Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 sierpnia 2024 roku

Sąd Apelacyjny w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący	SSA Ewa Bazelan
Protokolant	starszy sekretarz sądowy Maciej Mazuryk

po rozpoznaniu w dniu 1 sierpnia 2024 roku w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą
w B.

przeciwko K. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w L.

z dnia 30 stycznia 2024 roku sygn. akt (...)

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie III w ten sposób, że kwotę przyznanego kuratorowi pozwanego adw. K. W. wynagrodzenia podwyższa do kwoty 6.642 (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa) złote, które nakazuje wypłacić do kwoty 1771,20 złotych z zaliczki zaksięgowanej pod pozycją 500070923174, zaś w pozostałym zakresie z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w L.;

b)  w punkcie IV w ten sposób, że kwotę przypadającą do ściągnięcia od pozwanego K. K. (1) podwyższa do kwoty 4.870,80 (cztery tysiące osiemset siedemdziesiąt 80/100) złotych;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego K. K. (1) na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. kwotę 4.050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję;

IV.  przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w L.adw. K. W. wynagrodzenie w kwocie 3.221 (trzy tysiące dwieście dwadzieścia jeden) złotych za pełnienie funkcji kuratora pozwanego w drugiej instancji.

Sygn. akt I AGa 71/24

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2024 roku Sąd Okręgowy wL.:

I. zasądził od pozwanego K. K. (1) na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. kwotę 95.645,53 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty;

II. zasądził od pozwanego K. K. (1) na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. kwotę 13.469,20 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu;

III. przyznał kuratorowi pozwanego K. K. (1) – adw. K. W. wynagrodzenie w kwocie 2.656,80 zł, które nakazał wypłacić do kwoty 1.771,20 zł z zaliczki wpłaconej na ten cel i zaksięgowanej pod pozycją 500070923174, zaś w pozostałym zakresie, tj. co do kwoty 885,60 zł tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa;

IV. nakazał ściągnąć od pozwanego K. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w L. kwotę 885,60 zł tytułem wydatków tymczasowo poniesionych z sum budżetowych Skarbu Państwa.

Rozstrzygnięcie zawarte w powyższym wyroku zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. prowadzi działalność gospodarczą, której przeważającym przedmiotem jest wydobywanie węgla kamiennego.

Pozwany K. K. (1) prowadził działalność gospodarczą od 7 lipca 2014 r. do 22 lutego 2016 r. pod firmą (...), której przeważającym przedmiotem była sprzedaż hurtowa wyrobów metalowych oraz sprzętu i dodatkowego wyposażenia hydraulicznego grzejnego. Miejscem wykonywania działalności gospodarczej i zarazem ujawnionym adresem do doręczeń była B., ul. (...), lok. 109, 85­-714 B..

Strony w dniu 9 listopada 2015 r. zawarły umowę dostawy wielokrotnej nr (...) na dostawę nowych zaworów, zasuw i przepustnic według załącznika 1. Do umowy zastosowanie miały Ogólne Warunki Umów Dostawy obowiązujące w Grupie (...) S.A. w B., które zostały udostępnione dostawcy przed zawarciem umowy poprzez umieszczenie w postaci elektronicznej na stronie internetowej zamawiającego. Dostawca oświadczył, że zapoznał się z treścią OWU Dostawy przed zawarciem umowy, a ponadto, że udostępnienie dostawcy OWU Dostawy umożliwia dostawcy przechowywanie i odtwarzanie OWU Dostawy w zwykłym toku czynności (§ 2 umowy).

W ramach w/w K. K. (1) jako dostawca zobowiązany był do dostarczenia Spółce (...) jako zamawiającemu i do przeniesienia na jego rzecz prawa własności fabrycznie nowych wyrobów określonych w załączniku nr 1 do umowy (zawory, zasuwy i przepustnice), w ilości wynikającej ze składanych przez zamawiającego zamówień okresowych, na warunkach określonych w umowie i w Ogólnych Warunkach Umów Dostawy, a zamawiający zobowiązany był do zapłaty na rzecz dostawcy cen określonych w załączniku nr 1 do umowy (§ 3 umowy).

Zgodnie z § 4 ust. 1 umowy dostawca był zobowiązany do sukcesywnego dostarczania przedmiotu umowy do zamawiającego w okresie 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy. W § 4 ust.2 wskazano, że maksymalna wartość umowy wynosi 779.220,14 zł, zaś zgodnie z § 4 ust.3 umowy minimalna wartość umowy wynosiła 30% maksymalnej wartości umowy. Jako miejsce spełnienia świadczenia strony wskazały magazyn zamawiającego położony w B., N., S..

W § 5 ust.2 umowy wskazano dane kontaktowe dostawcy, tj. fax oraz adres e-mail: (...) wiążące przy składaniu oświadczeń związanych z wykonywaniem umowy, w tym zamówień okresowych.

W § 9 ust.1 pkt b umowy strony zgodnie postanowiły, że termin realizacji zamówień okresowych wyniesie 14 dni od daty otrzymania danego zamówienia okresowego.

Załączniki do umowy stanowiły cennik oraz wymagania techniczne (§ 9 ust.2) .

Integralną cześć umowy z dnia 9 listopada 2015 r. stanowiły Ogólne Warunki Umów Dostawy obowiązujące w grupie (...) S.A. w B. i obowiązywały kontrahentów m.in. Spółki (...) S.A. w B. (rozdział I pkt 1 OWU Dostawy).

Zgodnie z rozdziałem I pkt 6 OWU Dostawy przez umowy dostawy wielokrotnej rozumie się umowy sprzedaży lub dostawy, na podstawie których Grupa (...) zamawia u dostawcy, a dostawca zobowiązuje się do dostarczenia Grupie (...) i do przeniesienia na rzecz Grupy (...) prawa własności fabrycznie nowych wyrobów określonych w umowie, w ilości wynikającej ze składanych przez Grupę (...) zamówień okresowych, na warunkach określonych w umowie i OWU Dostawy, a Grupa (...) zobowiązuje się do zapłaty na rzecz dostawcy ceny na zasadach określonych w OWU Dostawy oraz ewentualnie w umowie.

Zgodnie z rozdziałem III pkt 5 OWU Dostawy, podstawą realizacji umowy były okresowe zamówienia przesyłane dostawcy przez Grupę (...) za pośrednictwem systemu (...) (systemu Elektronicznej (...) Danych) na adres poczty elektronicznej wskazany w umowie, określające asortyment i ilość wyrobów. Brak uwag dostawcy złożonych za pomocą pisma, faksu lub e-maila w ciągu 2 dni roboczych od otrzymania zamówienia, był uważany za przyjęcie przez niego zamówienia bez zastrzeżeń. Ewentualne uwagi mogły dotyczyć wyłącznie zmiany terminu realizacji zamówienia lub zmniejszenia ilości zamówionych wyrobów. Nie mogły one dotyczyć zmiany asortymentu lub zwiększenia ilości.

Zgodnie z Rozdziałem III pkt 8 OWU Dostawy, dostawca zobowiązany był do dostarczenia przedmiotu każdorazowego zamówienia okresowego do Grupy (...) w terminie określonym w umowie, a w razie braku wskazania terminu w terminie do 14 dni od daty otrzymania danego zamówienia okresowego, transportem własnym i na własny koszt do miejsca spełnienia świadczenia.

Zgodnie z Rozdziałem III pkt 13 OWU Dostawy w przypadku, gdy opóźnienie dostawcy z realizacją zamówienia w całości lub w części przekroczy 30 dni, Grupa (...) uprawniona będzie do odstąpienia od umowy — bez wyznaczania dostawcy dodatkowego terminu do jej wykonania. Powyższe uprawnienie zamawiający miał prawo wykonać w ciągu 9 miesięcy od dnia powstania uprawnienia do odstąpienia od umowy. Warunkiem skorzystania przez zamawiającego z tego uprawnienia było przesłanie dostawcy w terminie 15 dni od dnia upływu terminu realizacji zamówienia wezwania do realizacji.

Zgodnie z Rozdziałem II pkt 23 OWU Dostawy w przypadku odstąpienia przez Grupę (...) od umowy dostawy w całości, z przyczyn leżących po stronie dostawcy, Grupa (...) uprawniona była do obciążenia dostawcy karą umowną z tytułu niewykonania umowy dostawy w wysokości 10% wartości netto umowy (łącznej ceny netto przedmiotu umowy).

W ramach zawartej umowy (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. złożyła przez system (...) (systemu Elektronicznej (...) Danych) K. K. (1) łącznie 5 zamówień okresowych, a mianowicie:

1) zamówienie nr (...) z dnia 7 grudnia 2015 r. na kwotę 103.402 zł; powiadomienie o złożonym zamówieniu nastąpiło w dniu 7 grudnia 2015 r.; K. K. (1) potwierdził odbiór dokumentu zamówienia w dniu 14 grudnia 2015 r.; termin realizacji zamówienia zgodnie z umową upływał w dniu 21 grudnia 2015 r.;

2) zamówienie nr (...) z dnia 9 grudnia 2015 r. na kwotę 24.608 zł; powiadomienie o złożonym zamówieniu nastąpiło w dniu 9 grudnia 2015 r.; K. K. (1) potwierdził odbiór dokumentu zamówienia w dniu 14 grudnia 2015 r., termin realizacji zamówienia zgodnie z umową upływał w dniu 23 grudnia 2015 r.;

3) zamówienie nr (...) z dnia 17 grudnia 2015 r. na kwotę 7.024 zł; powiadomienie o złożonym zamówieniu nastąpiło w dniu 17 grudnia 2015 r.; K. K. (1) potwierdził odbiór dokumentu zamówienia w dniu 18 grudnia 2015 r.; termin realizacji zamówienia wyznaczono na 30 dni od daty otrzymania zamówienia przez dostawcę, termin ten upłynął w dniu 18 stycznia 2016 r.;

4) zamówienie nr (...) z dnia 17 grudnia 2015 r. na kwotę 5.800 zł; powiadomienie o złożonym zamówieniu nastąpiło w dniu 17 grudnia 2015 r.; K. K. (1) potwierdził odbiór dokumentu zamówienia w dniu 18 grudnia 2015 r.; termin realizacji zamówienia zgodnie z umową upływał w dniu 31 grudnia 2015 r.;

5) zamówienie nr (...) z dnia 30 grudnia 2015 r. na kwotę 14.154 zł; powiadomienie o złożonym zamówieniu nastąpiło w dniu 30 grudnia 2015 r; K. K. (1) nie potwierdził odbioru dokumentu zamówienia; termin realizacji zamówienia zgodnie z umową upływał w dniu 13 stycznia 2016 r.

K. K. (1) nie złożył do żadnego z w/w zamówień jakichkolwiek uwag. K. K. (1) nie zrealizował żadnego z w/w zamówień .

Z uwagi na brak realizacji w terminie złożonych zamówień, (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. wzywała K. K. (1) do realizacji zamówień. Pismem z dnia 28 grudnia 2015 r. Spółka (...) wezwała K. K. (1) do realizacji zamówienia nr (...) z dnia 7 grudnia 2015 r., w terminie 15 dni od daty otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone K. K. (2) w dniu 8 stycznia 2016 r.

Pismem z dnia 28 grudnia 2015 r. Spółka (...) wezwała K. K. (1) do realizacji zamówienia nr (...) z dnia 9 grudnia 2015 r., w terminie 15 dni od daty otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone K. K. (1) w dniu 8 stycznia 2016 r.

Pismem z dnia 22 stycznia 2016 r. Spółka (...) wezwała K. K. (1) do realizacji zamówienia nr (...) z dnia 17 grudnia 2015 r., w terminie 15 dni od daty otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone K. K. (1) w dniu 29 stycznia 2016 r.

Pismem z dnia 4 stycznia 2016 r. Spółka (...) wezwała K. K. (1) do realizacji zamówienia nr (...) z dnia 17 grudnia 2015 r., w terminie 15 dni od daty otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone K. K. (1) w dniu 12 stycznia 2016 r.

Pismem z dnia 18 stycznia 2016 r. Spółka (...) wezwała K. K. (1) do realizacji zamówienia nr (...) z dnia 30 grudnia 2015 r., w terminie 15 dni od daty otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone K. K. (1) w dniu 25 stycznia 2016 r.

We wszystkich w/w wezwaniach Spółka (...) wskazała, że brak realizacji zamówień w całości i w sposób należyty w zakreślonym terminie, spowoduje wykonanie przez Spółkę przysługującego jej na mocy rozdziału III pkt 12 OWU Dostawy, a także art. 491 § 1 i 2 k.c., prawa odstąpienia od umowy. Jednocześnie Spółka poinformowała K. K. (1), że w razie odstąpienia od umowy przysługiwać jej będzie prawo do naliczenia kar umownych .

W odpowiedzi na pismo z dnia 28 grudnia 2015 r., pismem z dnia 11 stycznia 2016 roku K. K. (1) poinformował (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w B., że z uwagi na opóźnienie wpłat dokonywanych przez kontrahentów nie jest w stanie wywiązać się z umowy nr (...). Jednocześnie zwrócił się o rozważenie możliwości rozwiązania umowy za porozumieniem stron.

W odpowiedzi na w/w pismo, pismem z 15 lutego 2016 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. zaprosiła K. K. (1) na negocjacje dotyczące rozwiązania umowy, wyznaczając ich termin na dzień 29 lutego 2016 r. w siedzibie Spółki. Powyższe pismo zostało doręczone K. K. (1) w dniu 22 lutego 2016 r. K. K. (1) nie stawił się na spotkanie.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. w dniu 11 kwietnia 2016 r. zwróciła się do Urzędu Miasta B. o wskazanie adresu i daty zameldowania na pobyt stały/czasowy oraz numer PESEL K. K. (1). W dniu 14 kwietnia 2016 r. stwierdzono, że K. K. (1) nie figuruje w zbiorach meldunkowych Miasta B..

K. K. (1) zameldowany jest na pobyt stały od dnia 18 stycznia 2010 r. pod adresem B. ul. (...), gm. O., woj. (...) — (...) .

Pismem z dnia 9 września 2015 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy nr (...) z dnia 9 listopada 2015 r. na podstawie rozdziału III pkt 13 OWU Dostawy. Jako przyczynę odstąpienia wskazano opóźnienia w realizacji przez K. K. (1) złożonych przez Spółkę zamówień, przy czym zastrzeżono, że każde opóźnienie w zamówieniu stanowiło odrębną i samodzielną podstawę odstąpienia od umowy. Jednocześnie Spółka na podstawie § 2 umowy w związku z rozdziałem II pkt 23 OWU Dostawy, obciążyła K. K. (1) karą umową w wysokości 77.922,01 zł z tytułu niewykonania umowy z przyczyn leżących po stronie dostawcy. W załączeniu przedłożono notę księgową nr (...) z dnia 9 września 2016 r. obejmującą obciążenie karą umowną. Wezwano K. K. (1) do zapłaty kary umownej w terminie do dnia 30 września 2016 roku.

Pismo zawierające oświadczenie o odstąpieniu od umowy oraz wezwanie do zapłaty kary umownej zostało przesłane na adres ul. (...) (...)-(...) B.. Pismo nie zostało odebrane przez K. K. (1). Pierwsza próba doręczenia miała miejsce w dniu 13 września 2016 r., jednakże adresata nie zastano. Ostatecznie korespondencja w dniu 29 września 2016 r. została zwrócona do nadawcy .

Pismem z dnia 3 listopada 2016 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. wezwała K. K. (1) do zapłaty kwoty 77.922,01 zł tytułem kary umownej z tytułu niewykonania umowy nr (...) z dnia 9 listopada 2015 r. z przyczyn leżących po stronie dostawcy, w terminie 7 dni od doręczenia wezwania. Pismo zostało wysłane na adres zameldowania K. K. (1) tj., ul. (...) (...)-(...) B.. Korespondencja nie została podjęta .

Wnioskiem z dnia 21 stycznia 2019 r., skierowanym do Sądu Rejonowego w B., (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. zawezwała do próby ugodowej K. K. (1).

K. K. (1) nie uiścił na rzecz Spółki (...) należności wynikającej z noty księgowej nr (...) z dnia 9 września 2016 r. z tytułu kary umownej .

Sąd Okręgowy obdarzył walorem wiarygodności wszystkie dowody z dokumentów zgromadzone w niniejszej sprawie, które w aspekcie dyspozycji art. 245 k.p.c. mają walor dokumentów prywatnych, które stanowią dowód tego, że wskazane w nich podmioty sygnujące owe dokumenty swoim podpisem, złożyły oświadczenia woli o określonej treści. Wymienione dokumenty, wobec ich niezakwestionowania przez strony postępowania oraz braku podstaw do nie nadania im waloru prawdziwości, sąd uznał za wiarygodne i jako takie przyjął za podstawę poczynionych ustaleń stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie.

Sąd I instancji wskazał także, że zgodnie z treścią art.243 ² k.p.c. dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub — do nich dołączone — stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia.

Za wiarygodne Sąd Okręgowy w całości uznał zeznania świadków J. B. (k.143v-145v) oraz J. K. (k.145v-147), albowiem korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. W/w świadkowie wskazywali, te odstąpienie od umowy wynikało z braku realizacji zamówień przez pozwanego, jak również, że w wyniku braku realizacji zamówień przez pozwanego, powodowa Spółka musiała dokonywać zakupów interwencyjnych u innych dostawców. Ponadto świadek J. K. wskazywała na problem z doręczeniem pism pozwanemu. Zeznania świadka T. K. (k.204) okazały się nieprzydatne albowiem jako matka pozwanego odmówiła składania zeznań.

W celu ustalenia dat złożenia przez powoda pozwanemu zamówień okresowych, a także ustalenia dat wysłania na adres e-mail pozwanego zamówień oraz odbioru przez pozwanego zamówień okresowych, sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu informatyki mgr inż. T. S. (k.280-293). Sąd Okręgowy uznał sporządzoną przez biegłego opinię za rzetelną, gdyż została sporządzona przez profesjonalistę w swojej dziedzinie, w oparciu o wskazania wiedzy specjalistycznej, jest fachowa, logiczna i pełna. Strony nie zgłaszały zastrzeżeń do opinii biegłego, stąd też sąd przyjął opinię za miarodajny dowód w sprawie.

Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Argumentując swoje stanowisko sąd I instancji stwierdził, że strony łączyła umowa dostawy. Zgodnie z dyspozycją art. 605 k.c. przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny.

Roszenie powoda dochodzone było tytułem kary umownej przewidzianej przez umowę nr (...) zawartą przez strony na wypadek odstąpienia przez powoda (zamawiającego) od umowy z przyczyn leżących po stronie pozwanego (dostawcy).

Z kolei w sprzeciwie od nakazu zapłaty kurator pozwanego podnosił zarzuty braku istnienia roszczenia, braku udowodnienia roszczenia tak co do zasady, jak i wysokości, braku wymagalności roszczenia oraz przedawnienia roszczenia. Sąd Okręgowy wskazał, że zarzuty te okazały się niezasadne.

Podkreślił, że zgodnie z treścią art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Stosownie do art. 484 § 1 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.

Sąd I instancji wyjaśnił również, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań. Dłużnik, godząc się na karę umowną, bierze tym samym na siebie gwarancję jego wykonania. Treścią zastrzeżenia kary umownej jest zobowiązanie się dłużnika do zapłaty wierzycielowi określonej kwoty pieniężnej w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Zapłata kary umownej stanowi niejako automatyczną sankcję przysługującą wierzycielowi w stosunku do dłużnika w wypadku niewykonania przez niego lub nienależytego wykonania zobowiązania z przyczyn, za które dłużnik odpowiada. Przez karę umowną, zwaną także odszkodowaniem umownym albo karą konwencjonalną, strony ustalają z góry wielkość odszkodowania. Utożsamianie kary umownej z odszkodowaniem umownym nie jest poprawne, ponieważ karę umowną należy traktować jako surogat odszkodowania. Stanowi ona techniczno-prawne określenie oznaczonego świadczenia pieniężnego, do którego wykonania dłużnik zobowiązuje się tytułem naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, jako świadczenia głównego. Strony, zastrzegając karę umowną, w ten sposób uniezależniają się od konieczności toczenia przed sądem sporu o wysokość i zapłatę odszkodowania. Eliminują tym samym niepewność, jaka zawsze towarzyszy procesowi przed sądem, z uwagi na zbędne wykazywanie szkody czy jej wysokości. Zastrzeżenie kary umownej ułatwia i upraszcza dochodzenie odszkodowania. Zgodnie z poglądem judykatury kara umowna przewidziana w art. 483 k.c. stanowi odszkodowanie umowne za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, zatem przysługuje na zasadzie winy.

Zgodnie z zasadą swobody umów, strony mogą ukształtować łączący je stosunek prawny według swojego uznania, pod warunkiem, że treść lub cel nie sprzeciwiają się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Strony mogą więc ukształtować umowę dowolnie, z zachowaniem ograniczeń wynikających z przepisu art. 353 ¹ k.c. W każdym razie, ilekroć w umowie zastrzegana jest kara umowna, strony powinny precyzyjnie wskazać tytuł do jej naliczenia, na przykład nienależytego wykonania umowy lub jednego ze świadczeń, do których dłużnik jest zobowiązany, wadliwość przedmiotu świadczenia, opóźnienie lub zwłoka w wykonaniu świadczenia, wskazując przy tym jej określoną wysokość albo sztywne kryterium odniesienia czy wskazanie podstaw do finalnego określenia jej wysokości.

Zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy nie narusza normy art.483 § 1 k.c. W takiej sytuacji kara umowna może być składnikiem umowy, której rozwiązanie w drodze wypowiedzenia (odstąpienia) skutkuje powstaniem szkody lub tylko stawia stronę dotkniętą wypowiedzeniem w innej, niekorzystnej sytuacji. Dla zaistnienia podstaw zapłaty kary umownej konieczne jest kumulatywne wystąpienie dwóch przesłanek: skutecznego postanowienia umowy, statuującego obowiązek świadczenia kary umownej oraz niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, za który dłużnik ponosi odpowiedzialność.

W ocenie sądu I instancji powód w toku procesu wykazał zaistnienie obu tych przesłanek łącznie. Pozwany nie kwestionował treści zawartej umowy oraz ważności zawartych w niej postanowień. Powód wykazał zaistnienie przesłanki odstąpienia od umowy w postaci niewykonania w terminie zobowiązań umownych przez pozwanego.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że w ramach łączącej strony umowy pozwany jako dostawca zobowiązany był do dostarczenia powodowi jako zamawiającemu i do przeniesienia na jego rzecz prawa własności fabrycznie nowych wyrobów określonych w załączniku nr 1 do umowy (zawory, zasuwy i przepustnice), w ilości wynikającej ze składanych przez zamawiającego zamówień okresowych, na warunkach określonych w umowie i w Ogólnych Warunkach Umów Dostawy, a zamawiający zobowiązany był do zapłaty na rzec dostawcy cen kreślonych w załączniku nr 1 do umowy (§ 3 umowy). Zgodnie z postanowieniem § 4 ust.1 łączącej strony umowy, pozwany był zobowiązany do sukcesywnego dostarczania przedmiotu umowy do zamawiającego w okresie 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy. W § 4 ust.2 umowy wskazano, że maksymalna wartość umowy wynosi 779.220,14 zł, zaś zgodnie z § 4 ust.3 umowy, minimalna wartość umowy wynosiła 30% maksymalnej wartości umowy. Jako miejsce spełnienia świadczenia strony wskazały magazyn zamawiającego położony w B., N., S.. W § 5 ust.2 umowy wskazano dane kontaktowe dostawcy, tj. fax oraz adres e-mail: magma2014@wp.p1, wiążące przy składaniu oświadczeń związanych z wykonywaniem umowy, w tym zamówień okresowych. W § 9 ust.1 pkt b umowy strony zgodnie ustaliły, że termin realizacji zamówień okresowych wyniesie 14 dni od daty otrzymania danego zamówienia okresowego. Integralną cześć łączącej strony umowy stanowiły Ogólne Warunki Umów Dostawy obowiązujące w grupie (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. i obowiązywały kontrahentów m.in. Spółki (...) (rozdział I pkt 1). Zgodnie z rozdziałem III pkt 5 OWU Dostawy, podstawą realizacji umowy były okresowe zamówienia przesyłane dostawcy przez Grupę (...) za pośrednictwem systemu (...) (systemu Elektronicznej Wymiany Danych) na adres poczty elektronicznej wskazany w umowie, określające asortyment i ilość wyrobów. Brak uwag dostawcy złożonych za pomocą pisma, faksu lub e-maila w ciągu 2 dni roboczych od otrzymania zamówienia był uważany za przyjęcie przez niego zamówienia bez zastrzeżeń. Ewentualne uwagi mogły dotyczyć wyłącznie zmiany terminu realizacji zamówienia lub zmniejszenia ilości zamówionych wyrobów. Nie mogły one dotyczyć zmiany asortymentu lub zwiększenia ilości.

Zgodnie z Rozdziałem III pkt 8 OWU Dostawy dostawca zobowiązany był do dostarczenia przedmiotu każdorazowego zamówienia okresowego do Grupy (...) w terminie określonym w umowie, a w razie braku wskazania terminu w terminie do 14 dni od daty otrzymania danego zamówienia okresowego, transportem własnym i na własny koszt do miejsca spełnienia świadczenia.

Zgodnie z Rozdziałem III pkt 13 OWU Dostawy w przypadku, gdy opóźnienie dostawcy z realizacją zamówienia w całości lub w części przekroczy 30 dni, Grupa (...) uprawniona będzie do odstąpienia od umowy — bez wyznaczania dostawcy dodatkowego terminu do jej wykonania. Powyższe uprawnienie zamawiający miał prawo wykonać w ciągu 9 miesięcy od dnia powstania uprawnienia do odstąpienia od umowy. Warunkiem skorzystania przez zamawiającego z tego uprawnienia było przesłanie dostawcy w terminie 15 dni od dnia upływu terminu realizacji zamówienia wezwania do realizacji.

Zgodnie z Rozdziałem II pkt 23 OWU Dostawy w przypadku odstąpienia przez Grupę (...) od umowy dostawy w całości, z przyczyn leżących po stronie dostawcy, Grupa (...) uprawniona była do obciążenia dostawcy karą umowną z tytułu niewykonania umowy dostawy w wysokości 10% wartości netto umowy (łącznej ceny netto przedmiotu umowy).

Zdaniem Sądu Okręgowego, zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy wykazał, że powodowa Spółka skutecznie składała zamówienia w systemie (...). Fakt złożenia zamówień, ich przekazania pozwanemu, a także akceptacji pozwanego, został wykazały za pomocą przedstawionych przez powodową Spółkę dokumentów, a także opinii biegłego sądowego T. S..

Sąd I instancji uznał, wbrew twierdzeniom kuratora pozwanego, że przesłane przez powodową Spółkę pozwanemu zamówienia w systemie (...) zawierały zarówno rodzaj, jak i ilość zamówionych towarów oraz cenę. Ponadto pozwany nie zgłaszał uwag do przesłanych zamówień, co więcej z pisma pozwanego z dnia 11 stycznia 2016 r. wynika, że brak realizacji zamówień przez pozwanego nie wynikał z błędów w składanych zamówieniach, czy też braku możliwości określenia przedmiotu zamówień, a jedynie z kłopotów pozwanego z płatnością ze strony jego kontrahentów .

W ocenie Sądu Okręgowego, powodowa Spółka wykazała również okoliczności uzasadniające odstąpienie od umowy na podstawie III pkt 13 OWU Dostawy oraz, że niewykonanie umowy było następstwem okoliczności, za które odpowiada pozwany. Podkreślić należy, że pozwany pismem z dnia 11 stycznia 2016 r. wskazał, że nie jest w stanie realizować złożonych przez powoda zamówień. Przy czym jako przyczynę takiego stanu rzeczy wskazał jedynie opóźnienia we wpłatach dokonywanych przez jego kontrahentów . Kurator pozwanego nie przeczył faktowi niewykonania umowy przez pozwanego z przyczyn leżących po jego stronie.

Zdaniem sądu I instancji, nie można zgodzić się z kuratorem pozwanego, że wyliczenie kary umownej stosownie do treści rozdziału II pkt 23 OWU Dostawy miało nastąpić w stosunku do wartości zleconych zamówień. Umowa stron przewidywała, że maksymalna wartość umowy wyniesie kwotę 779.220,14 zł netto. Z treści rozdziału II pkt 23 OWU Dostaw wynika, że kara umowna za niewykonanie umowy dostawy wyniesie 10% wartości netto umowy (łącznej ceny netto przedmiotu umowy). W treści tego postanowienia wskazano, że w przypadku niewykonania umowy w części, kara umowna zostanie naliczona w wysokości 30% łącznej ceny netto wyrobów nie dostarczonych. Wskazano również, że przez wartość wyrobów niedostarczonych w przypadku umowy dostawy wielokrotnej rozumie się różnicę pomiędzy maksymalną wartością netto umowy, a wartością netto dostarczonych wyrobów. Zatem łączną cenę netto przedmiotu umowy należy, w przypadku niewykonania umowy, rozumieć jako maksymalną wartość umowy.

Sąd I instancji zwrócił również uwagę, że kurator pozwanego uzasadniając zarzut nieistnienia roszczenia o zapłatę kary umownej oraz zarzut niewymagalności roszczenia podnosił, że przesłane pozwanemu pismem z dnia 9 września 2016 r. oświadczenie o dostąpieniu od umowy wraz z obciążeniem karą umowną, wezwaniem do zapłaty oraz notą księgową, nie zostały pozwanemu skutecznie dostarczone. Sąd Okręgowy wskazał, że pismo z dnia 9 września 2016 r. zostało wysłane na adres ul. (...) (...)-(...) B.. Pismo nie zostało odebrane przez K. K. (1). Pierwsza próba doręczenia miała miejsce w dniu 13 września 2016 r., jednakże adresata nie zastano. Ostatecznie korespondencja w dniu 29 września 2016 r. została zwrócona do nadawcy.

Sąd Okręgowy uznał, że wprawdzie powyższe pismo zostało przesłane na inny adres niż ten wskazany w umowie, tj. ul. (...), (...)-(...) B., to jednak wymieniony adres był adresem prowadzenia przez K. K. (1) działalności gospodarczej. Tymczasem z informacji z (...) wynika, że pozwany w dniu 22 lutego 2016 r. zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej, zaś w dnu 23 lutego 2016 r. został z w/w rejestru wykreślony . Zatem adres wskazany w (...) stał się nieaktualny. Pozwany nie poinformował powodowej Spółki o zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej, ani o nowym adresie do doręczeń. Z informacji z Wydziału Ewidencji Ludności Urzędu Miasta B. wynika, że K. K. (1) (błędnie w tym miejscu określony przez Sąd Okręgowy jako K.) nie figurował w zbiorach meldunkowych B.. Natomiast zgodnie z informacjami przesłanymi przez Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA i udostępnieniem danych jednostkowych z PESEL wynika, że K. K. (1) zameldowany na pobyt stały jest pod adresem ul. (...) (...)-(...) B.. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że wprawdzie z postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w B. z dnia 8 lutego 2021 r. wynika, że pod adresem ul. (...) (...)-(...) B. nie zastano K. K. (1) (ponownie błędnie wskazany jako K.), zaś zamieszkała tam T. K. (także błędnie wskazana jako K.) oświadczyła, że pozwany pod tym adresem nie zamieszkuje, to jednak nie oznacza to, że nie zamieszkiwał tam w 2016 roku, kiedy miały miejsce próby doręczenia mu korespondencji przez powodową Spółkę, a przynajmniej takiej okoliczności kurator pozwanego nie wykazał. Zawnioskowana przez kuratora sądowego, na okoliczność miejsca zamieszkania pozwanego, świadek T. K. - matka pozwanego odmówiła składania zeznań.

W tym stanie rzeczy, sąd I instancji uznał, że pismo powodowej Spółki z dnia 9 września 2016 r. zawierające oświadczenie o odstąpieniu od umowy oraz wezwanie do zapłaty kary umownej, skutecznie zostało przesłane na adres zamieszkania, tj. ul. (...) (...)-(...) B.. Pozwany w tym czasie był zameldowany pod tym adresem. Żaden dowód nie wskazuje na to, by w tamtym czasie pozwany nie zamieszkiwał pod wskazanym adresem.

Sąd Okręgowy podkreślił również, że powodowa Spółka podjęła działania zmierzające do ustalenia adresu pozwanego, po zakończeniu przez niego działalności gospodarczej. Pozwany natomiast nie poinformował powodowej Spółki ani o zakończeniu działalności gospodarczej, ani o nowym adresie dla doręczeń. Adres ul. (...) (...)-(...) B. był jedynym oficjalnym adresem pozwanego. Zatem na pozwanym spoczywało ryzyko niezapoznania się z treścią oświadczenia woli skierowanego na nieaktualny adres. Oznacza to, że oświadczenia zawarte w piśmie powodowej Spółki z dnia 9 września 2016 r. zostały skutecznie złożone w rozumieniu art. 61 § 1 k.c. Z treści art.61 § 1 k.c. wynika, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, w której mogła się zapoznać z jego treścią. Przepis nie wymaga zatem, aby adresat oświadczenia zapoznał się faktycznie z jego treścią, wystarczająca jest sama możliwość zapoznania się. Taką możliwość daje wysłanie pisma zawierającego oświadczenie woli przesyłką poleconą. Jeżeli takiej przesyłki adresat z własnej woli nie odbiera z urzędu pocztowego, należy uznać, że miał możliwość zapoznania się z jej treścią i z możliwości takiej z własnej woli nie skorzystał.

Zarzut kuratora pozwanego przedawnienia roszczenia sąd I instancji uznał także za chybiony. Wskazał, że wbrew zapatrywaniu kuratora pozwanego, w niniejszej sprawie nie ma zastosowania przepis art. 554 k.c. odpowiednio stosowany do umowy dostawy na podstawie art. 612 k.c. Przepis ten dotyczy tylko roszczeń sprzedawców. Roszczenia objęte tym przepisem to roszczenie o zapłatę ceny, roszczenie o odebranie rzeczy, a także roszczenia sprzedawcy o naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez kupującego. Roszczenia kupujących przedawniają się zgodnie z przepisami ogólnymi. Przepisy art. 612 k.c. w zw. z art. 554 k.c., nie mają zastosowania do objętego pozwem roszczenia powoda o zapłatę kary umownej z tytułu niewykonania przez pozwanego umowy w związku z odstąpieniem w całości od tej umowy przez powoda.

Sąd Okręgowy wskazał, że do przedmiotowego roszczenia ma zastosowanie przepis art.118 k.c. w brzmieniu obowiązującym w 2016 r. Zgodnie z art. 118 k.c., obowiązującym w dacie powstania roszczenia, termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosił 3 lata. Stosownie zaś do art. 5 ust. 1 ustawy z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw [Dz. U. z 2018 r., poz. 1104]: Do roszczeń powstałych przed dniem wejścia wżycie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art.1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Wobec powyższego, w ocenie sądu I instancji w niniejszej sprawie zastosowanie ma art.118 k.c. w brzmieniu obowiązującym od 9 lipca 2019 r., zgodnie, z którym: Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Zatem wniesienie pozwu w niniejszej sprawie w dniu 31 grudnia 2019 r. zostało dokonane przez powoda przed upływem terminu przedawnienia roszczenia względem pozwanego o zapłatę kary umownej z tytułu niewykonania umowy w związku z odstąpieniem przez powoda od tej umowy w całości.

Za niezasadny sąd I instancji uznał również podniesiony przez kuratora pozwanego zarzut miarkowania kary umownej. Stwierdził, że zgodnie z treścią art. 484 § 2 k.c., istnieje możliwość żądania zmniejszenia kary umownej w dwóch sytuacjach. Miarkowanie kary jest możliwe, po pierwsze, jeżeli zobowiązanie zostało wykonane w znacznej części. Po drugie, jeżeli kara jest rażąco wygórowana. Sąd Okręgowy podkreślił, że nie może budzić żadnych wątpliwości, że pozwany nie zrealizował umowy w jakimkolwiek zakresie, tj. nie dostarczył powodowi ani jednej sztuki wyrobów objętych umową. Zdaniem sądu I instancji powyższe oznacza, że bez wątpienia w niniejszym stanie faktycznym, nie zaistniała (nie wystąpiła) określona w art. 484 § 2 k.c. przesłanka miarkowania kary umownej w postaci wykonania zobowiązania w znacznej części. Sąd Okręgowy przyjął także, że w omawianym przypadku nie wystąpiła również druga z wymienionych w art.484 § 2 k.c. przesłanek miarkowania kary umownej w postaci rażącego wygórowania kary. Stwierdził, że w art. 484 § 2 k.c. ustawodawca posłużył się niedookreślonym zwrotem „rażące wygórowanie” kary umownej. Nie wskazał przy tym kryteriów istotnych dla tego rodzaju oceny. Katalog kryteriów pozwalających na zmniejszenie kary umownej nie jest zamknięty, a należąca do sądu orzekającego ocena w tym zakresie, jest silnie uwarunkowana okolicznościami faktycznymi konkretnej sprawy. Ponadto Sąd Okręgowy wskazał, że stawka procentowa kary umownej określona w umowie (w rozdziale II pkt 23 zd. 1 OWU Dostawy) w wysokości 10,00% wartości netto umowy nie jest stawką wygórowaną dla kary umownej z tytułu niewykonania umowy w związku z odstąpieniem od umowy w całości. Kara umowna - zgodnie z art.483 k.c. i art.484 k.c. - pełni funkcje odszkodowawcze - kompensacyjne, stymulujące dłużnika do prawidłowego wykonania zobowiązania oraz represyjne. Jej istotą jest obciążenie dłużnika obowiązkiem zapłaty określonej kwoty za niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez niego umowy, niezależnie od tego, czy wierzyciel poniósł szkodę. Podkreślić należy, że pozwany w ogóle nie przystąpił do realizacji składanych zamówień. Ponadto pozwany pomimo deklaracji nie przystąpił do rozmów dotyczących rozwiązania umowy. Jak wynika z zeznań świadków, powód musiał posiłkować się dostawami od innych kontrahentów za cenę wyższą, niż cena pozwanego. Powyższe okoliczności, zdaniem sądu I instancji, nie pozwalały na stwierdzenie, że zastrzeżona w okolicznościach niniejszej sprawy kara umowna jest wygórowana.

Mając na uwadze całokształt zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie, Sąd Okręgowy uznał, że powodowa Spółka wykazała swoje roszczenie zarówno co do zasady, jak i wysokości. Wskazał, że kurator pozwanego nie podnosił również żadnych zarzutów co do wyliczeń skapitalizowanych odsetek za opóźnienie dokonanych przez stronę powodową.

Mając powyższe na uwadze, sąd I instancji uznał powództwo w całości za uzasadnione i zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 95.645,53 zł.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd Okręgowy orzekł stosownie do treści art. 481 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z regulacją art.481 § 1 i 2 k.c., jeśli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, że o kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca jest zobowiązana zwrócić je na rzecz strony wygrywającej. Ponieważ roszczenie powoda zostało uwzględnione w całości, sąd I instancji wskazał, że to pozwany zobowiązany jest mu zwrócić koszty procesu w łącznej kwocie 13.469,20 zł, które obejmują: opłatę od pozwu w kwocie 4.783 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, zaliczkę na kuratora w kwocie 1.771,20 zł, zaliczkę na biegłego w kwocie 1.498 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku (tj. Dz. U. z 2015 r. poz.1804) w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sąd Okręgowy przyznał kuratorowi pozwanego wynagrodzenie w kwocie 2.160 zł powiększone o należny podatek VAT (łącznie 2.656,80 zł). Wskazał, że wysokość przyznanego wynagrodzenia wynika z § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. z 2018 r. poz. 536) w zw. z § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.), tj. 40 % stawki minimalnej (5.400 zł x 40 % =­2.160 z1).

Nadto sąd I instancji nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa — Sądu Okręgowego w L. kwotę 885,60 zł tytułem wydatków tymczasowo poniesionych z sum budżetowych Skarbu Państwa.

Mając na uwadze całokształt przedstawionych okoliczności oraz przyjmując za podstawę wskazane wyżej przepisy, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego K. K. (1), zaskarżając orzeczenie w całości i podnosząc zarzuty:

I. naruszenia przepisów postępowania mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj.:

1. art. 232 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że to na pozwanym spoczywało ryzyko niezapoznania się z treścią oświadczenia woli skierowanego na nieaktualny adres, w sytuacji, gdy to powódka wysłała oświadczenie o odstąpieniu od umowy wraz z obciążeniem karą umowną na adres niewynikający z umowy dostawy zawartej pomiędzy stronami. Tym samym, zgodnie z art. 6 k.c. to na powódce ciążył ciężar udowodnienia, że w/w oświadczenie zostało złożone pozwanemu w taki sposób, że mógł się zapoznać z jej treścią;

II. błędu w ustaleniach faktycznych przejawiający się w błędnym ustaleniu, że oświadczenie o odstąpieniu od umowy wraz z obciążeniem karą umowną oraz wezwaniem do zapłaty z dnia 09 września 2016 r. wraz z notą księgową nr (...) zostały złożone pozwanemu w taki sposób, że mógł się zapoznać z ich treścią, w sytuacji, gdy w/w dokumenty zostały wysłane na adres zameldowania pozwanego, pod którym to adresem pozwany nie mieszkał;

III. naruszenia norm prawa materialnego, tj.:

1. art. 61 § 1 k.c. w zw. z art. 65 § 1 k.c. w zw. z komparycją oraz § 5 ust. 2 umowy dostawy wielokrotnej nr (...) z dnia 09 listopada 2015 r. zawartej pomiędzy stronami poprzez jego niezastosowanie i błędne ustalenie, że na dostawcy ciążyło ryzyko niezapoznania się z treścią oświadczeń skierowanych do niego na adres inny niż wynikający z w/w umowy, w sytuacji, gdy strony w treści umowy uregulowały sposób kontaktowania się i przekazywania sobie oświadczeń związanych z wykonywaniem tejże umowy. W konsekwencji, nie można uznać za skuteczną próbę złożenia pozwanemu w/w oświadczenia pod adresem innym niż adres określony w umowie, w szczególności, gdy korespondencja kierowana do pozwanego pod tym adresem wracała do powódki jako niepodjęta w terminie;

2. art. 61 § 1 k.c. w zw. z art. 65 § 1 k.c. w zw. z pkt III ppkt 8 oraz 13 Ogólnych Warunków Umowy Dostawy (dalej OWU) poprzez jego błędną wykładnię przejawiającą się w nieprawidłowym ustaleniu, że powódce przysługuje przeciwko pozwanemu roszczenie o zapłatę kary umownej z uwagi na odstąpienie od umowy, w sytuacji, gdy powódka nie wypowiedziała pozwanemu umowy w terminie o którym mowa w pkt II ppkt 23 OWU, tj. 9 miesięcy od dnia powstania uprawnienia do odstąpienia od umowy;

3. art. 65 § 1 k.c. w zw. z pkt II ppkt 23 OWU poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przejawiające się w błędnym ustaleniu, że strony ustaliły wysokość kary umownej na 10% łącznej maksymalnej wartości umowy, w sytuacji gdy z treści w/w przepisu wynika, że strony ustaliły wysokość kary umownej na poziomie 10% łącznej ceny netto przedmiotu umowy;

4. art. 484 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i niezmniejszenie wysokości przedmiotowej kary umownej, w sytuacji, gdy jest ona rażąco wygórowana;

5. art. 554 k.c. w zw. z art. 612 k.c. poprzez jego niezastosowanie i błędne ustalenie, że roszczenie powódki nie uległo przedawnieniu, w sytuacji gdy w dacie wnoszenia pozwu, było ono już przedawnione;

6. § 1 ust. 3 pkt 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej w zw. z art. 32 ust. 1 i 2, art. 31 ust. 3, art. 2 i art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, poprzez nieprzyznanie kuratorowi wynagrodzenia w kwocie 5400,00 złotych powiększonych o wysokość podatku od towarów i usług, w sytuacji gdy nakład pracy kuratora w niniejszej sprawie oraz stopień jej skomplikowania uzasadnia zasądzenie na rzecz kuratora wynagrodzenia w w/w wysokości. Ponadto, różnicowanie wynagrodzenia adwokata wyłącznie na podstawie źródła jego umocowania tzn. czy występuje w sprawie w charakterze pełnomocnika czy kuratora godzi w podstawowe wartości konstytucyjne takie jak równość wobec prawa.

Z uwagi na powyższe, kurator pozwanego wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na rzecz adwokata K. W. wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego w postępowaniu przed Sądem I instancji w wysokości 5400,00 złotych powiększone o wysokość należnego podatku od towarów i usług;

2. zasądzenie na rzecz kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną z urzędu w postępowaniu przed Sądem II instancji w kwocie 2 700,00 złotych, powiększonych o wysokość stawki podatku od towarów i usług.

W odpowiedzi na apelację powodowa spółka wniosła o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie tychże kosztów.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

za uzasadniony należało uznać jedynie zarzut apelacji dotyczący wysokości wynagrodzenia przyznanego kuratorowi dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, zaś w pozostałym zakresie apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne dokonane przez sąd I instancji, czyniąc z nich podstawę swojego orzekania, a także w całości podziela ocenę prawną poczynioną przez Sąd Okręgowy, za wyjątkiem tej dotyczącej wynagrodzenia kuratora.

Sąd II instancji podziela w szczególności ocenę prawną sądu I instancji w zakresie, w jakim sąd ten uznał, że strona powodowa wykazała przesłanki zasądzenia na jej rzecz kary umownej przewidzianej w pkt 23 Rozdziału II OWU.

Sąd Okręgowy słusznie przyjął, że naliczenie kary umownej nastąpiło zgodnie z ww. postanowieniem Ogólnych Warunków Umowy, także w tym zakresie, w jakim naliczenie kary umownej zostało dokonane w oparciu o „maksymalną wartość umowy”. Zgodnie z ww. postanowieniem zawartym w pkt 23 Rozdziału II OWU, w przypadku odstąpienia w całości od umowy z przyczyn leżących po stronie dostawcy powód był uprawniony do obciążenia dostawcy karą umowną z tytułu niewykonania umowy dostawy w wysokości 10% „wartości netto umowy”. Przy określeniu wysokości kary umownej jako 10% „wartości netto umowy”, w nawiasie doprecyzowano, że chodzi o „łączną cenę netto przedmiotu umowy”. Jedyną kwotą wskazaną w umowie jest kwota 779.220,14 zł, określona jako „maksymalna wartość umowy”. W umowie brak jest jakiejkolwiek innej kwoty niż wskazana powyżej, która mogłaby stanowić „łączną cenę netto przedmiotu umowy” czy „wartość netto umowy”, co uzasadnia stwierdzenie, że pomimo różnych określeń „wartość netto umowy” czy „łączna cena netto przedmiotu umowy” odpowiada „maksymalnej wartości umowy”. Brak jest natomiast jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, by „wartość netto umowy” miała odpowiadać wartości danego zamówienia lub zamówień.

Stanowisko, że wskazana „maksymalna wartość umowy” odpowiada „wartości netto umowy” oraz „łącznej cenie netto przedmiotu umowy” potwierdza także dalsza część postanowienia zawartego w pkt 23 Rozdziału II OWU, w którym określono sposób liczenia wysokości kary umownej w sytuacji częściowego niewykonania umowy. Wówczas kara umowna wynosi 30% łącznej ceny netto wyrobów niedostarczonych, którą w przypadku umowy dostawy wielokrotnej (jak w niniejszej sprawie) należy określić poprzez różnicę między „maksymalną wartością netto umowy dostawy wielokrotnej” a wartością netto wyrobów dostarczonych. W przypadku zatem gdy żadnych wyrobów nie dostarczono, wartość netto wyrobów niedostarczonych odpowiada maksymalnej wartości netto umowy (odejmując 0 od tej wartości uzyskamy bowiem tę samą wartość) i od tej kwoty należałoby naliczyć karę umowną w przypadku częściowego niewykonania umowy.

Zarzut skarżącego (pkt III.3 apelacji) o braku podstaw do zastosowania kwoty odpowiadającej „maksymalnej wartości umowy” do obliczenia wysokości kary umownej w sytuacji odstąpienia od umowy w całości okazał się zatem niezasadny.

W odniesieniu do zarzutu z punktu III.2 apelacji dotyczącego braku dotrzymania 9-miesięcznego terminu do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy i złożeniu tego oświadczenia po terminie wskazać należy, że 9-mesięczny termin na złożenie ww. oświadczenia rozpoczynał swój bieg od dnia powstania uprawnienia do odstąpienia od umowy. Możliwość odstąpienia od umowy powstawała natomiast gdy opóźnienie dostawy z realizacją całości lub części zamówienia przekroczyło 30 dni (k. 31 – postanowienie zawarte w pkt 13 Rozdziału III OWU). Innymi słowy, uprawnienie do odstąpienia od umowy powstawało w 31. dniu po terminie realizacji zamówienia i od tego momentu należało liczyć 9-miesięczny termin do odstąpienia. W przypadku zatem pierwszego z zamówień (a tym samym najwcześniej datowanego) z dnia 7 grudnia 2015 r., którego termin realizacji upłynął 21 grudnia 2015 r., trzydziestodniowe opóźnienie minęło 20 stycznia 2016 r., a zatem uprawnienie do odstąpienia od umowy powstało w dniu 21 stycznia 2016 r., stąd 9-miesięczny termin na złożenie oświadczenia upływał w dniu 21 października 2016 r. W odniesieniu do późniejszych zamówień termin ten stosunkowo przesuwał się. Wobec powyższego, oświadczenie o odstąpieniu od umowy złożone w dniu 9 września 2016 r., którego pierwsza próba doręczenia nastąpiła w dniu 13 września 2016 r. i z którym pozwany mógł zapoznać się najpóźniej do dnia 28 września 2016 r. (ostatni dzień, w którym możliwy był odbiór przesyłki), należy uznać za złożone w terminie.

Sąd Apelacyjny nie podzielił także zarzutów apelującego dotyczących nieskuteczności złożonego oświadczenia o odstąpieniu (pkt I, II i III.1apelacji). Sąd I instancji prawidłowo uznał, że oświadczenie to zostało złożone skutecznie.

Nie ulegało wątpliwości Sądu II instancji, że ciężar dowodu w zakresie wykazania, iż oświadczenie zostało złożone w taki sposób, że pozwany mógł zapoznać się z jego treścią obciążało stronę powodową. Uznać jednak należy, że strona powodowa podołała temu ciężarowi.

W odniesieniu do zarzutu, że doręczenie oświadczenia powinno było nastąpić na adres wskazany w umowie za trafne należy uznać stanowisko strony powodowej, iż skierowanie oświadczenia na ten adres było całkowicie bezcelowe, skoro pozwany już w lutym 2016 r. wyrejestrował działalność gospodarczą i od tego momentu niewątpliwie nie była ona już prowadzona pod tym adresem. Całość okoliczności sprawy wskazuje natomiast, że adres w B., na który strona powodowa skierowała oświadczenie o odstąpieniu od umowy, ustalony na podstawie bazy danych PESEL należało uznać za ówczesny adres zamieszkania pozwanego. Po pierwsze, pozwany jest pod tym adresem zameldowany od 2010 r., a po drugie, z ustaleń Komornika Sądowego wynikało, że pozwany wskazywał ten adres jako swój adres zamieszkania różnym organom, w tym Urzędowi Skarbowemu, Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych czy Urzędowi Miejskiemu (k. 63). Okoliczności te dają podstawę do domniemania, że był to jego ówczesny adres zamieszkania, tym bardziej, że w toku postępowania nawet nie został nawet podany jakikolwiek inny adres, pod którym pozwany miałby zamieszkiwać. Skutkuje to także przeniesieniem ciężaru dowodu na stronę pozwaną, która skoro stwierdziła, że pozwany już w 2016 r. tam jednak nie mieszkał, to była zobowiązana okoliczność tę udowodnić. Natomiast okoliczności tej nie potwierdziła matka pozwanego, która odmówiła złożenia zeznań i żadnym innym dowodem również nie wykazano, żeby pozwany już w 2016 r. wyprowadził się z tego adresu. Oceny tej nie zmienia fakt, że pozwany kilka lat później w toku procesu (tj. od 2020 r.) nie mieszkał już pod adresem w B..

Z tego względu, zarzuty apelacji dotyczące zarówno naruszenia art. 232 k.p.c., jak również błędu w ustaleniach faktycznych, a także naruszenia art. 61 § 1 k.c. w zw. z art. 65 § 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie, oparte są na nieprawidłowym założeniu, że adres w B. w 2016 r. był nieaktualny. Adres ten należy traktować jako ówczesny adres zamieszkania pozwanego, co trafnie przyjął Sąd Okręgowy.

Rozważając kwestię przedawnienia roszczenia (III.5), należy stwierdzić, że z art. 554 k.c. wprost wynika, iż dotyczy on roszczeń sprzedawcy, a więc przy odpowiednim stosowaniu tego przepisu do umowy dostawy (art. 612 k.c.) 2-letni termin przedawnienia dotyczy roszczeń dostawcy, a nie odbiorcy, czyli w niniejszej sytuacji mógłby dotyczyć roszczeń pozwanego, a nie strony powodowej. Przyjąć należy, że w niniejszej sprawie termin przedawnienia, na podstawie zasad ogólnych, wynosił 3 lata i został zachowany, co szczegółowo opisał Sąd Okręgowy.

Nie uzasadniony jest także zarzut apelacji dotyczący niezastosowania art. 484 § 2 k.c. Biorąc pod uwagę funkcje kary umownej, interes wierzyciela i to, że pozwany w ogóle nie wykonał umowy Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji, iż nie zachodziły podstawy do miarkowania kary umownej. Sąd Okręgowy szczegółowo wyjaśnił przyczyny takiej oceny.

W szczególności brak było podstaw do przyjęcia, zgodnie ze stanowiskiem strony pozwanej, jakoby występowała duża dysproporcja między wysokością kary umownej a interesem wierzyciela podlegającym ochronie. Kara umowna została wyliczona na poziomie 10% wartości umowy, a stawka ta nie jest drastycznie wygórowana, w tym mając na względzie negatywne skutki bierności pozwanego dla powoda. Strona powodowa nie otrzymała w odpowiednim czasie koniecznych części, które - co oczywiste - były potrzebne do bieżącego funkcjonowania przedsiębiorstwa powoda. W konsekwencji powód musiał poszukiwać nowych dostawców, co wymagało dodatkowego zaangażowania pracowników, wiązało się z opóźnieniem i trudnościami organizacyjnymi. Na podstawie doświadczenia życiowego wiarygodne jest także twierdzenie, że na skutek niewykonania umowy przez pozwanego powód był zmuszony do uiszczenia na rzecz innych dostawców ceny w wyższej wysokości z uwagi na to, że musiał zorganizować brakujące części w krótkim czasie oraz, że nie były one dostarczane w ramach szerszej współpracy, co również ma wpływ na cenę.

Sąd Okręgowy także słusznie podniósł, że kara umowna pełni obok kompensacyjnej także inne funkcje, w tym stymulującą dłużnika i represyjną. Biorąc to pod uwagę, a także przedstawiony wyżej interes wierzyciela nie ma podstaw do uznania, że kwota kary umownej w tym przypadku ma charakter wygórowany i powinna podlegać obniżeniu, w szczególności, co również znaczące, że pozwany w ogóle nie wykonał umowy w jakimkolwiek, choćby najmniejszym zakresie.

Sąd Apelacyjny uznał za uzasadniony natomiast zarzut z pkt III. 6 apelacji dotyczący wysokości przyznanego kuratorowi wynagrodzenia, gdyż nie ma podstaw do różnicowania wysokości wynagrodzenia należnego adwokatowi bądź radcy prawnemu w zależności od pełnionej przez nich funkcji kuratora, pełnomocnika z urzędu czy pełnomocnika z wyboru, dlatego koszty te zostały podwyższone do wysokości stawki minimalnej określonej w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, bez obniżenia tej stawki do wysokości 40%.

Z powyższych względów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie III w zakresie wynagrodzenia kuratora, podwyższając je z kwoty 2.656,80 zł do kwoty 6.642 zł, co w konsekwencji spowodowało również zmianę punktu IV wyroku poprzez podwyższenie kwoty przypadającej do ściągnięcia od pozwanego z kwoty 885,60 zł do kwoty 4.870,80 zł. Na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny oddalił apelację w pozostałej części.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., przyjmując, z uwagi na wynik postępowania, że przegrywającym jest pozwany. Z tego względu, stronie powodowej należny był zwrot kosztów poniesionych w postępowaniu apelacyjnym, odpowiadający wynagrodzeniu profesjonalnego pełnomocnika, określony zgodnie z § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2023, poz. 1934).

W punkcie IV wyroku, na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w zw. z § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej, Sąd Apelacyjny przyznał kuratorowi dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego wL.wynagrodzenie w kwocie 3.221 zł, odpowiadającej żądanej stawce 2.700 zł z doliczeniem podatku VAT, zgodnie z wnioskiem zawartym w apelacji.