Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2014 roku

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Alicja Surdy
Sędzia: Sędzia:	SA Jerzy Nawrocki (spr.) SO del. Ewa Bazelan
Protokolant	Sekretarz sądowy Magdalena Szymaniak

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2014 roku w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa E. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia
10 marca 2014 roku, sygnatura akt I C 106/11

I.  z apelacji powódki zmienia częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a) w punkcie I podwyższa zasądzoną kwotę zadośćuczynienia z 750.000 zł do 1.000.000 (jednego miliona złotych);

b) w punkcie VII podwyższa zasądzoną kwotę 1.446,40 zł do kwoty 7.217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych);

c) w punkcie VIII w ten sposób, że odstępuje od obciążania powódki nieuiszczonymi kosztami sądowymi a kwotę 53.608 zł nakazaną do pobrania od pozwanego podwyższa do kwoty 66.108 zł (sześćdziesiąt sześć tysięcy sto osiem złotych);

II. w pozostałej części apelację powódki i apelację pozwanego w całości oddala;

III.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki E. M. kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

IV.  nakazuje pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w L. kwotę 12.500 zł (dwanaście tysięcy pięćset złotych) tytułem części opłaty sądowej od apelacji, od uiszczenia której powódka była zwolniona;

V.  nie obciąża powódki nieuiszczoną opłatą od apelacji w pozostałym zakresie.

I A Ca 361/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 marca 2014 roku Sąd Okręgowy w Lublinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa E. M. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o odszkodowanie, zadośćuczynienie, rentę i ustalenie zasądził między innymi od pozwanego na rzecz powódki :

-

w pkt I wyroku 750 000zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 30 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty, płatną do rąk przedstawicieli ustawowych małoletniej powódki;

-

w pkt VI wyroku oddalił powództwo co do kwoty 500 000zł zadośćuczynienia;

-

w pkt VII zasądził od zasądza od pozwanego na rzecz powódki E. M. kwotę 1 446,40 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu;

-

w pkt VIII nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Lublinie od powódki E. M. z zasądzonego w pkt. I roszczenia kwotę 35.738,82 zł i od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 53.608,00 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Ponadto w pkt od II do V zasądził na rzecz powódki odszkodowanie , rentę i ustalił odpowiedzialność pozwanego na przyszłość. Wyrok w zakresie tych rozstrzygnięć uprawomocnił się.

Apelację od wyroku wniosły obydwie strony.

Powódka zaskarżyła wyrok w zakresie dotyczącym oddalenia jej roszczenia o zasądzenie zadośćuczynienia co do kwoty 500 000zł [ pkt VI wyroku], rozstrzygnięcia o kosztach procesu [ pkt VII wyroku ] i obciążenie powódki kosztami sądowymi [ pkt VIII] wyroku.

Wnosiła o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez podwyższenie zasądzonej w pkt I wyroku 750 000zł o kwotę 500 000zł, zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania za I instancję zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i nie obciążanie powódki nieuiszczonymi w sprawie kosztami sądowymi, z uwagi na szczególnie uzasadniony przypadek. Ponadto wnosiła o zasądzenie kosztów procesu za drugą instancję.

Powódka zarzucała Sądowi pierwszej instancji:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 445 § l k.c. w zw. z art. 444 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu przez Sąd, że kwota 750.000,00 zł (łącznie 1.000.000,00 zł] jest adekwatna do rozmiaru krzywdy powódki i jest odpowiednią kwotą zadośćuczynienia w rozumieniu tego artykułu, w sytuacji gdy kwota ta jest rażąco za niska i nie odpowiada zakresowi krzywdy doznanej przez powódkę na skutek wypadku, późniejszemu leczeniu, utrzymującym się do chwili obecnej dolegliwościom bólowym, niesprawności fizycznej, trwałemu kalectwu oraz nieuwzględnia wszystkich przyszłych negatywnych następstw wypadku komunikacyjnego.

2/ naruszenie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez jego niezastosowanie pomimo zaistnienia szczególnie uzasadnianych okoliczności przemawiających za odstąpieniem od obciążenia powódki kosztami sądowymi.

Na podstawie art. 368 § l pkt 4 k.p.c. powódka wnosiła o przeprowadzenie dowodu z dokumentów z karty informacyjnej leczenia powódki E. M. w (...) Sp. z o.o. Szpitalu (...) z dnia 20.03.2014r., z protokołu operacyjnego (operacja metodą Ulzibata), na okoliczność dalszych negatywnych następstw wypadku komunikacyjnego z dnia 25 października 2009 roku występujących o powódki E. M., po dacie wniesienia pozwu do Sądu.

Powołanie tego twierdzenia oraz dowodu nie było możliwe przed Sądem I instancji, z uwagi na fakt, że do pobytu powódki w szpitalu w związku z koniecznością przeprowadzenia operacji i wydania w związku z tym stosownego zaświadczenia lekarskiego doszło już po wydaniu zaskarżonego wyroku. Postępowanie przed Sądem I instancji zostało zamknięte w dniu 10 lutego 2014 roku, natomiast powódka została poddana dalszemu leczeniu operacyjnemu w dniu 20 marca 2014 roku, a więc po wydaniu wyroku przez Sąd Okręgowy.

Pozwane Towarzystwo (...) zaskarżyło wyrok w zakresie pkt I wyroku – tj. w zakresie zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego ponad kwotę 500 000zł, tj., co do kwoty 250 000zł .

Apelujący wnosił o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie żądania o zasądzenie zadośćuczynienie ponad zasądzoną kwotę 500 000zł oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za obie instancje.

Apelujący zarzucał sądowi pierwszej instancji naruszenie art. 445 § 1 kc poprzez jego błędne zastosowanie polegające na niedostatecznym uwzględnieniu i rozważeniu braku cierpienia psychicznego jako jednego z przejawów krzywdy, co doprowadziło do zasądzenia zadośćuczynienia rażąco wygórowanego.

Sąd Okręgowy ustalił, że powódka uległa wypadkowi komunikacyjnemu w dniu 25 października 2009r. Odpowiedzialność pozwanego co do zasady nie była kwestionowana.

W wyniku wypadku powódka doznała licznych, poważnych obrażeń ciała, w postaci stłuczenia mózgu, rozerwania płata czołowego lewego mózgu, krwawienia śródmózgowego w obu płatach czołowych, złamania kości skroniowej z wgłębieniem odłamu kostnego po stronie lewej, wieloodłamowego złamanie kości sitowej i klinowej, złamania ściany przedniej i tylnej lewej zatoki czołowej, wieloodłamowego otwartego złamania kości uda lewego.

Powódka z uwagi na doznane urazy i wyciek płynu mózgowo rdzeniowego ze szpitala w P. została przetransportowana do Szpitala (...) w L. . W leczeniu zastosowano śpiączkę farmakologiczną i leczenie farmakologiczne.

W dniu 6 listopada wykonano zabieg zespolenia złamanej kości udowej a 16 listopada wykonano zabieg tracheotomii.

Od 24 listopada powódka leczona była w Klinice (...), gdzie nadal pozostawała nieprzytomna, w stanie ogólnym ciężkim, oddechowo wspomagana respiratorem. Wykonano zabieg kraniotomii dwuczołowej z plastyką przedniego dołu czaszki, repozycję i zespolenie kości czaszki mikropłytkami i siatką tytanową.

Od 30 listopada 2009r. do 4 marca 2010r powódka przebywała w Oddziale (...) gdzie stwierdzono nadal ciężki ogólny stan zdrowia, bez kontaktu z otoczeniem, objawy spastyczności 4 - kończynowej z przewagą w zakresie kończyn lewych, objawy ośrodkowego porażenia nerwu VII prawego, cechy porażenia nerwów okoruchowych, kamicę dróg moczowych.

Od 4 marca do 2 kwietnia 2010r powódka leczona była w Oddziale (...), gdzie stosowano leczenie usprawniające i kompleksową terapię psychologiczną. Kontakt z powódka był bardzo utrudniony, reagowała pojedynczymi dźwiękami na bodźce otoczenia. Podczas terapii próbowano uaktywnić percepcję wzrokową, myślenie, mowę bierną.

Ponowne leczenie rehabilitacyjne w (...) powódka odbyła w dniach 14 kwietnia do 30 kwietnia 2010r. Podczas tego pobytu kontynuowano rehabilitacje, masaż, terapie psychologiczną i neuropsychologiczną. Po tym leczeniu uzyskano niewielką poprawę w zakresie ruchów w stawach kończyn górnych i dolnych, prowadzono systematyczną pionizację. Zaobserwowano krótkie momenty utrzymania głowy w osi ciała, poprawiła się też funkcja połykania.

Od 5 maja 2010r do 14 czerwca 2010r powódka przebywała na rehabilitacji w Szpitalu (...) w B.. Podczas tego pobytu pomoc świadczyła matka i babcia powódki, które też brały udział w rehabilitacji, uczyły się opieki nad powódką, brały udział w przystosowaniu jej do sadzania na wózek inwalidzki z podparciem głowy.

W dniach 9-10 lutego 2011 roku powódka przebywała w Oddziale (...) (...) w W. gdzie operacyjnie usunięto zespolenie w kończynie dolnej. W dniu 1 marca 2011r zastosowano w (...) Centrum (...) w Z. leczenie B. celem zmniejszenia kurczowego porażenia czterokończynowego. Leczenie to powtórzone było w dniach 24-25 maj 2011r.i kontynuowane w terminie późniejszym.

Od 10 lipca do 6 sierpnia 2011 roku oraz od 29 stycznia do 25 lutego oraz od 17 czerwca do 14 lipca 2012 i 14 lipca do 10 sierpnia 2013 powódka leczona była w NZOZ (...) w K.. Kolejne leczenie rehabilitacyjne powódka odbyła też K. w okresie od dnia 29 stycznia do 26 lutego 2013r., a także leczenie w T.od dnia 28 maja 2013 do 11 czerwca 2013.

Powódka systematycznie 2 razy dziennie usprawniana jest przez rehabilitantów-fizjoterapeutów, którzy przyjeżdżają do domu oraz psychologa i pedagoga. W 2011 i 2012 roku korzystała z leczenia neurologopedycznego.

Biegli z zakresu psychologii, pediatrii, ortopedii oraz z zakresu neurologii i rehabilitacji wskazali, że powódka jest osobą przytomną bez pełnego świadomego kontaktu z otoczeniem, reaguje na bodźce wzrokowe ruchowe i słuchowe. Brak z nią kontaktu słownego, reaguje kwękiem. Poznaje matkę i innych członków rodziny. Od strony neurologicznej stwierdzono ciężką pourazową encefalopatię, spastyczny niedowład czterech kończyn z zaburzeniami zwieraczy, uszkodzenie ośrodkowe prawej części twarzy, uszkodzenie nerwów okołoruchowych. Z uwagi na uszkodzenie CUN, spastyczne porażenie narażona jest na większe infekcje i powstanie poza szkieletowych skostnień. Osteoporoza współistniejąca ze spastycznym porażeniem stwarza zagrożenie dodatkowych złamań. Wszystko to daje 325-330 % trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Biegli zgodnie stwierdzili ogromny stopień cierpień, które w tym nasileniu trwają do chwili obecnej przy czym biegła psycholog wskazała, że na cierpienia te powódka reaguje prostymi emocjami w czasie doświadczania bólu a także negatywnymi emocjami na przewożenie jej z miejsca zamieszkania. Trudno w wypadku powódki mówić o cierpieniach psychicznych gdyż nie jest ona świadoma stanu w jakim się znajduje, jej funkcje intelektualne kształtują się w granicach upośledzenia umysłowego w stopniu głębokim. Pomiędzy urazami doznanymi w wypadku i obecnym stanem zdrowia powódki zachodzi związek przyczynowo skutkowy ( opinie k.431-437, 487-493, 545, 556-571).

Rokowanie co do dalszego stanu zdrowia określili jako bardzo niepomyślne z uwagi na rozległe uszkodzenia mózgowia, które z reguły są w znacznej mierze nieodwracalne (opinie k.431-437, 487-493, 545, 556-571).

Z powodu stanu zdrowia powód wymaga całodobowej opieki. Powódka co kilka godzin wymaga zmiany pozycji na łóżku( również w nocy), wymaga odpowiedniego przenoszenia i układania w pozycjach zapewniających bezpieczne oddychanie, odpowiedniego usadzenia w wózku inwalidzkim, karmienia, ubrania, pielęgnacji skóry. Przy powódce musi czuwać non stop druga osoba.

Powódka wymaga wielu badań i konsultacji w poradniach specjalistycznych: gastrologicznych, nefrologicznych, neurologicznych, ortopedycznych i rehabilitacyjnych. Wymaga też dalszego leczenia psychologicznego stymulacji w zakresie dotychczasowym.

Istnieje bezwzględna konieczność rehabilitacji w wymiarze do 3 godzin dziennie przez 6 dni w tygodniu aby utrzymać istniejący stan zdrowia. Zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego i wydalniczego powodują nawracające stany zapalne dróg moczowych, kamicę co wymaga leczenia farmakologicznego jak i stosowania pielucho majtek. Powódka wymaga też specjalnego odżywiania, diety lekkostrawnej, witamin a przede wszystkim podawania zmiksowanego jedzenia Powódka karmiony jest łyżeczką, przy czym produkty muszą być zmiksowane, wysokobiałkowe, uzupełniane suplementami. Od niedawna u powódki pojawił się odruch połykania, przez co może on bardzo powoli zjeść czy wypić parę łyżek płynu.

Powódka jako osoba leżąca wymaga szczególnej higieny i profilaktyki przeciwodleżynowej oraz nawilżania i natłuszczania skóry. Ze względu na stan kliniczny powódki konieczne jest wykonywanie ćwiczeń biernych w zakresie kończyn, terapii psychologicznej-ćwiczeń logopedycznych, masażu celem zmniejszenia spastyczności oraz stopniowa pionizacja.

Przed wypadkiem E. M.. był zdrowym, pogodnym dzieckiem, uzdolnionym muzycznie. Obecnie powódka ma 13 lat. Tragiczny wypadek całkowicie wyeliminował ją z aktywności życiowej i szkolnej.

W dniu 15 marca 2010 r przedstawiciel ustawowy powódki zgłosił ubezpieczycielowi szkodę( k. 3 akt szkody). Pozwane Towarzystwo ustaliło kwotę zadośćuczynienia na 250.000zł i w dniu 31 sierpnia 2010r wypłaciło 225.000zł pomniejszając kwotę o wcześniejszą wypłatę 25.000zł( k 385-392)

Stan faktyczny ustalony w sprawie nie był kwestionowany.

Roszczenie o zadośćuczynię jest uzasadnione na podstawie art. 445 § 1 kc.

Pojęcie krzywdy w rozumieniu tego przepisu mieści w sobie wszelkie ujemne następstwa uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Chodzi tu o krzywdę ujmowaną jako cierpienia fizyczne – ból i inne dolegliwości i cierpienie psychiczne – ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia. Celem zadośćuczynienia jest złagodzenie doznanej krzywdy i obejmuje ono cierpienia mające charakter trwały jak i przemijający.

W orzecznictwie ugruntował się słuszny pogląd opowiadający się za kompensacyjnym charakterem przewidzianego w art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienia pieniężnego, tj. uznający je za sposób naprawienia szkody niemajątkowej, wyrażającej się krzywdą w postaci doznanych cierpień fizycznych i psychicznych ( tak np. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 czerwca 1968 r., l PR 175/68, OSNCP 1969, nr 2, póz. 37, oraz uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1973 r., III CZP 37/73, OSNCP 1974, nr 9, poz. 145).

Jednocześnie Sąd Najwyższy zwrócił uwagę ( wyrok z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 40), że powołanie się przez Sąd przy ustalaniu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na potrzebę utrzymania wysokości zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, nie może prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia.

Ze względu na niewymierność krzywdy, określenie w konkretnym wypadku odpowiedniej sumy pozostawione zostało Sądowi. Sąd dysponuje w takim wypadku większym zakresem swobody, niż przy ustalaniu szkody majątkowej i sumy potrzebnej do jej naprawienia.

Przy ustalaniu rozmiaru cierpień powinny być uwzględniane zobiektywizowane kryteria oceny, odniesione jednak do indywidualnych okoliczności danego wypadku.

Oceniając rozmiar doznanej krzywdy trzeba zatem wziąć pod rozwagę całokształt okoliczności, w tym: rozmiar cierpień fizycznych i psychicznych, ich nasilenie i czas trwania, nieodwracalność następstw wypadku (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową oraz inne czynniki podobnej natury, a w szczególności wiek poszkodowanego (zob. uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1973 r., III CZP 37/73, OSNC 1974, nr 9, poz. 145 oraz orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 11 lipca 2000 r., II CKN 1119/98, nie publ., z dnia 12 października 2000 r., IV CKN 128/00, nie publ., z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1266/00, nie publ., z dnia 29 września 2004 r., II CK 531/03, nie publ., z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 40 oraz z dnia 28 czerwca 2005 r., I CK 7/05, nie publ., z dnia 9 listopada 2007 r., V CSK 245/07, OSNC-ZD 2008, nr D, poz. 95, z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 536/07, OSP 2010, nr 5, poz. 47, z dnia 26 listopada 2009 r., III CSK 62/09, nie publ. i z dnia 28 stycznia 2010 r., I CSK 244/09, nie publ.).

Zadośćuczynienie z jednej strony ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy i jednocześnie nie prowadzić do nadmiernego wzbogacenia osoby uprawnionej do otrzymania zadośćuczynienia ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2000 roku, III CKN 58/98). Podnieść także należy, iż zadośćuczynienie winno mieć charakter całościowy i obejmować wszelkie cierpienia fizyczne, jak i cierpienia psychiczne, również te możliwe do wystąpienia w przyszłości.

Powódka wskutek wypadku komunikacyjnego stała się on całkowicie niezdolny do samodzielnej egzystencji. Nie potrafi nawiązać logicznego kontaktu z otoczeniem, jest zdana wyłącznie na pomoc i opiekę rodziny. Jej obecne życie to ciągłe leczenie, rehabilitacja, pasmo bólu i cierpienia, które potrafi sygnalizować jedynie jękiem i grymasem twarzy. Mając na uwadze powyższe okoliczności, ogromny rozmiar krzywdy, stopień cierpień fizycznych, ich intensywność a także bardzo młody wiek oraz złe rokowania co do poprawy stanu zdrowia a wręcz nieodwracalność skutków doznanych urazów Sąd uznał, że dochodzona w pozwie kwota 750.00zł zadośćuczynienia nie będzie w okolicznościach tej konkretnej sprawy kwotą nadmierną lecz wraz z kwotą już wypłaconą 250.000zł (łącznie 100.000zł) spełni swoją funkcję kompensacyjną.

Powódka nigdy nie odzyska poprzedniej sprawności, zmiany są nieodwracalne. W wyniku wypadku dotychczasowy sposób życia powódki, zostały bezpowrotnie utracone. Chociaż życie jest najwyższą wartością, to nie można również pominąć, że istotną wartością jest normalne życie, a nie życie z ograniczeniami na łóżku czy wózku inwalidzkim. Wartością jest realizacja swoich planów życiowych, samostanowienie o sobie i swojej przyszłości, swoboda, wolność, natomiast powódka na skutek przebytych urazów ma jasno i precyzyjnie określony plan życia, który ma polegać na codziennej rehabilitacji połączonej z bólem i cierpieniem, masażach usprawniających, przemieszczaniu się od jednej placówki do kolejnej. Sąd miał również na uwadze wiek powódki. W czasie wypadku miała zaledwie osiem lat.

Nie można również całkowicie abstrahować od tendencji występujących w orzecznictwie w porównywalnych przypadkach, gdyż konfrontacja analizowanego przypadku z innymi pozwala uniknąć rażących dysproporcji kwot zasądzanych z tytułu zadośćuczynienia, które mogłyby godzić w poczucie sprawiedliwości. Porównanie takie jednak może stanowić tylko orientacyjną wskazówkę, nie może bowiem naruszać zasady indywidualizacji okoliczności wyznaczających rozmiar krzywdy doznanej przez konkretnego poszkodowanego (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, z dnia 26 listopada 2009 r., III CSK 62/09 i z dnia 28 stycznia 2010 r., I CSK 244/09, II CSK 94/10 z dnia 17 września 2010 roku). Sąd pierwszej instancji uwzględnił jednolitą tendencję, występującą w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazująca na konieczność przyznawania znacznych sum w sytuacjach istotnego uszczerbku na zdrowiu. Ustalona kwota zadośćuczynienia pieniężnego w ocenie Sądu spełni swój cel, będzie odczuwalną wartością ekonomiczną, pozwoli częściowo złagodzić odczuwane cierpienia.

Sąd oddalił żądanie zadośćuczynienia w części rozszerzonej o 500.000zł. Sąd uznał, że strona powodowa w dacie zgłoszenia pozwu dokładnie znała i stan zdrowia i wszelkie następstwa tego wypadku a także rokowania na przyszłość a ty samym ogrom tej tragedii. Zebrane w sprawie dowody jedynie potwierdziły wskazywany w pozwie stan i fakty co do funkcjonowania powódki w życiu codziennym i jej cierpień.

W czasie procesu nie ujawniły się żadne inne fakty czy okoliczności, które mogłyby wskazywać, że strona powodowa wnosząc pozew nie miała świadomości lub wiedzy co do stanu zdrowia lub mogła przypuszczać, że rozmiar urazu jest mniejszy.

W tej sytuacji rozszerzenie żądania sąd uznał za nieusprawiedliwione. Ubocznie jedynie można dodać, że prowadzone leczenie i rehabilitacja a także ogromna troska i poświęcenie rodziców wprawdzie niewiele ale poprawiło stan zdrowia powódki w stosunku do czasu z daty wniesienia pozwu. Jeszcze raz podnieść należy, że zadośćuczynienie nie jest sposobem całościowego naprawienia szkody a jedynie kompensatą za cierpienia, a w tej konkretnej sprawie głównie za cierpienia fizyczne. Powódka nie ma świadomości co do stanu w jakim się znajduje.

Na podstawie art. 481 § 1 i 2 kc oraz art. 14 ust. 2 ustawy 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) oraz art. 817 § 1 k.c., Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki odsetki, naliczane w stosunku rocznym od kwoty przyznanego zadośćuczynienia w wysokości 750.000zł od dnia 30 sierpnia 2010r. Zgłoszenie szkody z określeniem wysokości żądania nastąpiło w dniu 30 lipca 2010r. Od tej daty pozwany dysponował pełną dokumentacją medyczną , która pozwalała mu ocenić nie tylko doznane urazy( bo tę wiedzę z dokumentacji miał już wcześniej) ale i rozmiar doznanej krzywdy o czym świadczy chociażby opinia wydana przez lekarzy w postepowaniu likwidacyjnym. W tej sytuacji sąd uznał żądanie odsetek od 30 sierpnia 2010r. za w pełni uzasadnione. Sąd zasądził odsetki po upływie terminu z art. 817§ 1 kc. [ por. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 18 września 1970 r., II PR 257/70 (OSNCP 1971, nr 6, poz. 103) z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 1114/00 (niepubl.) z dnia 8 sierpnia 1968 r., I CR 117/68, niepubl.), z dnia 28 czerwca 2005 r., I CK 7/05 (niepubl.), uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1995 r., III CZP 69/95 (OSNC 1995, nr 10, poz. 144), V CK 150/05, z dnia 18 lutego 2010 r. w sprawie II CSK 434/09].

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu uzasadnia treść art. 100 k.p.c,. Ze względu na fakt, że strona powodowa utrzymała się ze swoim żądaniem w około 60%( nawet przy uwzględnieniu świadczeń spełnionych przez pozwanego już po wytoczeniu powództwa) Sąd zasądził od pozwanego koszty procesu w w/w proporcji. Na koszty procesu składa się wynagrodzenie pełnomocników oraz opłaty od pełnomocnictwa. Koszty te wyniosły 14.434zł [( 2x7200zł + 2x17zł) x 60% minus koszty pozwanego 7217zł] a zatem zwrot kosztów dla strony powodowej należy się w wysokości 1446,40zł

Powódka zwolniona był od kosztów sądowych w całości(k.295).

Sąd obciążył strony nieuiszczoną opłatą od pozwu 83.784zł( wartość przedmiotu sporu 1.675.661,95 ( 1.250.000zł zadośćuczynienie +243.513,97zł odszkodowanie + 884,74zł + 15.105,27zł x12=181.263,24zł renta) oraz wydatkami wyłożonymi na czas procesu ze Skarbu Państwa 5.562,82zł(k.584). Łącznie koszty sądowe wyniosły 89.346,83zł z czego pozwany winien uiścić 60% tj.53.608zł zaś powódka 35.738,82zł na podstawie art. 113.1 i 2 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powódki jest uzasadniona częściowo. Należy zgodzić się z zarzutami strony powodowej kwestionującymi możliwość skutecznego rozszerzenia powództwa w sprawie niniejszej przez powódkę przed zamknięciem rozprawy. Po rozszerzeniu powództwa przez powódkę Sąd był zobowiązany ocenić, czy ostatecznie sprecyzowane przez powódkę roszczenie o zasądzenie zadośćuczynienia jest adekwatne do wielkości odniesionej przez nią krzywdy. Twierdzenie Sądu pierwszej instancji, że przedstawiciele ustawowi powódki już w dacie zgłoszenia roszczenia w pozwie znali wielkość krzywdy małoletniej córki nie jest uzasadnione, skoro dopiero w toku procesu dopuszczono dowody z opinii biegłych lekarzy, na podstawie których Sąd ustalił stopień uszczerbku na zdrowiu powódki, konsekwencje tego uszczerbku, jego nieodwracalność, stopień upośledzenia, konieczność dalszego uciążliwego leczenia wiążącego się z koniecznością dalszych operacji i dalszej rehabilitacji. Owszem przedstawiciele ustawowi powódki jako osoby sprawujące opiekę nad córką uczestniczyli w procesie leczenia i znali cząstkowe opinie lekarzy prowadzących leczenie, jednakże pełen kompletny obraz krzywdy odniesionej przez powódkę został ustalony dopiero na dzień zamknięcia rozprawy przed Sądem pierwszej instancji. Z tego względu stanowisko Sądu pierwszej instancji uznające bezzasadność rozszerzenia powództwa przed Sądem pierwszej instancji nie było uzasadnione, a jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego wpłynęło na ustalenie przez Sąd pierwszej instancji odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia.

Nie sposób również zgodzić się ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, że stopień upośledzenia powódki, którego następstwem jest brak u niej świadomości, co do sytuacji w jakiej się znajduje, skutkuje odczuwaniem przez powódkę jedynie cierpień fizycznych, co wpływa na ustalenie stopnia krzywdy a w konsekwencji na wysokość przyznanego zadośćuczynienia.

Oceniając stopień krzywdy odniesionej przez powódkę należy przyjąć obiektywny punkt odniesienia. W konkretnej sprawie jest nim fakt, że powódka uległa wypadkowi jako ośmioletnie w pełni zdrowe dziecko, wzrastające w kochającej rodzinie, w poczuciu bezpieczeństwa, w znanym jej środowisku stanowiącym dla niej naturalne miejsce dojrzewania i dorastania do w pełni świadomego dorosłego życia. Uszczerbek na zdrowiu odniesiony przez powódkę, skutkujący jej głębokim upośledzeniem umysłowym nie jest dobrodziejstwem, dzięki któremu powódka w mniejszym stopniu odczuwa odniesiona krzywdę, lecz przeciwnie, obrazuje wielkość krzywdy odniesionej przez powódkę, która już w dzieciństwie została pozbawiona możliwości przeżywania swojego życia w sposób pełny, świadomy i samodzielny.

Odniesiona przez powódkę krzywda ze względu na stopień uszczerbku na zdrowiu, jego konsekwencje, konieczność kontynuowania wieloletniego leczenia i prowadzenia uciążliwej rehabilitacji, nieodwracalność skutków, młody wiek powódki skutkujący odczuwaniem krzywdy przez całe życie, w ocenie Sądu Apelacyjnego uzasadnia podwyższenie kwoty zadośćuczynienia pieniężnego do łącznej kwoty 1 250 000zł . Sąd ma świadomość, że jest to kwota bardzo wysoka w odniesieniu do realiów ekonomicznych w Polsce. Niemniej jest to kwota adekwatna do krzywdy uczynionej powódce, która spełni kompensacyjną funkcję zadośćuczynienia pieniężnego, zgodnie z celem art. 445 § 1 kc.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że podwyższył zasądzoną w pkt I wyroku kwotę zadośćuczynienia z 750 000zł do 1 000 000zł, co po uwzględnieniu kwoty wypłaconej przez ubezpieczyciela daje łącznie kwotę 1 250 000zł. Uznając, że powódka w niewielkim stopniu przegrała proces i mając na względzie uznaniowy charakter roszczenia o zadośćuczynienia Sąd obciążył pozwanego w całości kosztami procesu poniesionymi przez powódkę, na które złożyły się koszty zastępstwa prawnego i opłata od pełnomocnictwa. Ze względu na fakt niepełnoletniości powódki i stopień krzywdy przez nią odniesionej Sąd Apelacyjny odstąpił od obciążania jej nieuiszczonym kosztami sądowymi na podstawie art. 114 ust. 4 uksc. Natomiast dodatkowo obciążył pozwanego opłatą sądową od kwoty 250 000zł, o którą podwyższył zadośćuczynienie pieniężne, od uiszczenia której powódka była zwolniona.

Na podstawie art. 385 kpc w pozostałej części apelację powódki i apelację pozwanego w całości oddalił . Apelacja pozwanego dotyczyła również wyłącznie wysokości kwoty zadośćuczynienia w związku z czym ocena Sądu Apelacyjnego dotycząca apelacji powódki w tym zakresie jest zarazem uzasadnieniem oddalenia apelacji pozwanego.

Na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc Sąd zasądził w całości koszty procesu poniesione przez powódkę w postepowaniu apelacyjnym. Mając na uwadze uznaniowy charakter zasądzonego zadośćuczynienia oraz fakt, że apelacja pozwanej została oddalona w całości w takim samym zakresie w jakim oddalona została apelacja powódki, a jednocześnie mając na uwadze, że apelacja powódki została uwzględniona do wysokości 250 000zł, Sąd Apelacyjny zasądził wynagrodzenie pełnomocnika powódki w pełnej stawce ustalonej na podstawie § 2 ust. 2 , § 6 pkt 7 i § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu [ Dz. U. Nr 163, poz. 1349].

Na podstawie art. 113 ust. 1 ust. o ksc Sąd nakazał pobrać od pozwanego opłatę od uwzględnionej części apelacji powódki i na podstawie art. 113 ust. 4 odstąpił od obciążania powódki nieuiszczoną opłatą od jej apelacji w pozostałym zakresie.