miałaby zostać uzupełniona poprzez regulację art. 81 ust. 2za. Ten ostatnio wskazany przepis obejmuje podmioty z kręgu osób prowadzących pozarolniczą działalność z art. 8 ust. 6 pkt 2 ustawy systemowej: artystów i twórców w zakresie innej formy opodatkowania niż podatek liniowy i bez zbiegu z art. 81 ust. 2zaa, art. 8 ust. 6 pkt kt 4a i 4b ustawy systemowej: akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług; komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej. Nie wymaga żadnej pogłębionej analizy stwierdzenie, iż komornik sądowy nie jest podmiotem określonym art. 8 ust. 6 pkt 2, 4a, 4b ustawy systemowej tz. twórcą, artystą, akcjonariuszem prostej spółki akcyjnej wnoszącym do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług, czy też komplementariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej. Przedstawiona powyżej analiza zawiera argumenty natury prawnej, mającej swe zakotwiczenie w jasno sformułowanych normach prawa.

Wszelkie inne argumenty nie mogą mieć znaczenia bowiem leżą poza sferą regulacji prawnej normującej zagadnienia ustalania wysokości składki zdrowotnej i wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne. Dlatego argumentacja ze sfery wielkości zysków, sposobu regulowania zasad osiągania tego zysku w ramach działalności komornika sądowego nie ma znaczenia dla istoty sprawy. Komornik sądowy nie jest jedynym podmiotem praw i obowiązków publicznoprawnych mających określone możliwe do przyjęcia stawki swego wynagrodzenia. Podobne zasady ustalenia wynagrodzenia występują w przypadku notariuszy, adwokatów, radców prawnych. Kwestia osiągania zysku czy ponoszenia straty za wykonanie danych czynności nie ma i nie może mieć wpływu co do zasad ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej, a jedynie ma wpływ na wyliczenie kwoty składki zdrowotnej.

Nie ma też żadnego znaczenia, iż komornik jest funkcjonariuszem publicznym, organem władzy publicznej (art. 2, art. 3 ustawy o komornikach sądowych), realizującym zadania zakresie wykonywania czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym. Ustawodawca miał możliwość uregulowania zasad objęcia obowiązkami publicznoprawnymi komorników sądowych przez przyjęcie innej regulacji, znanej także w ustawie systemowej w art. 6 do dnia 1 października 2003 roku np. co do funkcjonariuszy Służby Więziennej, Policji, UOP itp., ale uczynił to w normie art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych poprzez odesłanie do regulacji prawnej dotyczących osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Powołane orzeczenia sądów powszechnych przez wnioskodawcę w odpowiedzi na apelację i przywołana w nich argumentacja są znane Sądowi Apelacyjnemu, ale nie spotykają się one z akceptacją wobec przyjęcia w nich argumentów nie mieszczących się w analizowanym stanie prawnym. Natomiast odnotować należy, iż orzecznictwo Sądów powszechnych przyjmuje stanowisko przyjęte przez Sąd Apelacyjny w niniejszej sprawie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 maja 2024 roku III AUa 17/24 LEX nr 37378842; tak tez Magdalena Zajchowska „Osoby współpracujące z komornikiem w kontekście ubezpieczeń społecznych w Ubezpieczenie społeczne Teorii i praktyka nr 4/2019).

Należy także zwrócić uwagę na dorobek orzeczniczy sądów administracyjnych, w których komornika sądowego dla rozliczeń publicznoprawnych traktowano odpowiednio jak podmiot prowadzący działalność gospodarczą. W argumentacji sądów wskazano, iż działalność egzekucyjna komornika nie jest działalnością gospodarczą sensu stricte, a sam komornik nie jest przedsiębiorcą. Komornik jest funkcjonariuszem publicznym, organem egzekucyjnym wykonującym orzeczenia sądowe za pomocą ustawowo określonych metod i środków. Jednakże działalność komornika ma charakter zarobkowy. Komornik na własny rachunek wykonuje czynności egzekucyjne i inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów. Działanie na własny rachunek wymaga podporządkowania się regułom racjonalnego gospodarowania. Komornik z uzyskiwanych opłat finansuje swoją działalność, która nastawiona jest na osiągnięcie korzystnego wyniku gospodarczego. Nie zmienia oceny, że działalność komornika ma charakter zarobkowy okoliczność, że nie wszystkie czynności komornika prowadzą do osiągnięcia zysku, ze względu na obowiązek przyjmowania wszystkich wniosków egzekucyjnych zgodnie z właściwością lub ze względu na brak opłat egzekucyjnych w razie bezskutecznej egzekucji świadczeń pieniężnych. Istotne jest, że działalność komornika jako całość jego aktywności podporządkowana jest regułom racjonalnego gospodarowania i prowadzi do osiągnięcia zysku. W związku z tym komornik w zakresie swojej działalności podporządkowuje się regułom funkcjonującym w obrocie gospodarczym, w tym również konkurencyjności (wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 11 czerwca 2024 r. XV Ca 485/24; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 28 grudnia 2012 r. I SA/Lu 691/12; Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrok z dnia 26 sierpnia 2010 r. II FSK 623/06 LEX nr 737641- przy czym regulacja prawna o komornikach sądowych w ustawie z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych i w poprzedniej z dnia 29 sierpnia 1997 roku w zakresie posiadanego statusu jest zbliżona).

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Apelacyjny uznał, iż zaskarżony wyrok jest wadliwy, wobec czego na mocy art. 386 § 1 k.p.c. uległ zmianie, polegającej na oddaleniu odwołania od prawidłowej decyzji organu rentowego.

Wobec powyższego konieczna też stała się oraz modyfikacji orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu (z uwzględnieniem zasady odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażonej w art. 98 k.p.c.) poprzez zasądzenie od strony odwołującej się na rzecz organu rentowego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym kwoty 180 zł, ustalonej przy zastosowaniu § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023, poz. 1935 tekst jednolity ze zm.), którą przyznano wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres po upływie tygodnia od dnia ogłoszenia niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, stosownie do art. 98 § 11 k.p.c. zdanie drugie. Natomiast o kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono także według zasady odpowiedzialności za wynik sprawy poprzez zasądzenie od odwołującego się na rzecz organu rentowego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwoty 240 zł, przyjętej na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. § 9 ust. 2 powołanego wyżej rozporządzenia (w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia apelacji), którą przyznano wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od daty uprawomocnienia się przedmiotowego postanowienia do dnia zapłaty w myśl art. 98 § 11 k.p.c. zdanie pierwsze. Spór w sprawie dotyczył bowiem zasady ustalenie podstawy wymiaru składaki na ubezpieczenie zdrowotne, nie zaś samej wysokości (kwoty) podstawy wymiaru wobec czego Sąd Apelacyjny nie stosował reguł ustalenia kosztów zastępstwa procesowego uzależnionych od wartości przedmiotu sprawy (§ 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku).

Iwona Jawor-Piszcz