Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia (del.) Iwona Jawor-Piszcz

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2025 r. w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy K. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek apelacji K. H.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 13 listopada 2024 r. sygn. akt IV U 274/24

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od K. H. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego kwotę 2700 (dwa tysiąc siedemset) złotych z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach postępowania do dnia zapłaty.

Iwona Jawor-Piszcz

Sygn. akt III AUa 13/25

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 13 listopada 2024 r., po rozpoznaniu odwołania K. H. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 25 marca 2024 r. nr (...), znak: (...) Nr (...) o ustalenie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i wysokość podstawy wymiaru składek w pkt I. oddalił odwołanie, w pkt II. zasądził od K. H. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji były następujące ustalenia faktyczne i ocena prawna.

Ubezpieczona K. H. od 2018 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...). W okresie od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2021 r. ubezpieczona korzystała z prawa do odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe w wysokości stanowiącej kwotę nie niższą niż 30% minimalnego wynagrodzenia, oznaczanej
w deklaracjach rozliczeniowych ZUS kodem tytułu ubezpieczenia (...) tzw. składki preferencyjne – inaczej Mały ZUS.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych za ubezpieczoną działało biuro rachunkowe (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł.. Po zakończeniu z dniem 31 marca 2021 r. okresu, w którym ubezpieczonej przysługiwało prawo do preferencyjnych składek, w dniu 9 kwietnia 2021 r. ubezpieczona zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od dochodu ,tj. z kodem tytułu ubezpieczenia(...) – tzw. Mały ZUS plus z datą od 1 kwietnia 2021 r. Zgłoszenia w tym zakresie dokonało za ubezpieczoną w/w biuro rachunkowe.

Pismem z 12 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zawiadomił ubezpieczoną o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie podlegania przez ubezpieczoną dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 30 kwietnia 2021 r., a następnie pismem z 22 lutego 2024 r. poinformował ubezpieczoną o rozszerzeniu zakresu postępowania o kwestię ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 kwietnia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. oraz podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 maja 2021 r. Następnie w dniu 25 marca 2024 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, w której ustalił, że w okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe i wypadkowe dla ubezpieczonej K. H. jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi miesięcznie zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek ,tj. kwota nie niższa niż 3 155,40 złotych wskazując, że w związku z tym, iż zgłoszenie nastąpiło po upływie terminu przewidzianego w art. 36 ust.14a pkt 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczona utraciła możliwość skorzystania z ulgi Mały ZUS plus. Ponadto organ rentowy stwierdził, że K. H. od 1 kwietnia 2021 r. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, ponieważ składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za okres od kwietnia 2021 r. do grudnia 2021 r. zostały opłacone w niepełnej wysokości.

Dokonując oceny zasadności żądania wnioskodawczyni Sąd Okręgowy podkreślił, iż stan faktyczny był niesporny. Ubezpieczona jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. W okresie od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2021 r. ubezpieczona została zgłoszona do ubezpieczeń z kodem (...) tzw. składki preferencyjne (inaczej Mały ZUS). Po upływie okresu korzystania z tzw. preferencyjnych składek, w dniu 9 kwietnia 2021 r. ubezpieczona zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jako osoba, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od dochodu (ulga Mały ZUS plus przewidziana w art.18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) z kodem tytułu ubezpieczenia (...) z datą od 1 kwietnia 2021 r. Organ rentowy w zaskarżonej decyzji stwierdził, że ubezpieczona od 1 kwietnia 2021 r. nie może skorzystać z przedmiotowej ulgi, a to wobec tego, że zgłoszenie w tym zakresie wpłynęło po ustawowym terminie (terminie 7 dni od zaistnienia zmiany) ,tj. po 8 kwietnia 2021 r. – art. 36 ust.14a pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz, że od 1 kwietnia 2021 r. ubezpieczona nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. W odwołaniu i w toku procesu ubezpieczona nie zgadzała się z tym rozstrzygnięciem i zarzucała organowi rentowemu błędne ustalenie, że po zakończeniu okresu prawa do preferencyjnych składek, od 1 kwietnia 2021 r. zobowiązana jest do opłacania składek w ramach tzw. „dużego ZUS-u”. Podnosiła, że nie powinna ponosić negatywnych konsekwencji błędów biura rachunkowego. Od początku bowiem jej wolą było skorzystanie z programu Mały ZUS plus, o czym świadczy choćby opłacanie przez nią za cały sporny okres składek w wysokości odpowiadającej preferencyjnemu sposobowi ustalania ich podstawy wymiaru.

W zaistniałym sporze Sąd pierwszej instancji przywołał treść art. 18c ust.1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (obecnie Dz.U. 2025 poz. 350 tekst jednolity, zwanej dalej ustawą systemową) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego, o którym mowa w art. 8 ust.6 pkt 1, którego roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000 złotych, uzależniona jest od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanego dalej „dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej”, uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym. Podstawa wymiaru składek, o której mowa w ust.1, nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art.19 ust.10 na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.

Zgodnie natomiast z art. 36 ust.14a pkt 1 i 2 ustawy systemowej, o zmianie w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych, o którym mowa w ust.10, dotyczącej tytułu ubezpieczenia związanego ze sposobem obliczania podstawy wymiaru składek, o którym mowa w art.18c ust.1 (ulga „Mały ZUS plus”), ubezpieczony zawiadamia Zakład przez złożenie zgłoszenia wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych zawierającego prawidłowe dane w terminie: do końca stycznia danego roku kalendarzowego, jeżeli zmiana w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu następuje w styczniu tego roku, przy czym jeżeli termin ten jest krótszy niż 7 dni, ubezpieczony dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w terminie 7 dni od zaistnienia zmiany albo w terminie 7 dni od zaistnienia zmiany – w pozostałych przypadkach.

W ocenie Sądu Okręgowego z powyższych uregulowań wynika, że warunkiem skorzystania z możliwości obliczenia podstawy wymiaru składek wg kryterium dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej (Mały ZUS plus) jest po pierwsze spełnienie przesłanki, o której mowa w art. 18c ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a po drugie dokonanie zmiany w zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych związanej z takim właśnie sposobem obliczania podstawy wymiaru składek w terminie, o którym mowa w art. 36 ust.14a pkt 1 albo 2 ustawy systemowej. Należy podkreślić, że terminy, o których mowa we wskazanym przepisie są terminami ustanowionymi przepisami prawa materialnego i ustawodawca nie przewidział możliwości ich przywrócenia jak to było choćby w przypadku możliwości przywrócenia - w uzasadnionych przypadkach – terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe (art.14 ust.2 pkt 2 ustawy systemowej w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.)

W okolicznościach sprawy, jak zaznaczył Sąd pierwszej instancji było niesporne, że ubezpieczona spełniła warunek, o którym mowa w art. 18c ust.1 ustawy systemowej, nie zachowała natomiast terminu przewidzianego w art. 36 ust.14a pkt 2 ustawy, tj. nie dokonała zgłoszenia do ubezpieczenia z kodem właściwym dla ulgi „Mały ZUS plus” w terminie 7 dni od zaistnienia tej zmiany, a zatem w terminie 7 dni licząc od 1 kwietnia 2021 r. Z ustaleń Sądu Okręgowy wynika, że zgłoszenie ubezpieczonej do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od dochodu ,tj. z kodem tytułu ubezpieczenia (...) – tzw. „mały ZUS plus” z datą obowiązku ubezpieczeń od 1 kwietnia 2021 r. wpłynęło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w dniu 9 kwietnia 2021 r., a zatem po upływie terminu 7 dni od zaistnienia zmiany. Tymczasem obie te przesłanki muszą być spełnione łącznie, aby osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą mogła skorzystać z ulgi nazywanej Mały ZUS plus. W ocenie Sądu pierwszej instancji okoliczność, że ubezpieczona nie dokonywała osobiście przedmiotowego zgłoszenia (w tym zakresie działało za nią – jak się okazało nieterminowo - biuro rachunkowe) nie daje podstaw do innej oceny zaistniałej sytuacji, gdyż jak wskazano brak jest podstaw do przyjęcia, że termin do zgłoszenia zmiany związanej ze sposobem obliczania podstawy wymiaru składek, o którym mowa w art.18c ust.1 podlega przywróceniu np. z uwagi na błąd biura rachunkowego reprezentującego ubezpieczonego.

Powyższe ustalenia i ocena pozwalały Sądowi pierwszej instancji na stwierdzenie, że w okresie od kwietnia 2021 r. do grudnia 2021 r. ubezpieczona K. H. nie jest uprawniona do skorzystania z określonego w art.18c ust.1 ustawy systemowej sposobu ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (tzw. Mały ZUS plus”), a w tych okolicznościach do ustalenia podstawy wymiaru składek zastosowanie znajduje przepis art.18 ust. 8 ustawy systemowej. W konsekwencji powyższego stwierdził również, że wobec opłacenia od kwietnia 2021 r. składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w niższej kwocie niż należna, od tej daty ustało dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonej (w stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. opłacenie składki w niższej kwocie niż należna traktowane jest jak niepłacenie należnej składki w terminie ze skutkiem w postaci ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego).

Z przedstawionych wyżej względów, Sąd Okręgowy na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonej jako nieuzasadnione.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania Sąd pierwszej instancji oparł na wynikającej z art.98 § 1 k.p.c. zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu. W konsekwencji, na podstawie art.98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w związku z art.99 k.p.c. i w związku z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. 2023, poz.1935 tekst jednolity ze zm.) Sąd zasądził od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Z wyrokiem nie zgodziła się wnioskodawczyni. Skarżąc wyrok w całości poniosła zarzuty:

1)  naruszenie art. 18 ust.8, art.18c ust. 1 i ust. 10, art.20 ust. 1 oraz art. 36 ust.14a ustawy systemowej poprzez błędne przyjęcie, że nawet w sytuacji zawinionego przez biuro rachunkowe zgłoszenia ubezpieczonej do ulgi „mały ZUS plus” po upływie 7-dniowego terminu oraz manifestowania przez ubezpieczoną zamiaru korzystania z tej ulgi poprzez opłacanie składek w obniżonej wysokości, obowiązujące przepisy uniemożliwiają objęcie ulgą, co skutkowało wadliwym ustaleniem, że podstawę wymiaru składek ubezpieczonej K. H. na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe i wypadkowe w okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. stanowi miesięcznie zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, tj. nie niższa niż 3 155,40 złotych;

1)  naruszenie art. 20 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1, ust. la i ust.2 ustawy systemowej poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że ubezpieczona jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 kwietnia 2021 r.

2)  art. 48 ust. 1 i 2 ustawy systemowej poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy przepis ten mógł stanowić samoistną podstawę przyjęcia, ubezpieczona została skutecznie objęta ulgą „mały ZUS plus” począwszy od 1 kwietnia 2021 r.

Mając powyższe na uwadze wniosła o:

1)  zmianę zaskarżonego wyrokowi w całości i poprzedzającej go decyzji organu rentowego poprzez:

a) ustalenie, że podstawa wymiaru składek K. H. na ubezpieczenia społeczne emerytalne, rentowe i wypadkowe z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. uzależniona jest od dochodu z pozarolniczej działowości gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym na zasadach określonych w art. 18 c ust. 1 ustawy systemowej (kod tytułu ubezpieczenia (...));

b) ustalenie, że od kwietnia 2021 r. K. H. podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

2)  zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej K. H. kosztów postępowania za pierwszą i drugą instancję według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia orzeczenia do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o:

1)  oddalenie apelacji ubezpieczonej jako całkowicie bezzasadnej,

2)  zasądzenie od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów procesu za drugą instancję według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest niezasadna. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Ponowna analiza materiału dowodowego, a także analiza zastosowanych w sprawie przepisów prawa i ich subsumcja, doprowadziła do wniosku, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny w pełni podzielił ustalenia i rozważania zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, ponieważ rozpoznając sprawę Sąd pierwszej instancji nie naruszył ani norm prawa materialnego, ani zasad postępowania.. Sąd Okręgowy przedstawił jednoznaczne ustalenia sprawy i odwołał się do dowodów stanowiących podstawę ustaleń. Nadto Sąd precyzyjnie wskazał na przepisy prawa materialnego, znajdujące zastosowanie w sprawie i dokonał prawidłowej subsumcji, dając temu wyraz w pisemnych motywach.

Analizując zarzuty apelacyjne należy podnieść, iż w sprawie nie jest sporny stan faktyczny, a spór ogniskuje wokół zagadnień natury prawnej. Należy jedynie przypomnieć, iż ubezpieczona od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2021 r. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z kodem (...) tzw. składki preferencyjne (ulga Mały ZUS z art. 18a ustawy systemowej). Dnia 9 kwietnia 2021 r. wnioskodawczyni zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jako osoba, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od dochodu (ulga Mały ZUS plus przewidziana w art.18c ustawy systemowej) z kodem tytułu ubezpieczenia (...) z datą od 1 kwietnia 2021 r. Nie ulega zatem wątpliwości, iż składając wniosek o skorzystanie z kolejnej ulgi Mały ZUS plus wnioskodawczyni uchybiła terminowi z art. 36 ust. 14a pkt 2 ustawy systemowej.

Ustawodawca przewidział w art.18c ustawy systemowej możliwość skorzystania z kolejnej ulgi w zakresie ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek, formułując konieczne przesłanki jakie muszą być wykazane przez działacza gospodarczego, a także termin w jakim można skutecznie wystąpić z wnioskiem o ulgę. Ulga Mały ZUS plus jest prawem, z którego zgodnie z własnym wyborem może skorzystać uprawniony, ale nie ma takiego obowiązku. Brak zaś złożenia w ustawowym terminie stosownego wniosku, przy dalszym istnieniu tytułu ubezpieczeniowego z art. 8 ust. 5 pkt 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej skutkuje, iż dla ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek mają zastosowanie zasady ogólne. Przepis art. 48 ustawy systemowej dotyczy sytuacji zwykłej, czyli podlegania ubezpieczeniom społecznym na podstawie określonego tytułu z określoną (dotychczasową) podstawą wymiaru składek. Inna była sytuacja wnioskodawczyni składająca się na przedmiot sporu w tej sprawie, bowiem obejmował on szczególne uprawnienie do zastosowania ulgi w zakresie wysokości podstawy wymiaru składek na warunkach wynikających z art. 18c ustawy systemowej i dlatego w tym zakresie przepis art. 48 ust. 1 i 2 nie mógł mieć zastosowania.

Istotne zatem w zawisłym sporze jest zagadnienie terminu do złożenia wniosku o zastosowanie ulgi Mały ZUS plus. Art. 36 ust.14a pkt 1 i 2 ustawy systemowej stanowi jednoznacznie, iż ubezpieczony zawiadamia organ rentowy przez złożenie zgłoszenia wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych zawierającego prawidłowe dane w terminie: do końca stycznia danego roku kalendarzowego, jeżeli zmiana w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu następuje w styczniu tego roku, przy czym jeżeli termin ten jest krótszy niż 7 dni, ubezpieczony dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w terminie 7 dni od zaistnienia zmiany albo w terminie 7 dni od zaistnienia zmiany w pozostałych przypadkach. Powołana regulacja jest precyzyjna i nie pozostawia wątpliwości, iż w przypadku spełnienia przesłanek do skorzystania z ulgi Mały ZUS plus w innym miesiącu niż w styczniu danego roku wniosek taki winien być złożony w terminie 7 dni od zaistnienia stanu rzeczy, uzasadniającego spełnianie przesłanek art. 18c ustawy systemowej. Jedną z przestanek ulgi Mały ZUS plus – negatywną, wyłączającą możliwość zastosowania ulgi art. 18c ustawy, jest spełnianie warunków określonych art. 18a ustawy systemowej. Zatem dopiero po zakończeniu okresu korzystania z ulgi Mały ZUS wnioskodawczyni otwierał się siedmiodniowy termin do skorzystania z ulgi Mały ZUS plus. Należy podkreślić, że terminy, o których z art. 36 ust.14a pkt 1 i 2 ustawy systemowej są terminami materialnymi i ustawodawca nie przewidział możliwości ich przywrócenia. W okolicznościach sprawy nie było sporne było, że ubezpieczona spełniła warunek, o którym mowa w art. 18c ust. 1 ustawy systemowej, ale zgłoszenie do ubezpieczenia z kodem właściwym dla ulgi Mały ZUS plus nastąpiło po upływie terminu 7 dni od zaistnienia tej zmiany, a tym samym wnioskodawczyni nie zachowała terminu przewidzianego w art. 36 ust.14a pkt 2 ustawy systemowej. Termin ten upłynął dnia 8 kwietnia 2021 r.

Podnoszona przez apelanta argumentacja, iż uchybienie było wynikiem błędu biura rachunkowego, z którym wnioskodawczyni nawiązała współpracę nie ma znaczenia i problematyka ta została prawidłowo oceniona przez Sąd Okręgowy. To wnioskodawczyni dokonała wyboru biura rachunkowego i to ona ponosi skutki tego uchybienia (wyroki: Sądu Najwyższego z 8 lipca 2020 r. II UK 351/18 LEX nr 3213564; Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 3 października 2019 r. III AUa 49/19 LEX 2781396 ).

Wobec powyższych rozważań należy uznać, że w okresie od kwietnia 2021 r. do grudnia 2021 r. ubezpieczona nie jest uprawniona do skorzystania z określonego w art. 18c ust. 1 ustawy systemowej sposobu ustalania wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W konsekwencji powyższego do ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek znajduje zastosowanie przepis art. 18 ust.8 ustawy systemowej (zasady ogólne).

Natomiast w zakresie drugiego ze zgłoszonych żądań – dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wnioskodawczyni od 1 kwietnia 2021 r. należy wskazać, iż wnioskodawczyni opłaciła składki w niepełnej wysokości, tz. w niższej kwocie niż należna. Skutkiem powyższego od 1 kwietnia 2021 r. ustało dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonej. W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. opłacenie składki w niższej kwocie niż należna traktowane było jak niepłacenie należnej składki w terminie ze skutkiem w postaci ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Brak jest także podstaw prawnych do przywrócenie terminu do opłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe bowiem termin do złożenia wniosku upłynął dnia 30 czerwca 2022 r. a uchybienie terminowi nastąpiło winy wnioskodawczyni. Przepis art. 14 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 1621 ze zm.) przewidział możliwość zgłaszania wniosków o przywrócenie terminu do opłacenia należnej składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za okres sprzed dnia 1 stycznia 2022 r., nie później niż do dnia 30 czerwca 2022 r. Taki wniosek nie został zgłoszony. Brak jest także merytorycznie uzasadnionych przyczyn do wywodzenia, iż ubezpieczona z usprawiedliwionych powodów uchybiła nałożonemu na nią obowiązkowi opłacenia należnych składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po ustawowym terminie, co mogłoby prowadzi do czynienia rozważań w zakresie skutków uchybienia przez pryzmat rygoryzmu prawa na gruncie uprzednio stanowionych zasad art. 14 ustawy systemowej.

Mając powyższe na uwadze, należy uznać, że apelacja wnioskodawczyni sprowadza się jedynie do samej polemiki ze stanowiskiem zajętym przez Sąd Okręgowy oraz nie wskazuje na żadne nowe okoliczności i argumenty dotychczas nieuwzględnione w sprawie, Sąd Apelacyjny stwierdza, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji (wyrok pkt I).

Natomiast zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, która została określona w art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Jak stanowi art. 98 § 1 ¹ zd. 1 k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Stosownie do art. 99 k.p.c. w zw. art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach. W niniejszej sprawie stroną ją przegrywającą jest wnioskodawczyni. Zatem zobowiązana jest do zwrotu kosztów procesu, których wysokość ustalona została w oparciu o § 2 pkt 5 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2023 poz. 1935 tekst jednolity ze zm.), mając na uwadze wskazaną w apelacji wartość przedmiotu sporu i charakter sprawy. Przedmiotem sprawy jest żądanie wnioskodawczyni ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek w wysokości niżej niż przyjętej przez pozwany organ rentowy. Niniejsza sprawa nie jest zatem sprawą o świadczenie z ubezpieczenia społecznego, a o prawo majątkowe, co skutkuje ustaleniem kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z regułami § 2 powolnego rozporządzenia (uchwała Sądu Najwyższego z 3 października 2019 r III UZP 9/19 OSNP 2020/10/109).

Z tych względów Sąd Apelacyjny na mocy art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c., art. 99 k.p.c. zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. orzekł jak w pkt II wyroku.

Iwona Jawor-Piszcz