Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2025 roku

Sąd Apelacyjny w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący sędzia SA Krzysztof Niezgoda

Sędziowie SA: Jerzy Nawrocki, Tomasz Lebowa

Protokolant st. sekr. sąd. Maciej Mazuryk

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2025 roku w Lublinie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. R., F. D., J. G. i K. B.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej CENTRUM w L.

o uchylenie uchwały

na skutek apelacji powodów od wyroku Sądu Okręgowego w L. z dnia 30 kwietnia 2024 roku, sygn. akt (...)

I.  umarza postępowanie apelacyjne w zakresie apelacji K. B.;

II.  oddala apelację;

III.  zasądza od A. R., F. D., J. G. i K. B. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej CENTRUM w L. solidarnie kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego do dnia zapłaty.

Jerzy Nawrocki

Krzysztof Niezgoda

Tomasz Lebowa

Sygn. akt I ACa 1462/24

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w L. wyrokiem ogłoszonym dnia 13 grudnia 2023 roku w sprawie o sygn. akt (...) oddalił powództwo (pkt I.) oraz nie obciążył powodów kosztami procesu poniesionymi przez pozwaną (pkt II.).

Uzasadnienie wyroku znajduje się na k. 156-167 akt sprawy.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wnieśli powodowie, zaskarżając je w całości oraz zarzucając uchybienia Sądu pierwszej instancji w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także poczynienie sprzecznych z nim ustaleń. Szczegółowa treść zarzutów wraz z ich uzasadnieniem znajduje się na k. 174-177 akt sprawy.

W konkluzji powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wydanie rozstrzygnięcia zgodnego z żądaniem pozwu, tj. uchylenie w całości uchwały nr (...) Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej „C.” w L. podjętej w dniu 23 maja 2023 roku w sprawie uchwalenia zmian Statutu spółdzielni oraz zatwierdzenia jednolitego tekstu Statutu.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od powodów na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Pismem z dnia 24 marca 2025 roku powód K. B. cofnął apelację.

Sąd Apelacyjny w Lublinie zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy wskazać, że z uwagi na cofnięcie przez powoda K. B. apelacji pismem złożonym dnia 24 marca 2025 roku, we wskazanym zakresie postępowanie apelacyjne podlegało umorzeniu w oparciu o art. 391 § 2 k.p.c.

Apelacja powodów A. R., F. D. oraz J. G., podlegała oddaleniu.

Wyartykułowane zarzuty apelacji wytykają wprawdzie określone uchybienia Sądu pierwszej instancji, lecz nie odnoszą się do konkretnych przepisów prawa oraz odbiegają od argumentacji jurydycznej. Powyższe braki nie wykluczają jednak możliwości ich rozpoznania.

W orzecznictwie zwrócono uwagę, że w odniesieniu do zwykłych środków odwoławczych, jakim jest apelacja, ustawodawca nie postawił tak rygorystycznych wymagań, jak wobec skargi kasacyjnej, czy też skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Przede wszystkim w żaden sposób nie opisał ani nie sprecyzował natury zarzutów, które można podnosić w postępowaniu apelacyjnym. W przeciwieństwie do podstaw skargi kasacyjnej lub skargi o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem, zarzuty apelacyjne mogą być formułowane w sposób dowolny i nie muszą ściśle określać dostrzeżonych uchybień ze wskazaniem konkretnych przepisów ocenianych jako naruszone. W związku z tym, zważywszy także na nieobowiązywanie w postępowaniu apelacyjnym przymusu adwokacko-radcowskiego, dopuszczalne są zarzuty formułowane w sposób ogólny. Tym bardziej niewykluczone są zarzuty wprawdzie wytykające konkretne uchybienia, ale odbiegające od argumentacji jurydycznej, nieodnoszące się do konkretnych przepisów, nie posługujące się językiem prawniczym, pojęciami prawno-technicznymi itd. Kiedy więc strony nie reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników formułują zarzuty apelacyjne w sposób nie nawiązujący bezpośrednio do określonych przepisów prawa, sąd drugiej instancji musi samodzielnie dokonać jurydycznej oceny dochodzonego żądania i skonfrontować ją z zaskarżonym orzeczeniem oraz stojącymi za nim motywami. Zarzuty mają bowiem mają charakter pomocniczy i nie ograniczają swobody sądu. Świadczy o tym także fakt, że art. 368 § 1 pkt 2 k.p.c. nakłada na skarżącego jedynie obowiązek "zwięzłego" przedstawienia zarzutów (tak Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 31 stycznia 2008 roku, III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz. 550, a także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 maja 2008 roku, III CSK 383/07, LEX nr 393271, oraz Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 listopada 2005 roku, III CZ 88/05, LEX nr 186747 i z dnia 30 czerwca 2006 roku, V CZ 48/06, LEX nr 195434).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że występowanie powodów A. R., F. D. oraz J. G. w sprawie bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika procesowego uzasadnia konieczność rozpoznania podniesionych przez nich w apelacji zarzutów pomimo braku powołania się skarżących na naruszenie konkretnych przepisów prawa.

Sąd Apelacyjny zaznacza, że co do zasady przyjmuje ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego za własne i czyni z nich podstawę swoich rozważań, podzielając również ocenę dowodów przeprowadzonych w sprawie. W takiej sytuacji powtarzanie szczegółowych ustaleń faktycznych i wnioskowań prawniczych zawartych w motywach zaskarżonego orzeczenia, w podnoszonym przez apelującą zakresie jest zbędne w świetle art. 387 § 21 pkt 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1999 roku, I PKN 521/98, OSNP 2000/4/143; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 roku, II UKN 61/97, OSNAPiUS 1998/3/104).

W pkt 1.1 apelacji skarżący kwestionują dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę zeznań powodów podnosząc, że jest ona błędna.

Zasady oceny dowodów przez Sąd określa przepis art. 233 § 1 k.p.c., którego naruszenie może polegać na błędnym uznaniu, że przeprowadzony w sprawie dowód ma moc dowodową i jest wiarygodny albo że nie ma mocy dowodowej lub nie jest wiarygodny. Uchybienie tego rodzaju może być skutkiem nieuwzględnienia przez Sąd przy ocenie poszczególnych dowodów zasad logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego lub całokształtu zebranego materiału dowodowego, bądź też przeprowadzenia określonych dowodów niezgodnie z zasadami procedury cywilnej. Dla skutecznego postawienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. konieczne jest wskazanie, jakie konkretnie zasady lub przepisy naruszył sąd przy ocenie poszczególnych dowodów oraz jaki wpływ dane uchybienie miało na wynik sprawy. Kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może natomiast polegać jedynie na zaprezentowaniu przez skarżącego ustalonego przez siebie, na podstawie własnej oceny dowodów, stanu faktycznego (tak też Sąd Najwyższy m.in. w wyrokach z dnia 18 stycznia 2002 roku, I CKN 132/01, LEX nr 53144; z dnia 28 kwietnia 2004 roku, V CK 398/03, LEX nr 174215; z dnia 13 października 2004 roku, III CK 245/04, LEX nr 174185; z dnia 18 czerwca 2004 roku, II CK 369/03, LEX nr 174131 oraz w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2002 roku, II CKN 572/99, LEX nr 53136). Przypomnieć należy, że jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c., choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest w ogóle powiązania przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważanie oceny dowodów dokonanej przez Sąd meriti.

Powyższego skarżący nie czynią w sposób skuteczny, ograniczając się do polemiki z oceną dokonaną przez Sąd pierwszej instancji. Określając wiarygodność zeznań powodów w zakresie, w którym stwierdzili, że w czasie obrad Walnego Zgromadzenia Spółdzielni w dniu 23 maja 2023 roku proponowane zmiany statutowe nie zostały omówione ani poddane dyskusji, Sąd Okręgowy wziął pod uwagę treść protokołu z przywołanego posiedzenia, którego wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania. Podczas obrad w dniu 23 maja 2023 roku odbyła się dyskusja nad projektem zmian Statutu Spółdzielni, co wynika wprost z treści wspomnianego protokołu. Obecnym członkom umożliwiono zabranie głosu w sprawie planowanych zmian, wobec których wypowiedzieli się powodowie A. R. oraz J. G., co poprzedziło głosowanie nad uchwałą. Sąd pierwszej instancji słusznie więc przyjął, że w powyższym zakresie zeznania powodów nie są wiarygodne. Omawiany zarzut apelacji należy zatem ocenić jako chybiony.

W kolejnym zarzucie (pkt 1.2. apelacji) powodowie wytykają Sądowi pierwszej instancji błędny zapis powołanych norm ustawowych w treści pisemnych motywów rozstrzygnięcia, czemu nie sposób przypisać wagi istotnego uchybienia procesowego. Uchybienia wskazywane przez apelujących mają charakter omyłek pisarskich, pozostających bez wpływu na możliwość odczytania sfery motywacyjnej orzeczenia oraz nieistotnych dla oceny prawidłowości wyroku Sądu pierwszej instancji.

Błędu powodowie upatrują również w powołaniu przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku przepisów art. 41 § 1 oraz art. 42 § 2 i § 3 ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2024 r. poz. 593, dalej: Prawo spółdzielcze), podnosząc, że wskazane przepisy nie były przez nich przytoczone w pozwie ani pozostałych pismach procesowych (pkt. 1.2 i 1.3. apelacji). Choć zarzut ten, podobnie jak omówiony powyżej, pozostaje irrelewantny dla kontroli rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, na marginesie należy wskazać, że na niezgodność uchwały z przepisami art. 41 § 1 oraz art. 42 § 2 Prawa spółdzielczego powodowie powołali się w treści pozwu (s. 2 pozwu, k. 3), wobec czego Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił skuteczność podjęcia uchwały przez pryzmat wskazanych norm. Nie jest także błędna ocena roszczenia powodów w oparciu o art. 42 § 3 Prawa spółdzielczego pomimo, iż nie wskazywali oni tego przepisu w treści pozwu. Podkreślenia wymaga, że wbrew przekonaniu apelujących Sąd nie jest związany podstawą prawną wskazaną przez strony, ale podstawą faktyczną. Kwalifikacja prawna jest obowiązkiem sądu. Oznacza to, że nawet wskazanie jej przez stronę powodową nie jest wiążące dla sądu, który w ramach dokonywanej subsumcji jest zobowiązany do oceny roszczenia w aspekcie wszystkich przepisów prawnych, które powinny być zastosowane jako mające oparcie w ustalonych faktach (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 1947 roku, III C 137/47, OSN 1948, nr 1, poz. 20; z dnia 2 maja 1957 roku, 2 CR 305/57, OSNCK 1958, nr 3, poz. 72; wyrok Sądu Najwyższego z 15 września 2004 roku, III CK 352/03, LEX nr 589984). Art. 42 § 3 Prawa spółdzielczego opisuje przesłanki uzasadniające możliwość zaskarżenia uchwały spółdzielni, tj. gdy jest ona sprzeczna z postanowieniami statutu bądź dobrymi obyczajami lub godząca w interesy spółdzielni albo mająca na celu pokrzywdzenie jej członka. Dokonana przez Sąd Okręgowy przy zastosowaniu wskazanego przepisu ocena okoliczności faktycznych sprawy, w której powodowie domagali się uchylenia uchwały pozwanej spółdzielni z uwagi na jej niezgodność z zapisami statutowymi, znajdowała więc uzasadnienie.

Odnosząc się zaś do zarzutu wskazanego w pkt 1.6. apelacji należy wskazać, że niezrozumiałe są powody, dla których apelujący zarzucają Sądowi pierwszej instancji błąd w ustaleniu, że § 32 ust. 2 statutu został zmieniony, skoro w treści zarzutu sami cytują przywołany zapis statutowy w brzmieniu zmodyfikowanym zaskarżoną uchwałą. Opisany sposób sformułowania zarzuty czyni bezcelowym dalsze rozważania nad jego zasadnością.

Niezrozumiały jest także zarzut sformułowany w pkt 1.5. apelacji. Powodowie zgodzili się z Sądem pierwszej instancji, że art. 8 ³ ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2024 roku poz. 558, dalej: ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych) przewiduje możliwość podziału walnego zgromadzenia na części. Nie kwestionują także, iż pozwana Spółdzielnia spełnia wymóg ilości członków, uprawniających ją do skorzystania z opisanego podziału. Fakt zaś, że w historii działania spółdzielni przez kilka lat obowiązywał zapis statutowy określający walne zgromadzenie jako organ jednoczęściowy, pozostaje bez znaczenia dla oceny poprawności zmian wprowadzonych zaskarżoną uchwałą w przedmiocie jego podziału na części.

Powodowie zeznali, że w latach 1990–2019 postanowienia statutowe pozwanej Spółdzielni przewidywały możliwość podzielenia walnego zgromadzenia, co zostało następnie zmienione w roku 2019. Zaskarżoną uchwałą, podjętą 23 maja 2023 roku, powrócono natomiast do uprzednio obowiązujących uregulowań. W ocenie Sądu Apelacyjnego, podjęcie zaskarżonej uchwały stanowiło wyraz niezadowolenia członków wspólnoty z wprowadzonej w 2019 zmiany oraz woli powrotu do dawnych unormowań statutowych, dopuszczających możliwość podziału walnego zgromadzenia. Podkreślenia bowiem wymaga, że przed modyfikacją wprowadzoną w 2019 roku statut dopuszczał możliwość podzielenia walnego zgromadzenia przez niemal 30 lat, zaś za podjęciem zaskarżonej uchwały, umożliwiającej powrót do utrwalonej praktyki w tym przedmiocie, zagłosowało 64 członków Spółdzielni z 70 obecnych (k. 7). Także obecny Prezes Zarządu pozwanej Spółdzielni zeznał, że projekt uchwały zmieniającej zapis o jednoczęściowej formie walnego zgromadzenia został przygotowany w odpowiedzi na wielokrotne prośby członków spółdzielni (k. 146v). Fakt powoływany przez powodów w treści omawianego zarzutu nie daje zatem jakichkolwiek podstaw uzasadniających konieczność uchylenie zaskarżonej uchwały nr (...).

Na podzielenie nie zasługują także zarzuty z pkt 2 apelacji, dotyczące treści zaskarżonej uchwały w zakresie, w jakim wprowadziła ona do § 102 ust. 1 statutu możliwość wynajmu lokali mieszkalnych należących do pozwanej Spółdzielni. Apelujący podnoszą, iż zmiana ta jest niezgodna z art. 11 ust. 2, art. 17 ¹¹ ust 1 oraz art. 17 ¹² ust. 1 i 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Zgodnie z pierwszym z wymienionych przepisów, w razie wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia obowiązana jest do ogłoszenia przetargu na ustanowienie odrębnej własności tego lokalu, a następnie, po sprzedaży lokalu, do rozliczenia się z zajmującym go uprzednio członkiem spółdzielni. W przypadku wygaśnięcia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia powinna zbyć lokal w drodze przetargu przeprowadzonego zgodnie z postanowieniami statutu, a następnie wypłacić osobie uprawnionej wartość rynkową lokalu (art. 17 ¹¹ ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Jeżeli zaś spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, mające wygasnąć z mocy ustawy, obciążone jest hipoteką, przechodzi ono na spółdzielnię, która powinna je zbyć w drodze przetargu w terminie 6 miesięcy (art. 17 ¹² ust. 1 i 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych).

Należy podkreślić, że wprowadzona w § 102 ust. 1 statutu możliwość wynajmu lokali mieszkalnych należących do pozwanej Spółdzielni nie oznacza odejścia przez pozwaną od działania w zgodzie z powyższymi przepisami w przypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego i spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego i pozostawienia w tym przedmiocie zupełnej swobody władzom spółdzielni które obowiązane są działać w granicach powszechnie obowiązujących norm prawnych (zwłaszcza ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze i ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych), a zapewnia jedynie rozwiązanie opcjonalne. Zmiana wprowadzona zaskarżoną uchwałą nie wyłącza prymatu procedur opisanych w art. 11 ust. 2, art. 17 ¹¹ ust. 1 oraz art. 17 ¹² ust. 1 i 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, przewidzianego także w § 84 ust. 1 i § 87 ust. 1, oraz § 104 statutu. Dodatkowo należy mieć na uwadze motywy stojące za przyjęciem przez walne zgromadzenie pozwanej Spółdzielni zmiany § 102 ust. 1 statutu, tj. zapewnienie możliwości wynajmu lokali odzyskanych przez spółdzielnię i wolnych w sensie prawnym w sytuacji braku zainteresowanych nabywców. Także w orzecznictwie prezentowany jest pogląd, zgodnie z którym niezasadne jest uznanie za bezwzględnie niedopuszczalne wynajęcie lokalu, co do którego przetarg okazał się być bezskuteczny (zob. wyroki Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 25 czerwca 2015 roku, I ACa 560/15, LEX nr 1793846 oraz z dnia 20 września 2017 roku, I ACa 473/17, LEX nr 2497253). W konsekwencji powyższego nie sposób uznać, że zaskarżona uchwała nr (...) w zakresie wprowadzenia do statutu pozwanej Spółdzielni możliwości wynajmowania lokali mieszkalnych do niej należących, jest sprzeczna z obowiązującymi przepisami ustawowymi. Zarazem powodowie nie dostrzegają, że stosownie do przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych, spółdzielnie mieszkaniowe w określonych warunkach mają możliwość prowadzenia działalności gospodarczej (art. 1 ust. 6) oraz przedmiotem działalności może być m. in. wynajmowanie lokali mieszkalnych (art. 1 ust. 2 pkt 5). Natomiast kwestie najmu zostały unormowane w § 102 statutu Spółdzielni Mieszkaniowej, który zarazem upoważnił radę nadzorczą do opracowania regulaminu, obejmującego szczegółowy tryb wynajmowania lokali. W aktualnym stanie prawnym nie obowiązuje już przepis art. 205 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 roku, w przeszłości nakazujący zawarcie w statucie spółdzielni określenie zasad ustalania zasad doboru najemców lokali w budynkach stanowiących własność spółdzielni.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny oddalił apelację powodów A. R., F. D. i J. G. na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego, które po stronie pozwanej ograniczyły się do wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika procesowego w osobie adwokata, orzeczono w oparciu art. 98 § 1, § 1 ¹ i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 8 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023 roku, poz. 1964 ze zm.).

Jednocześnie należy wskazać, że mimo cofnięcia apelacji powód K. B. przegrywa postępowanie apelacyjne, gdyż w tym przypadku sąd orzeka o kosztach jak przy cofnięciu pozwu (art. 391 § 2 k.p.c. w zw. art. 203 § 2 zdanie drugie k.p.c.). Stąd również wskazanego powoda obciąża obowiązek zwrotu pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego solidarnie z pozostałymi skarżącymi.

(K.N./K.M.)

Jerzy Nawrocki

Krzysztof Niezgoda

Tomasz Lebowa