Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

III AUa 885/13 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Lublinie z 2013-10-29

Sygn. akt III AUa 885/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia

SA Teresa Czekaj

Sędziowie:

SA Elżbieta Czaja (spr.)

SA Barbara Hejwowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Bożena Klukowska

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2013 r. w Lublinie

sprawy E. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L. od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 4 lipca 2013 r. sygn. akt VII U 96/13

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 885/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 grudnia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił E. C. prawa do emerytury na podstawie przepisów art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W uzasadnieniu podano, że wnioskodawczyni nie udokumentowała wymaganego, co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Odwołanie od tej decyzji wniosła E. C. wnosząc o jej zmianę. Podniosła, że pracowała w warunkach szczególnych w okresach zakwestionowanych przez organ rentowy.

Wyrokiem z dnia 4 lipca 2013 roku Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił E. C. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od 7 listopada 2012 roku.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia :

E. C. urodzona (...) w dniu 23 października 2012 roku złożyła wniosek o emeryturę. Do wniosku dołączyła m.in. świadectwo pracy z dnia 30 września 1998 roku z Zakładu Produkcji (...) Spółki z o.o. w likwidacji w P. potwierdzające jej zatrudnienie w okresie od 1 września 1971 roku do 30 września 1998 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach monter i nawijacz uzwojeń oraz wykonywanie pracy w szczególnych warunkach od 17 czerwca 1974 roku do 12 marca 1982 roku w charakterze oczyszczacza wyrobów w rozpuszczalnikach( Dział IV, poz. 39, pkt 4 ) i , od 12 czerwca 1986 roku do 16 września 1996 roku w charakterze zgrzewacza (Dział XIV poz. 12 pkt. 13), oraz świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze z dnia 7 kwietnia 2005 roku wystawione przez (...) Spółkę Akcyjną w upadłości w P. stwierdzające, że od 17 czerwca 1974 roku do 12 marca 1982 roku wnioskodawczyni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace oczyszczacza wyrobów w rozpuszczalnikach na stanowisku monter Dział IV, poz. 39 pkt. 4 , świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z dnia 7 kwietnia 2005 roku wystawione przez ten sam zakład pracy stwierdzające, że od 12 czerwca 1986 roku do 16 września 1996 roku wnioskodawczyni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace przy spawaniu elektrycznym-zgrzewacz na stanowisku nawijacza uzwojeń (Dział XIV, poz. 12 pkt. 13).

Organ rentowy ustalił na dzień 1 stycznia 1999 roku łączny okres ubezpieczenia skarżącej wynoszący 27 lat, 3 miesiące i 28 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 22 lata i 2 dni okresów składkowych oraz 5 lat, 3 miesięcy i 26 dni okresów nieskładkowych. Wnioskodawczyni rozwiązała ostatni stosunek pracy, osiągnęła wiek emerytalny i nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego. Organ rentowy nie uwzględnił jako wykonywania pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia:

- od 17 czerwca 1974 roku do 12 marca 1982 roku i od 12 czerwca 1986 roku do 16 września 1996 roku, gdyż świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych zawierają nieścisłości i nie wskazują charakteru wykonywanej pracy ściśle według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, że od 1 września 1971 roku do 31 sierpnia 1974 roku E. K. (ówczesne nazwisko wnioskodawczyni) została zatrudniona w Zakładach (...) w P. na naukę zawodu ślusarza. W dniu 15 czerwca 1974 roku wnioskodawczyni została zatrudniona w powyższym zakładzie na podstawie umowy o pracę w charakterze montera sprzętu gospodarstwa domowego na Wydziale (...). Stanowisko to zajmowała do 31 maja 1981 roku. Z dniem 1 czerwca 1981 roku została przeniesiona na stanowisko montera sprzętu chłodniczego. Od 13 marca 1982 roku do 12 czerwca 1986 roku E. C. przebywała na urlopie wychowawczym. Do pracy powróciła w dniu 12 czerwca 1986 roku na stanowisko nawijacza uzwojeń w Wydziale (...). Od 24 maja 1993 roku została przeniesiona na Wydział (...). Natomiast w dniu 11 sierpnia 1993 roku ponownie na Wydział (...), gdzie pracowała do 16 września 1996 roku.

W okresie pracy na stanowisku montera na Wydziale (...) E. C. zajmowała się konserwacją agregatów chłodniczych do chłodziarek. Do jej obowiązków należało zdemontowanie parownika, jego rozkręcenie, umycie poszczególnych elementów, wyczyszczenie elementów rozpuszczalnikami i etylenami, wymianą oleju w sprężarce i jej wyczyszczeniu. Malowała farbą nitro końcówki przewodów. Inni pracownicy następnie skręcali sprężarkę, a wnioskodawczyni wtedy malowała przyspawane elementy na czarno. Napełniała również agregaty freonem. Agregaty przywożone były wózkami akumulatorowymi, których silniki kopciły.

W czasie pracy na stanowisku nawijacza uzwojeń E. C. pracowała przy produkcji silników do sprzętu AGD. Wykonywała wtedy czynności nawijacza uzwojeń, zgrzewacza i spawacza. Jako nawijacz uzwojeń obsługiwała trzy maszyny: jedną wciągarkę i dwie nawijarki. Nawijała drut, zakładała go na wciągarkę i robiła uzwojenia. Następnie sprawdzała obwód i spawała końcówki drutu łukiem elektrycznym. Zgrzewała również folię, w którą pakowane były silniki. Wykonywała to przy pomocy zgrzewarki elektrycznej. Zajmowało to kilka dni w miesiącu. Czynności te wnioskodawczyni wykonywała wymiennie, w zależności od potrzeb, które wyznaczał mistrz na wydziale.

Sąd uznał , że odwołanie E. C. jest zasadne.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227, ze zm.), zwanej dalej ustawą FUS, mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura, taka przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy, w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Według art. 32 ust. 2 cytowanego artykułu za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ustęp 4 cytowanej normy prawnej stanowi natomiast, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt stanu faktycznego niniejszej sprawy Sąd stwierdził, że E. C. w okresie od 17 czerwca 1974 roku do 12 marca 1982 roku (7 lat, 8 miesięcy i 24 dni) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę wskazaną w Wykazie A, Dziale IV, poz. 39 „oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych” załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Faktycznie zajmowane stanowisko pracy zostało wskazane w Zarządzeniu Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG z dnia 29 czerwca 1985 r.) w Wykazie A, Dziale IV, poz. 39 pkt. 4 „oczyszczacz wyrobów w benzynie i rozpuszczalnikach organicznych”. Natomiast od 12 czerwca 1986 roku do 16 września 1996 roku (10 lat, 3 miesiące i 5 dni) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę wskazaną w wykazie A, Dziale XIV, poz. 12 pkt. 13 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku „Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo-wodorowym”. Faktycznie zajmowane stanowisko pracy wskazano w wykazie A, Dziale XIV poz. 12 pkt. 4 i 13 wymienionego zarządzenia Nr 3 „pracownicy zatrudnieni w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych” i „zgrzewacz”.

Jak zatem wynika z powyższych ustaleń E. C. legitymuje się ogólnym stażem ubezpieczeniowym wynoszącym 25 lat, ma ukończone 55 lat życia, rozwiązała stosunek pracy oraz nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego. W niniejszym postępowaniu ustalono również, iż legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach przekraczającym wymagane 15 lat (17 lat, 11 miesięcy i 29 dni). Tym samym spełnione są wszelkie przesłanki ustalenia jej prawa do emerytury od dnia 7 listopada 2012 roku tj. od dnia ukończenia 55 roku życia.

Mając powyższe na uwadze oraz na podstawie powołanych przepisów i na mocy art. 477 14 §2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. zaskarżając wyrok w całości . Wyrokowi zarzucił:

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 184 ust 1 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku (tekst jedn. Dz. U. Nr 153 z 2009 roku, poz. 1227 ze zm.) oraz § 2 i 4 ust 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) poprzez przyznanie prawa do emerytury osobie nie spełniającej przesłanki 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

- sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie , że wnioskodawczyni wykonywała racę w warunkach szczególnych przez okres ponad 15 lat,

- naruszenie przepisów prawa procesowego przez przekroczenie wyrażonej w art. 233 &1kpc zasady swobodnej oceny dowodów .

Podnosząc powyższe organ rentowy wniósł w zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest zasadna.

Skarżąca powołując się na wykonywanie pracy w szczególnych warunkach, 15 lat takiej pracy wykonywanej do dnia 1 stycznia 1999 roku, wymienionej w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Przypomnieć należy, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r, I UK 393/10, Lex nr 950426).

Dla uznania konkretnego rodzaju lub stanowiska pracy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach decydujące znaczenie ma to, czy jest to praca wymieniona w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 4 ze zm.) i w wykazie A stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia.

Sąd I instancji błędnie przyjął , że wnioskodawczyni od 12 czerwca 1986 roku do 16 września 1996 roku (10 lat, 3 miesiące i 5 dni) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę wskazaną w wykazie A, Dziale XIV, poz. 12 pkt. 13 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo-wodorowym”. Jak wynika z dokonanych ustaleń E. C. zajmowała wówczas stanowisko nawijacza uzwojeń i pracowała przy produkcji silników do sprzętu AGD. Wykonywała wtedy zarówno czynności nawijacza uzwojeń, zgrzewacza i spawacza. Jako nawijacz uzwojeń obsługiwała trzy maszyny: jedną wciągarkę i dwie nawijarki. Nawijała drut, zakładała go na wciągarkę i wykonywała uzwojenia. Następnie sprawdzała obwód i spawała końcówki drutu łukiem elektrycznym. Zgrzewała przy pomocy zgrzewarki elektrycznej również folię, w którą pakowane były silniki. Zajmowało to kilka dni w miesiącu. Czynności te wnioskodawczyni wykonywała wymiennie, w zależności od potrzeb, które wyznaczał mistrz na wydziale.

Nie było zatem sporne, że typowe czynności spawalnicze bądź związane z procesem spawania nie były wykonywane przez wnioskodawczynię w pełnym wymiarze czasu pracy. Czynności te stanowiły marginalny odcinek jej pracy bowiem głównym zajęciem była obsługa nawijarki i wciągarki.

Zakres czynności wnioskodawczyni w spornym okresie wskazuje , że nie była to praca wykonywaną w warunkach, określonych treścią § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia tj. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Stałość pracy oznacza jej powtarzalność i ciągłość. Wykonywanie dodatkowo innych czynności, poza pracą w szczególnych warunkach, oznacza, że praca w szczególnych warunkach nie jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy

W wystawionym świadectwie pracy w warunkach szczególnych powołane zostało stanowisko - nawijacz uzwojeń - prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym – zgrzewacz.

Sąd I instancji przyjął, że wnioskodawczyni od 12 czerwca 1986 roku do 16 września 1996 roku wykonywała pracę wskazaną w wykazie A, Dziale XIV, poz. 12 pkt. 13 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo-wodorowym”, wskazując , że faktycznie zajmowane stanowisko pracy wskazano w wykazie A, Dziale XIV poz. 12 pkt. 4 i 13 zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG z dnia 29 czerwca 1985 r.) - „pracownicy zatrudnieni w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych” i „zgrzewacz”.

Stwierdzić wyraźnie należy, że wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazach A, B, stanowiących załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43), nie uprawnia do uzyskania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym - por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2012 ( I I UK 103/110 LEX nr 1130388).

W tym stanie rzeczy , zatrudnienie wnioskodawczyni od 12 czerwca 1986 roku do 16 września 1996 roku (10 lat, 3 miesiące i 5 dni) nie może być potraktowane jako praca w warunkach szczególnych.

Wnioskodawczyń nie udowodniła zatem, że spełnia przesłanki z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153, poz. 1227) oraz § 2 ust 1 i § 4 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku wyżej cytowanego do ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku, bowiem nawet ewentualne zaliczenie pracy w okresie 1 7 czerwca 1974 roku do 12 marca 1982 roku w charakterze oczyszczacza wyrobów w rozpuszczalnikach ( zakwestionowanym przez ZUS) nie powoduje wymaganego 15 letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Tym samym bezprzedmiotowym jest odnoszenie się przez Sąd Apelacyjny do zarzutów apelującego co do kwestii zatrudnienia wnioskodawczyni w tym okresie.

Wobec niewykazania 15 lat pracy w warunkach szczególnych, Sąd Okręgowy w Lublinie ustalając wnioskodawczyni prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym naruszył przepisy prawa materialnego - art. 184 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku (tekst jedn. Dz. U. Nr 153 z 2009 roku, poz. 1227 ze zm.) oraz § 2 i 4 ust 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43).

Z tych względów koniecznym było dokonanie przez Sąd Apelacyjny zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Ewa Sidor
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Lublinie
Osoba, która wytworzyła informację:  Teresa Czekaj,  Barbara Hejwowska
Data wytworzenia informacji: