Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Wojciech Zaręba
Sędziowie:	SA Andrzej Kaczmarek SA Bohdan Tracz (sprawozdawca)
Protokolant	st. prot. sądowy Agnieszka Grzywna

przy udziale Wiesława Greszty prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Lublinie

po rozpoznaniu w dniu 30 lipca 2013 r.

sprawy Z. K.

oskarżonego z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i in.

z powodu apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. akt IV K 91/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w części dotyczącej podstawy wymiaru kary za przestępstwo przypisane w pkt I zastępując powołany w niej artykuł 60 § 6 pkt 1 k.k. artykułem 60 § 6 pkt 2 k.k.;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  na poczet kary pozbawienia wolności zalicza także okres tymczasowego aresztowania oskarżonego od dnia 17 stycznia 2013 r. do dnia 6 sierpnia 2013 r.;

IV.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. C. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) zł tytułem opłaty za wykonywaną z urzędu obronę oskarżonego w postepowaniu odwoławczym;

V.  zwalnia oskarżonego od zapłaty kosztów sądowych za II instancję ustalając, iż wchodzące w ich skład wydatki ponosi Skarb Państwa.

II AKa 119/13

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 17 stycznia 2013 r. uznał oskarżonego Z. K. za winnego tego, że:

I.  w dniu 13 listopada 2010r. w miejscowości B., województwa (...), działając z zamiarem pozbawienia życia G. K. (1), zadał mu przy użyciu noża – scyzoryka, ciosy w plecy w okolice lewej łopatki, w wyniku czego G. K. (1) doznał obrażeń w postaci: rany o długości 1 cm w okolicy łopatkowej górnej po stronie lewej ułożonej poprzecznie, rany o długości 1 cm położonej w połowie długości lewej łopatki ułożonej pionowo oraz rany poprzecznie ułożonej o długości 1,2 cm położonej bocznie do dolnego kąta lewej łopatki, a nadto powierzchniowego zranienia o długości 1,5 cm w okolicy przykręgosłupowej po stronie lewej i wyżej wymienione rany cięto-kłute klatki piersiowej okolicy łopatkowej lewej skutkowały odmą opłucnową lewostronną, co spowodowało u pokrzywdzonego rozstrój zdrowia i naruszenie narządu czynności ciała trwające dłużej niż siedem dni, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na interwencję E. N. (1) , tj. o czyn z art.13§ 1 k.k. w zw. z art.148 § 1 k.k. w zb. art.157 § 1 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. i za to na podstawie tych przepisów skazał przyjmując za podstawę wymiaru kary art.14 § 1 k.k. w zw. z art.148 § 1 k.k. w zw. z art.11 § 3 k.k. w zw. z art.60 § 2 pkt 2,§ 6 pkt 1 k.k. na karę 6 lat pozbawienia wolności;

a nadto za winnego tego, że :

II.  w październiku 2010r. daty bliżej nieustalonej, w B., woj. (...) stosując przemoc wobec E. N. (1), polegającą na przytrzymywaniu, duszeniu, usiłował doprowadzić wyżej wymienioną do obcowania płciowego, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na postawę pokrzywdzonej, tj. czynu z art.13 § 1 kk w zw. z art.197 § 1 kk i za to na mocy art.14 § 1kk w zw. z art.197 § 1 k.k. skazał na karę 2 lat pozbawienia wolności;

na podstawie art.85 k.k. i art.86 § 1 k.k. połączył orzeczone kary pozbawienia wolności i jako karę łączną wymierzył 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

na mocy art.63 § 1 k.k. na poczet kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności od 13 listopada 2010r. do 17 stycznia 2013r.;

na podstawie art.44 § 2 k.k. orzekł przepadek dowodu rzeczowego w postaci noża składanego metalowego typu scyzoryk ujętego w wykazie dowodów rzeczowych nr (...) pod pozycją 2;

zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. C. kwotę 4797 zł tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonego Z. K. wykonaną z urzędu;

zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych w całości ustalając, że uiszczone wydatki w tej części ponosi Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku wnieśli obrońca oskarżonego i prokurator.

Obrońca oskarżonego zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

I.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia:

⚫

art.4 k.p.k., art.5 § 2 k.p.k., art.7 k.p.k. i art.410 k.p.k., poprzez przeprowadzenie oceny dowodów zgromadzonych w sprawie z przekroczeniem granic swobodnej ich oceny, jak również z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania i wskazań doświadczenia życiowego poprzez bezkrytyczne obdarzenie walorem wiarygodności zeznań świadków G. K. (1) i E. N. (1), którzy in tempore criminis byli w stanie upojenia alkoholowego, co niewątpliwie miało istotny wpływ na ich postrzeganie, zapamiętywanie i odtwarzanie istotnych okoliczności zdarzenia (szczególnie wobec stwierdzonego przez biegłych chronicznego uzależnienia od alkoholu u E. N.), w sytuacji gdy zeznania te są niespójne, wewnętrznie sprzeczne w kluczowych dla odpowiedzialności karnej oskarżonego fragmentach (okoliczność rzekomego odepchnięcia oskarżonego Z. K. przez świadka E. N. przyjęta w opisie czynu z pkt 1 wyroku, która nie znajduje odzwierciedlenia w zeznaniach pokrzywdzonego G. K. (1), jak również w wyjaśnieniach oskarżonego), a nadto przy jednoczesnym pominięciu – co jest właśnie świadectwem przekroczenia przez Sąd zasady swobodnej oceny dowodów – faktu istnienia równoprawnej wersji zdarzenia, w której obrażenia G. K. (1) były wynikiem szarpaniny między nim a oskarżonym, zakończonej bez interwencji świadka E. N. – w tej fundamentalnej dla ustalenia winy kwestii – istotnych, a nie dających się usunąć wątpliwości (z uwagi na śmierć świadka E. N. przed rozpoczęciem przewodu sądowego) sprzecznie z zasadą in dubio pro reo , w takim też zakresie oparcie orzeczenia na jedynie części zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, bez wnikliwej i wszechstronnej oceny, arbitralnie dobranego pod kątem przyjętej – jak wskazano wyżej – hipotezy o zawinionym działaniu oskarżonego z bezpośrednim zamiarem pozbawienia życia G. K. (1), przez zadanie mu przy użyciu noża – scyzoryka, ciosów w plecy w okolice lewej łopatki i stwierdzenie, że zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na interwencję E. N. (1) podczas, gdy z prawidłowej analizy tego materiału dowodowego wynika, że G. K. (1) nadział się na nóż – scyzoryk podczas szarpaniny z oskarżonym oraz, że do żadnej interwencji E. N. w ww. zakresie nie doszło, co wskazuje, że skutek w postaci obrażeń opisanych w pkt I wyroku nie był objęty zamiarem oskarżonego (co do zarzutu z pkt I wyroku) oraz poprzez przyjęcie, że Z. K. w październiku 2010r. daty bliżej nieustalonej stosując przemoc wobec E. N. (1) usiłował doprowadzić ww. do obcowania płciowego, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na postawę pokrzywdzonej, gdy z prawidłowej analizy materiału dowodowego wynika, że oskarżony za zgodą E. N. (1) współżył z nią seksualnie od lipca 2010r. z przerwami do nocy z 11 na 12 listopada 2010r., zaś E. N. (1) miała skłonności do konfabulacji, tendencje do bezpodstawnego oskarżania innych (jak wynika z zeznań jej córki – świadka K. S.) oraz – jak wynika z opinii biegłych – była chronicznie uzależniona od alkoholu (co do zarzutu z pkt II wyroku)

⚫

art.167 k.p.k. w zw. z art.201 k.p.k. poprzez nieuzasadnione oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu kryminalistyki w sytuacji, gdy opinia wydana w niniejszej sprawie przez biegłą z zakresu medycyny sadowej J. S. jest niezupełna i nie wyjaśnia wątpliwości powstałych na gruncie wyjaśnień oskarżonego i pozostałych dowodów tj. zeznań pokrzywdzonego G. K. (1), protokołu eksperymentu procesowego, a w konsekwencji nie wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy (co do zarzutu z pkt I wyroku);

II.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, który miał wpływ na jego treść polegający na uznaniu, że oskarżony:

⚫

swoim zachowaniem, wypełnił znamiona przestępstwa z art.13 § 1 k.k. w zw. z art.148 § 1 k.k. w zb. z art.157 § 1 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. podczas, gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, a w szczególności z wyjaśnień oskarżonego, jak i prawidłowej analizy zeznań G. K., wynika że oskarżony nie miał bezpośredniego zamiaru pozbawienia życia G. K. (1), a powstanie obrażeń w postaci ran kłutych nie było objęte zamiarem oskarżonego, a stanowiło wynik przypadkowego nadziania się pokrzywdzonego na nóż – scyzoryk trzymany w ręce przez oskarżonego podczas szarpaniny z pokrzywdzonym, a ponadto że E. N. (1) nie odepchnęła od G. K. (1) napastnika Z. K., który upadł na podłogę, lecz pokrzywdzony sam udał się do zajmowanego pomieszczenia, a całe zdarzenie z oskarżonym podsumował stwierdzeniem do E. N., iż oskarżony go „dziabnął”;

⚫

swoim zachowaniem, wypełnił znamiona przestępstwa z art.13 § 1 k.k. w zw. z art.197 § 1 k.k. podczas, gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, a w szczególności z wyjaśnień oskarżonego, wynika że współżycie seksualne oskarżonego i pokrzywdzonej od lipca 2010r. z przerwami do nocy z 11 na 12 listopada 2010r. było dobrowolne;

Wskazując na powyższe zarzuty na podstawie art.427 § 1 k.p.k. wnosił o :

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w całości, poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu aktem oskarżenia czynów a w zakresie czynu zarzucanego oskarżonemu w pkt I aktu oskarżenia – z uwagi na wyjaśnienia oskarżonego złożone na rozprawie w dniu 12.05.2011r. (k.448 i 449) wyeliminowanie z opisu czynu, że „oskarżony działał z zamiarem pozbawienia życia G. K. (1)” a w konsekwencji zmianę kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art.148 § 1 k.k. w zb. z art.157 § 1 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. i zakwalifikowanie czynu popełnionego przez oskarżonego jako wyczerpującego znamiona art.157 § 3 k.k. i wymierzenie mu za to stosownej kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia z zastosowaniem dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia kary

ewentualnie

2.  o uchylenie w całości skarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Prokurator zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

I.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, który miał wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, iż zachowanie Z. K., polegające na telefonicznym powiadomieniu o zdarzeniu funkcjonariuszy policji, w realiach niniejszej sprawy, stanowi szczególnie uzasadniony wypadek będący przesłanką nadzwyczajnego złagodzenia kary, w sytuacji gdy z poczynionych przez Sąd ustaleń wynika, iż oskarżony po uniemożliwieniu mu kontynuowania ataku przez E. N. (1), która odepchnęła napastnika od pokrzywdzonego, zamknęła się w pokoju z G. K. (1), zaś oskarżony kontynuował spożywanie alkoholu, a po telefonicznym zgłoszeniu zamierzał powrócić do miejsca przebywania pokrzywdzonego celem kontynuowania ataku przy użyciu posiadanego niebezpiecznego narzędzia w postaci noża – scyzoryka, co manifestowało się jego wypowiedziami, a co zostało uniemożliwione w następstwie zachowania świadka K. S. (2) i w konsekwencji błędnego zastosowania instytucji określonej art.60 § 2 pkt 2 k.k. i wymierzenie za czyn z pkt I aktu oskarżenia kary 6 lat pozbawienia wolności;

II.  obrazę prawa materialnego – art.60 § 6 pkt 1 k.k., art.60 § 6 pkt 2 k.k., polegającą na wskazaniu art.60 § 6 pkt 1 k.k. jako podstawy wymierzenia orzeczonej w stosunku do Z. K. kary pozbawienia wolności zamiast art.60 6 pkt 2 k.k.

Podnosząc powyższe zarzuty wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze i przekazanie w tym zakresie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył , co następuje:

Zarzuty i wnioski apelacji obrońcy oskarżonego są w sposób oczywisty niezasadne. Częściowo zasadna jest apelacja prokuratora, trafnie wskazuje ona na uchybienie zaskarżonego wyroku w zakresie przywołania podstawy sposobu nadzwyczajnego łagodzenia kary pozbawienia wolności.

Dalej idące są zarzuty i wnioski apelacji obrońcy oskarżonego i dlatego w pierwszym rzędzie należy ustosunkować się do nich.

Zarzut naruszenia przepisów postępowania sprowadza się do zakwestionowania oceny dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy, z apelacji wynika, że kwestionuje ona ocenę wyjaśnień oskarżonego, zeznań pokrzywdzonych i opinię biegłego lekarza. Na wstępie należy rozważyć, czy Sąd Okręgowy naruszył art.167 k.p.k. w zw. z art.201 k.p.k. oddalając wniosek o dopuszczenie opinii biegłego z zakresu kryminalistyki.

Gdyby sąd nie sięgnął po ten dowód, a byłby on przydatny dla wyjaśnienia sprawy, to naruszyłby wskazane w zarzucie przepisy i w konsekwencji popełnił błąd w ustaleniach faktycznych (tzw. błąd braku).Nie można jednak uznać, że oddalenie dowodu z opinii biegłego z zakresu kryminalistyki nastąpiło z obrazą art.167,191, 201k.p.k.. Zauważyć należy, że kryminalistyka to nauka o taktycznych zasadach i sposobach oraz o technicznych metodach i środkach rozpoznawania i wykrywania prawnie określonych, ujemnych zjawisk społecznych, a w szczególności przestępstw i ich sprawców oraz udowadniania istnienia lub braku związku pomiędzy osobami i zdarzeniami. (Hanausek Tadeusz Kryminalistyka. Zarys wykładu. Wyd. 6. Aktualizacja Maciej Szostak. W-wa 2009 Wolters Kluwer). Nie można wnosić o dopuszczenie opinii biegłego z zakresu kryminalistyki bez sprecyzowania dziedziny z zakresu kryminalistyki, z której miałby posiadać biegły. Intencją obrońcy oskarżonego było uzyskanie wiadomości o mechanizmie powstania obrażeń ciała stwierdzonych u pokrzywdzonego. Wiadomości specjalne z tej dziedziny należą do zakresu wiedzy z dziedziny medycyny sądowej. Opinię z tego zakresu wiedzy Sąd Okręgowy przeprowadził. Fakt, że opinia ta jest niekorzystna dla oskarżonego nie może prowadzić do wywołanie kolejnej opinii. Jest to oczywiste w sytuacji, gdy apelacja nie wykazuje, by opinia biegłej sądowej J. S. była niepełna lub niejasna, bądź sprzeczna wewnętrznie. Apelacja nie przedstawia żadnych argumentów, które uzasadniałyby zarzuty dotyczące opinii biegłej, poprzestając na ogólnikowym stwierdzeniu niepełności i niejasności opinii.

Zarzut obrazy art.7 k.p.k. sprowadza się zaprezentowania odmiennej koncepcji oceny dowodów i opiera się na założeniu, że prawdziwe są wyjaśnienia oskarżonego. Nie sposób nie dostrzec, że wyjaśnienia oskarżonego są sprzeczne nie tylko z zeznaniami pokrzywdzonych ale także treścią opinii lekarskiej, zeznaniami świadków opisujących zachowanie oskarżonego po przestępstwie, przytaczających wypowiedzi oskarżonego powiadamiającego policję o popełnieniu przestępstwa. Wszystkie te dowody tworzą spójny obraz działania oskarżonego. Lokalizacja urazów na ciele pokrzywdzonego w sposób oczywisty wyklucza wersję prezentowaną przez oskarżonego, do takiej konkluzji prowadzi nie tylko opinia biegłej ale i zwykłe logiczne rozumowanie. Brak jest podstaw do podzielenia poglądu autora apelacji, iż stan nietrzeźwości pokrzywdzonej wykluczał możliwość uznania jej zeznań za prawdziwe. Przytoczone przez pokrzywdzoną fakty – potwierdzone innymi dowodami -wskazują, że pokrzywdzona miała zachowaną zdolność zapamiętywania i odtwarzania zdarzeń.

Sąd Okręgowy przeprowadził analizę wszystkich dowodów, dokonaną ich ocenę obszernie uzasadnił. Apelacja nie przedstawia argumentów, które wskazywałyby na wady tej oceny.

Z tych względów zarzut naruszenia przepisów postępowania uznano za niezasadny.

Nietrafny jest także zarzut błędu w ustaleniach faktycznych. Wielokrotnie podnoszono, że zarzut ten nie może wynikać tylko z odmiennej koncepcji oceny dowodów. Tylko wyjaśnienia oskarżonego mogłyby prowadzić do wniosku, że nie działał w zamiarze zabójstwa i dobrowolnie zaprzestał ataku.

Podkreślić należy, ze ustalenia dotyczące zamiaru z jakim działał oskarżony wynikają nie tylko z ustalonych przedmiotowych okoliczności czynu, użyciu scyzoryka, zadaniu nim ciosów powodujących zagrożenia dla życia pokrzywdzonego, opinia lekarza nie pozostawia co do tego żadnych wątpliwości, ale przede wszystkim wypowiedzi oskarżonego, z których jednoznacznie wynikało, że dążył do pozbawienia życia pokrzywdzonego.

Z tych względów Sąd Apelacyjny nie znajduje żadnych powodów do kwestionowania ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Okręgowy, ani prawidłowości co do kwalifikacji czynów przypisanych pokrzywdzonemu.

Oskarżonemu wymierzono za zbrodnię zabójstwa karę przy zastosowaniu jej nadzwyczajnego złagodzenia. Uwzględniono przy jej wymiarze wszystkie istotne okoliczności łagodzące i obciążające. Przy wymiarze kary łącznej trafnie zastosowano zasadę asperacji. Wybór tej zasady uzasadniało popełnienie przestępstw w różnym czasie, na szkodę dwojga pokrzywdzonych.

Co do apelacji prokuratora:

Niezasadny jest zarzut błędu w ustaleniach faktycznych dotyczący ustalenia, że w sprawie zaistniał wyjątkowy, szczególnie uzasadniony wypadek, ze względu na który wymierzona nawet w ustawowym minimum kara byłaby represją niewspółmiernie surową.

Art. 60 § 2 k.k. zawiera wskazanie trzech przesłanek, które w szczególności uzasadniają zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary na określonej w nim podstawie. Są nimi: a) pojednanie się pokrzywdzonego ze sprawcą, naprawienie szkody lub uzgodnienie sposobu naprawienia szkody; b) postawa sprawcy, zwłaszcza jego starania o naprawienie szkody lub jej zapobieżenie; c) w sytuacji gdy miało miejsce przestępstwo nieumyślne - fakt poniesienia przez sprawcę lub jego najbliższego uszczerbku w związku z popełnionym przestępstwem. Okoliczności uzasadniające nadzwyczajne złagodzenie kary mogą być różne i nie muszą pokrywać się z wymienionymi w pkt. 1 i 2 § 2 art. 60 k.k. Przez ujęcie wyrazu "w szczególności" ustawodawca dał wyraz temu, że przesłanki z pkt. 1 i 2 są przykładowymi i nie stanowią zbioru zamkniętego.

Zawiadomienie policji o popełnionym przestępstwie jest okolicznością, którą słusznie Sąd Okręgowy uznał za uzasadniającą zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary. Zawiadomienie policji umożliwiło udzielenie fachowej pomocy lekarskiej pokrzywdzonemu.

Nie można przy tym podzielić interpretacji wypowiedzi oskarżonego, przedstawionej w apelacji, że ”powróci do pokrzywdzonego i zabije go jeśli policja szybko nie przyjedzie”, jako groźby ponowienia ataku. Wypowiedź ta nie miała na celu nic innego jak skłonienie policji do szybkiej interwencji.

Trafnie apelacja prokuratora wskazuje na uchybienie polegające na wskazaniu niewłaściwego przepisu określającego zasady wymiaru kary nadzwyczajnie złagodzonej.

Oskarżonego skazano za zbrodnię inną niż zagrożona karą co najmniej 25 lat pozbawienia wolności, dlatego w podstawie wymiaru kary powinien być powołany art.60 § 6 pkt.2 k.k. a nie błędnie zastosowany art.60 § 6 pkt.1 k.k.

Z tego względu zaskarżony wyrok zmieniono.

Oskarżony nie ma majątku, jest pozbawiony wolności, nie ma możliwości zarobkowania. Te względy uzasadniają zwolnienie oskarżonego, na podstawie art.624 § 1 k.p.k., od zapłaty kosztów sądowych za II instancję.