Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2016 r. w Lublinie

sprawy Z. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o ustalenie prawa do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału

w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 25 czerwca 2015 r. sygn. akt IV U 22/15

oddala apelację.

Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Elżbieta Czaja Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska

III AUa 862/15

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 2 grudnia 2014 r. odmówił wnioskodawcy Z. G. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jednocześnie organ wskazał, że na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku uznał za udowodnione 25 lat okresów składkowych i uzupełniających w tym 9 lat 11 miesięcy i 4 dni pracy w warunkach szczególnych.

Od tej decyzji odwołanie do Sądu Okręgowego w Zamościu wniósł wnioskodawca Z. G., podnosząc że decyzja jest krzywdząca, gdyż poza okresem, który ZUS uznał jako pracę w warunkach szczególnych wnioskodawca pracował w takich warunkach również w czasie zatrudnienia na stanowisku traktorzysty w (...)w S. w okresie od 1 listopada 1969 r. do 31 grudnia 1975 r. Wnioskodawca wyjaśnił, że na potwierdzenie pracy w takich warunkach, może przedstawić dowód z zeznań świadków, gdyż zakład pracy nie istnieje i nie może uzyskać świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy w Zamościu wyrokiem z dnia 25 czerwca 2015 roku zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił Z. G. prawo do emerytury od dnia 1 listopada 2014 roku. Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca Z. G., urodzony (...), w dniu 25 listopada 2014 r. złożył do organu rentowego wniosek o ustalenie prawa do emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Organ rentowy ustalił, że wnioskodawca udowodnił 25 lat stażu ubezpieczeniowego, w tym 9 lat 11 miesięcy i 4 dni okresu pracy w warunkach szczególnych w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w B. (po wyłączeniu okresów urlopów bezpłatnych) w okresach: od 17 września 1976 r. do 25 października 1979 r., od 1 października 1980 r. do 12 maja 1987 r., od 16 października 1988 r. do 26 grudnia 1988 r. i od 1 października 1989 r. do 1 października 1989 r.

Sporny w niniejszej sprawie pozostawał zatem brakujący do wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach okres 5 lat i 26 dni.

W toku przeprowadzonego postępowania Sąd ustalił, że wnioskodawca Z. G. posiada uprawnienia do kierowania ciągnikiem tj. kategoria T od dnia 27 października 1969 r. i samochodem ciężarowym kategoria C od 30 kwietnia 1976 r. i w okresie od 1 listopada 1969 r. do 31 grudnia 1975 r. Z. G. pracował w(...)w S. na stanowisku traktorzysty. Wnioskodawca wykonywał prace polowe w gospodarstwach rolników indywidualnych: koszenie łąk, kultywację, orki, prace żniwne i transportowe. Od września do początku lutego, kierowcy wraz z ciągnikami pracowali uczestniczyli w kampanii cukrowniczej w odległej około 15 km od S. Cukrowni (...). Wówczas przewozili oni z pól do Cukrowni buraki i wozili wysłodki do rolników. Zimą pracownicy (...) wykonywali prace leśne na rzecz nadleśnictwa i osób fizycznych. Gdy wnioskodawca podejmował pracę (...) dysponowało 6 ciągnikami, których z czasem przybywało. Zasadą było, że każdy kierowca miał powierzony jeden ciągnik. Wnioskodawca początkowo jeździł ciągnikiem(...), a później (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań wnioskodawcy oraz zeznań świadków i dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS, przy czym okres pracy wynika w sposób jednoznaczny z niekwestionowanego przez ZUS świadectwa pracy wystawionego przez pracodawcę w dniu 31 grudnia 1975 r. Natomiast w oparciu o zeznania świadków Sąd ustalił rodzaje prac wykonywane przez wnioskodawcę w czasie zatrudnienia w (...)w S...

Z wiarygodnych zeznań wnioskodawcy i świadków oraz z dowodów
z dokumentów zawartych w aktach ZUS wynika fakt pracy wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w (...)w S. od 1 listopada 1969 r. do 31 grudnia 1975 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, na stanowisku kierowcy ciągnika przez 6 lat i 2 miesiące. Ostatecznie zatem wnioskodawca udowodnił ponad 15 letni (łącznie 17 lat 1 miesiąc i 4 dni) okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy orzekł, że w oparciu o przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wnioskodawca urodzony po dniu 31 grudnia 1948 roku mógłby uzyskać prawo do emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32 – czyli 60 roku życia, pod warunkiem osiągnięcia w dniu wejścia w życie ustawy 15 letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okresu składkowy i nieskładkowego wynoszącego 25 lat. Poza sporem w niniejszej sprawie pozostaje, że wnioskodawca w dniu 22 sierpnia 2011 roku osiągnął wiek emerytalny i udowodnił wymagany 25 – letni okres zatrudnienia oraz fakt, że nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Okolicznością sporną jest natomiast czy wykonywał prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A w wymiarze co najmniej 15 lat i czy staż ten osiągnął przed dniem 1 stycznia 1999 roku. W szczególności czy wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych w czasie zatrudnienia w (...)w S. w okresie od 1 listopada 1969 roku do 31 grudnia 1975 roku wykonując prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych wymienione w dziale VIII poz. 3 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd Okręgowy jednoznacznie ustalił, że Z. G. pracował w szczególnych warunkach przez okres przekraczający 15 lat i spełnił wymagany przepisem §4 ust.1 pkt.3 rozporządzenia okres uprawniający do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

W tym stanie rzeczy, na podstawie powołanych wyżej przepisów oraz w związku z art.100 ust.1 oraz art.129 ust.1 cytowanej ustawy i §4 ust.1 powołanego rozporządzenia oraz art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., Sąd ustalił Z. G. prawo do emerytury poczynając od dnia 1 listopada 2014 r., tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek o przyznanie prawa do świadczenia.

Od tego wyroku apelację wniósł organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał naruszenie:

- art.233 kpc poprzez błędną ocenę, że Z. G. w pełnym wymiarze godzin wykonywał pracę w szczególnym charakterze jako kierowca ciągnika, w sytuacji, gdy oprócz prac transportowych wykonywał także prace polowe;

- art.184 ust.1 i art.32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez ich błędną wykładnię i przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury w sytuacji niespełnienia warunku udowodnienia 15 lat pracy w warunkach szczególnych przyjmując za taką pracę wykonywaną na stanowisku kierowcy ciągnika.

Wnosił o zmianę wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W uzasadnieniu apelacji skarżący wywodził, że prace kierowców ciągników są wymienione dziale dotyczącym transportu a prace polowe nie są pracami w transporcie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezzasadny jest zarzut apelacji naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów postępowania - art.233 KPC. Organ rentowy formułując powyższy zarzut w istocie podważa dokonaną przez Sąd I instancji kwalifikację prawną pracy kierowcy ciągnika wykonywanej przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia w (...)w S. jako pracy w szczególnych warunkach. Wskazać należy zatem, że błąd sądu polegający na pominięciu przy dokonywaniu oceny prawnej pewnych ustalonych faktów, jak i oparcie tej oceny na stanie faktycznym niedostatecznie ustalonym dla przypisania go określonej normie prawnej, jest błędem w zakresie subsumpcji prawa. Na tej podstawie nie można formułować zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c., dotyczącego zasad oceny dowodów. Okoliczność, jakie prace wnioskodawca wykonywał będąc zatrudnionym w (...)na stanowisku kierowcy, była bezsporna zatem chybiony jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa procesowego.

Bezzasadny jest również zarzut naruszenia prawa materialnego – art.184 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jak wynika z apelacji, zdaniem organu rentowego, pracy wnioskodawcy wykonywanej w spornym okresie w charakterze kierowcy ciągnika nie można zaliczyć do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, ponieważ wykonywał ją w resorcie rolnictwa, a więc nie w dziedzinie transportu i łączności i o ile można zaliczyć prace transportowe kierowcy ciągnika do prac w transporcie objętym działem VIII poz. 3 wykazu A, mimo że pracował on w (...), a nie w przedsiębiorstwie transportowym, to nie ma podstaw do potraktowania prac polowych, jako prac w transporcie, a tym samym zaliczenia ich do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Sąd Apelacyjny nie podziela tegoż stanowiska, w pełni zgadzając się ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Sąd Okręgowy w tym zakresie. Faktem jest, że kółka rolnicze nie należą sensu stricto do sektora transportowego gospodarki, ale pod poz. 3 działu VIII tego wykazu cytowanego już rozporządzenia, poza pracą kierowców ciągników, wymienione zostały również prace kierowców kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Kombajny czy pojazdy gąsienicowe nie służą do transportu po drogach towarów, przedmiotów, produktów, natomiast zawarta w przepisach regulujących zasady ruchu drogowego definicja ciągnika - pojazd silnikowy skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem do prac rolnych, leśnych, lub ogrodniczych i może być również przystosowany do ciągnięcia przyczep oraz do prac ziemnych - wskazuje na jego podstawowe przeznaczenie wyłącznie do wykonywania prac rolniczych a jedynie wyjątkowo pracy w transporcie (po odpowiednim przystosowaniu). Obecna definicja określa ciągnik rolniczy jako pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia rozwijanie prędkości nie mniejszej niż 6 km/h, skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem do prac rolnych, leśnych lub ogrodniczych; ciągnik taki może być również przystosowany do ciągnięcia przyczep oraz do prac ziemnych. Nie ulega wątpliwości, że kombajny i ciągniki rolnicze są maszynami rolniczymi służącymi do prac polowych. Prawodawca wymieniając te pojazdy i pracę kierowców w dziale transportu nie miał zatem zamiaru wyłączenia pracy operatorów tego sprzętu, ograniczając wyłącznie do pracy transportowej pracę w warunkach szczególnych. Podobnie pojazdy gąsienicowe nie są urządzeniami służącymi do poruszania się po drogach publicznych, a jako pojazdy poruszające się z nieznaczną szybkością - nie służą do prac transportowych, lecz stosowane są powszechnie w wojsku i jako maszyny do robót ziemnych. Tym samym w ocenie Sądu Apelacyjnego należy przyjąć, że ustawodawca regulując ten rodzaj pracy w dziale VIII, pod pozycją 3, wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wziął pod uwagę to, że pracą w szczególnych warunkach jest też praca kierowcy ciągnika rolniczego, kombajnu i kierowcy pojazdu gąsienicowego, które są typowymi, klasycznymi pracami w rolnictwie. Zestawienie tych trzech rodzajów prac (kierowca ciągnika, kombajnu i pojazdu gąsienicowego) łącznie pod poz. 3 działu VIII - w transporcie spowodowane było uznaniem tych prac za prace w warunkach szczególnych właśnie ze względu na samo kierowanie tymi pojazdami, a nie ze względu na wykonywanie takiej pracy wyłącznie w transporcie - w ruchu publicznym. Ustawodawca wziął pod uwagę to, że praca kierowcy ciągnika w polu (a więc w rolnictwie), który może i w istocie wykonuje te same lub zbliżone przedmiotowo czynności co kierowca kombajnu czy kierowca pojazdu gąsiennicowego, jest też pracą w szczególnych warunkach. Przeciwna wykładnia wskazanych przepisów zaprzeczałaby bowiem istotę pracy w szczególnych warunkach związaną z wpływem szkodliwych czynników na organizm pracownika.

Obniżenie wieku emerytalnego niektórym grupom zawodowym uzasadnia się narażeniem tych osób na szybsze niż przeciętne zrealizowanie się emerytalnego ryzyka z powodu wystąpienia w ich zawodach czynników negatywnych (szkodliwych dla zdrowia lub obniżających sprawność psychofizyczną), które doprowadzają do wcześniejszej niż powszechnie utraty sił do wykonywania dotychczasowej pracy. Prawo do emerytury w wieku niższym wynika więc ze szczególnych właściwości wykonywanej pracy. Charakter pracy kierowcy ciągnika rolniczego przystosowanego do transportu i wykonującego wyłącznie transport oraz kierowcy ciągnika wykonującego prace polowe za pomocą ciągnika i współpracujących z nim maszyn i urządzeń rolniczych jest tożsamy. Dlatego też nie ma znaczenia, że prace kierowców ciągników ujęte zostały w dziale VIII rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. - w transporcie.

Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela wnioskowania prawnicze zawarte w motywach zaskarżonego wyroku. W tej sytuacji nie zachodzi potrzeba ich powtarzania (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997 roku II UKN 61/97 – OSNAPiUS 1998/3/104, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 roku I PKN 339/98 – OSNAPiUS 1998/24/776). Podnieść należy dodatkowo, że skarżący argumentami przytoczonymi w apelacji w żaden sposób nie podważył zasadności stanowiska Sądu pierwszej instancji. Apelacja zawiera bowiem jedynie własną interpretację przepisów nie znajdującą potwierdzenia w utrwalonym orzecznictwie sądów, w tym orzecznictwie Sądu Najwyższego w analogicznych sprawach. Skarżący powołuje się na odosobnione stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi odmiennie kwalifikującego pracę traktorzysty, taki pogląd nie znajduje akceptacji tutejszego Sądu Apelacyjnego z przyczyn podanych powyżej.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok w pełni odpowiada przepisom prawa, dlatego apelacja nie może być uwzględniona.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art.385 KPC orzekł, jak w sentencji.