Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska
Sędziowie:	SA Krzysztof Szewczak (spr.) SO del. do SA Katarzyna Antoniak
Protokolant: st. prot. sądowy Joanna Malena

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2017 r. w Lublinie

sprawy J. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji J. S. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 6 grudnia 2016 r. sygn. akt IV U 471/16

oddala apelację.

Katarzyna Antoniak Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Krzysztof Szewczak

III AUa 164/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 marca 2016 r., znak:(...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił J. S. (1) prawa do wcześniejszej emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił wymaganego co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od tej decyzji J. S. (1) domagał się jej zmiany poprzez przyznanie mu prawa do emerytury. Ubezpieczony zarzucił zaskarżonej decyzji błędne ustalenia faktyczne poprzez niezasadne przyjęcie, że nie udowodnił on posiadania 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co doprowadziło do naruszenia art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędne przyjęcie, że nie spełnił on określonych w tym przepisie przesłanek prawa do emerytury w obniżonym wieku. Wnosił o dopuszczenie dowodu z dokumentacji pracowniczej, którą dołączył do odwołania oraz dowodu z zeznań świadków. Ubezpieczony podniósł, że organ rentowy błędnie uznał, że w okresach od 3 marca 1978 r. do 31 marca 1994 r. oraz od 19 września 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. nie wykonywał on pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca w spornym okresie był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Z., jak wynika ze świadectwa pracy wystawionego przez Likwidatora tego przedsiębiorstwa, na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, wymienionym w wykazie A, dziale VI, poz.2 pkt 1 załącznika nr 1 do Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. Brak wskazania daty wystawienia tego świadectwa pracy przez likwidatora nie może być podstawą do zakwestionowania w/w okresu pracy. Ubezpieczony powołał się nadto na możliwość dodatkowego potwierdzenia okoliczności wykonywania pracy w szczególnych warunkach zeznaniami świadków pracujących razem z nim.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wnosił o oddalenie odwołania. Organ rentowy powołując się na przepisy art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2015 r., poz. 748) oraz § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.), podniósł, że okresy pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w świadectwie pracy. ZUS przyznał, że wnioskodawca ukończył 60 lat, jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego, jednakże wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Ubezpieczony według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił posiadanie 25-letniego okresu ubezpieczenia, jednakże nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach. ZUS nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia: w Przedsiębiorstwie (...) w Z. od 3 marca 1978 r. do 31 marca 1994 r. oraz w Przedsiębiorstwie (...) S. P. w Z. od 19 września 1997 r. do 31 grudnia 1998 r., ponieważ wydane przez tych pracodawców świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie są prawidłowe, a zeznania świadków nie mogą być środkiem dowodowym w postępowaniu przed organem rentowym.

Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Zamościu zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał J. S. (1) prawo do emerytury od dnia(...) oraz zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów procesu obejmujących koszty zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd I instancji ustalił, że J. S. (1), urodzony w dniu (...), po osiągnięciu wieku 60 lat, skierował w dniu 7 marca 2016 r. do organu rentowego wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym. Rozpoznając ten wniosek organ rentowy przyjął, że ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, co nie było zgodne z późniejszymi ustaleniami Sądu Okręgowego. Wnioskodawca według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał posiadanie 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. ZUS przyjął, że ubezpieczony nie udowodnił wymaganego, co najmniej 15-letniego, okresu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ nie przedstawił prawidłowych świadectw wykonywania pracy w takich warunkach.

Spór w postępowaniu przed Sądem I instancji dotyczył posiadania przez wnioskodawcę co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony pozostawał w stosunku pracy do dnia 5 marca 2016 r. J. S. (1), po ukończeniu Przyzakładowej Szkoły(...)przy (...) w Z., w dniu 12 czerwca 1974 r. został zatrudniony w Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w Z. na stanowisku pomocnika kierowcy i pracował tam do dnia 5 lutego 1975 r. Następnie w okresie od dnia 21 maja 1975 r. do dnia 31 grudnia 1977 r. pracował w Rejonie Eksploatacji (...) w Z. na stanowisku kierowcy samochodu dostawczego oraz kierowcy samochodu ciężarowego. W okresie od(...) do (...)wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca powrócił na stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalny ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, które zajmował przed powołaniem do wojska. W dniu 3 marca 1978 r. ubezpieczony został zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Z.. U tego pracodawcy pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony do dnia 31 marca 1994 r. W kolejnym okresie od dnia 1 kwietnia 1994 r. do dnia 30 czerwca 1994 r. wnioskodawca nie wykonywał pracy. Za ten okres otrzymywał odszkodowanie na podstawie przepisów Kodeksu pracy. W okresie od 1 lipca 1994 r. do 30 czerwca 1997 r. wnioskodawca był uprawniony do zasiłku dla bezrobotnych. Kolejne zatrudnienie podjął on w dniu 19 września 1997 r. w P.W. (...) S. P. w Z., gdzie był zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. U tego ostatniego pracodawcy wnioskodawca pracował do dnia 31 grudnia 1998 r.

Sąd Okręgowy dalej ustalił, że J. S. (1) uprawnienia do prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii A,B,C uzyskał w dniu 17 lipca 1974 r., kategorii BE,CD – w dniu 25 lipca 1975 r., kategorii D – w dniu 21 października 1977r. oraz kategorii DE – w dniu 1 lipca 1999 r. Wnioskodawca zeznał, że od początku zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Z. pracował jako kierowca meblowozu – samochodu ciężarowego(...) o ładowności 7,5 tony i ciężarze całkowitym powyżej 12 ton. Samochodem tym woził meble z Fabryki (...) w Z. do odbiorców – sklepów i hurtowni na terenie całego kraju. Na potwierdzenie tego przedstawił organowi rentowemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, które zostało wystawione przez likwidatora ostatnio powołanego Przedsiębiorstwa.

W okresie zatrudnienia w P.W. (...) S. P. w Z., jak ustalił Sąd Okręgowy, ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Wnioskodawca początkowo jeździł samochodem ciężarowym(...) o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 5,5 tony, a następnie samochodem ciężarowym „M.” o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 42 ton z naczepą i wywrotką. Firma (...) świadczyła usługi przewozowe różnych towarów, prowadziła sprzedaż części samochodowych oraz wykonywała usługi wulkanizacyjne. Wnioskodawca zajmował się przewozem różnych towarów, takich jak zboże, węgiel, koks, kamień. Towary te wnioskodawca przewoził do odbiorców na terenie całego kraju. Na Ś. woził zboże, a z powrotem – węgiel, na P., do portu w G. i do D. przewoził zboże.

Przesłuchani w sprawie świadkowie J. B., Z. B., J. G. i J. S. (2) (wszyscy byli pracownikami Przedsiębiorstwa (...)) potwierdzili, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach w okresach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) oraz u S. P..

Świadek J. S. (2) pracował w Przedsiębiorstwie (...) od maja 1973 r. aż do jego likwidacji w 1994 r. Pracował on jako kierowca meblowozu – samochodu ciężarowego(...)o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, tak samo jak wnioskodawca. Świadek jest uprawniony do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Prawo do tego świadczenia zostało mu ustalone przez Sąd, ponieważ ZUS miał zastrzeżenia do wydanego przez likwidatora w/w Przedsiębiorstwa świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Z zeznań tego świadka wynika, że wnioskodawca przewoził meble oraz materiały do produkcji mebli do odbiorców na terenie całego kraju. W powrotnej drodze przewoził inne towary. Firma zatrudniała około 100 kierowców i były w niej wyłącznie samochody ciężarowe do przewożenia mebli. Drugi świadek J. B. również był pracownikiem Przedsiębiorstwa (...) oraz pracował razem z wnioskodawcą u S. P.. Był pracownikiem (...) Fabryk (...) w Z., z których pod koniec lat 70-tych ubiegłego stulecia wyodrębniło się Przedsiębiorstwo (...). Kiedy wnioskodawca zatrudnił się w tym Przedsiębiorstwie, to świadek już tam pracował. Obaj byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy i stale wykonywali prace kierowców samochodów ciężarowych (w firmie nie było samochodów dostawczych). Meble przewozili do odbiorców na terenie całego kraju. W tygodniu 2-3 dni byli w trasie. Obaj razem pracowali 5-6 lat. Świadek J. B. jest uprawniony do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach (do stażu pracy w szczególnych warunkach został mu zaliczony okres 17 lat pracy w pogotowiu ratunkowym). Kolejny świadek J. G. również znał wnioskodawcę z okresu pracy w Przedsiębiorstwie (...), w którym zatrudnił się w dniu 2 lutego 1979 r. Były tam samochody ciężarowe („S.” tzw. skrzyniowy, „S.” (...), „S.” (...)z naczepami meblowymi i „J.”) i tylko przez miesiąc samochody dostawcze, które zostały zwrócone (...) Fabrykom (...). Świadek J. G., jak wynika z jego zeznań, był kierownikiem transportu, a wnioskodawca kierowcą samochodu ciężarowego. Zeznał nadto, że wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia w w/w Przedsiębiorstwie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał prace kierowcy samochodu ciężarowego. Kolejny świadek Z. B. pracował z wnioskodawcą w Przedsiębiorstwie (...) oraz w firmie (...). Obaj pracowali jako kierowcy samochodów ciężarowych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, z tym że świadek od 1985 r. (lub 1987 r.) do kwietnia 1994 r. pracował jako mechanik samochodowy. W firmie (...) pracowali od 1995 r. do 1999 r. Wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu ciężarowego, a świadek jako magazynier. Wnioskodawca jeździł samochodem ciężarowym marki „M.” z naczepą o ładowności ponad 20 ton. Firma (...) świadczyła usługi transportowe oraz inne, takie jak wymiana opon oraz prowadziła sprzedaż części samochodowych. Wnioskodawca jeździł wywrotką, woził kamień, piasek, ziemię oraz jesienią, w kampanii buraczanej, w ramach wynajmu, także woził buraki do cukrowni. Świadek Z. B. jest uprawniony do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu z dnia 27 maja 2013 r. wydanego w sprawie sygn. akt IV U 1723/12.

Sąd Okręgowy podniósł, iż na rozprawie w dniu(...) wnioskodawca oświadczył, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz, że nie składał wniosku o przekazanie środków na rachunek budżetu państwa za pośrednictwem ZUS. We wniosku o emeryturę ubezpieczony oświadczył, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i nie wnosi o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie stwierdził, że wnioskodawca jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, jednakże wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu. Wobec sprzecznych oświadczeń dotyczących członkostwa wnioskodawcy w OFE, Sąd zarządził sprawdzenie w ZUS, czy wnioskodawca jest członkiem OFE oraz czy składał wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Po sprawdzeniu w systemie ZUS, pełnomocnik organu rentowego oświadczył, że wnioskodawca jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i nie składał wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa.

Ubezpieczony, po zarządzonej przerwie w rozprawie, złożył wniosek z dnia (...) o wykreślenie go z rejestru członków OFE i jednocześnie wnosił o przekazanie środków zgromadzonych na jego rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Sąd Okręgowy podniósł, że z akt osobowych J. S. (1), dotyczących jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Usługowo- (...) w Z. oraz okresu zatrudnienia w P.W. (...) P. S. w Z., wynika, że ubezpieczony był zatrudniony od dnia 3 marca 1978 r. do dnia 31 grudnia 1978 r. w (...) Fabrykach (...) w Z., a po ich reorganizacji, od dnia 1 stycznia 1979 r. do dnia 31 marca 1994 r. – w Przedsiębiorstwie Usługowo- (...) w Z., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy ,na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony (tj. przez 16 lat i 28 dni) oraz od dnia 19 września 1997 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. (tj. 1 rok, 3 miesiące i 12 dni) w Przedsiębiorstwie (...) S. P. w Z., również na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony (łącznie 17 lat 4 miesiące i 10 dni).

Sąd I instancji obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy i świadków jako nawzajem się uzupełniające oraz tworzące wraz z dowodami z dokumentów logiczną całość. Oceniając zeznania świadków podkreślił, że pracowali oni razem z wnioskodawcą w tym samym przedsiębiorstwie. Świadkowie J. S. (2) i Z. B. są uprawnieni do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...). Z kolei świadek J. G. był zatrudniony na stanowisku kierownika działu transportu, a wnioskodawca był jego podwładnym. Zdaniem Sądu Okręgowego świadkowie doskonale orientowali się jaką pracę wnioskodawca wykonywał w spornych okresach.

Mając na uwadze zgromadzony w sprawie niniejszej materiał dowodowy, który został obdarzony przymiotem wiarygodności, Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) w Z. w okresie od dnia 3 marca 1978 r. do dnia 31 marca 1994 r. oraz w Przedsiębiorstwie (...) S. P. w Z. od dnia 19 września 1997 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a więc przez okres przekraczający wymagane 15 lat. Prace kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, jakie wnioskodawca wykonywał w spornych okresach, wymienione są w stanowiącym załącznik rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) wykazie A, Dziale VIII, poz.2.

Sąd Okręgowy zacytował następnie treść przepisów art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2015r., poz. 748 ze zm.) oraz §2 ust. 1, § 3 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze. zm.).

Sąd I instancji podniósł, że z ustaleń dokonanych w sprawie niniejszej wynika, że J. S. (1) wiek 60 lat osiągnął w dniu(...)nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ponieważ w dniu (...)złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa oraz udowodnił posiadanie według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganego co najmniej 25-letniego ogólnego okresu ubezpieczenia. Z ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy w sprawie niniejszej wynika, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach w w/w okresach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w wymiarze znacznie przekraczającym wymagane co najmniej 15 lat (łącznie 17 lat 4 miesiące i 10 dni).

Wykonywane w tych okresach prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, uprawiające do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, zostały wymienione w wykazie A, dziale VIII, pod pozycją 2, stanowiącym załącznik do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony).

J. S. (1) według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy spełnił wszystkie warunki prawa do emerytury w obniżonym wieku, które zostały określone w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i w związku z tym nabył prawo do emerytury z dniem (...).

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015r., poz. 1804 ze zm.).

Apelację od tego wyroku wniósł ubezpieczony J. S. (1). Zaskarżając wyrok Sądu I instancji w części dotyczącej daty, od której zostało przyznane prawo do emerytury, wnioskodawca zarzucił mu:

a/ naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 229 k.p.c. poprzez nieuznanie za przyznaną okoliczności, że ubezpieczony wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, pomimo że wyraźnie wynika to z odpowiedzi na odwołanie złożonej przez ZUS, a także art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania i doświadczeniem życiowym oceny materiału dowodowego, skutkującej wyprowadzeniem wniosku, że apelant w momencie składania wniosku o emeryturę był członkiem OFE i nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, pomimo że wyraźnie to wynika z odpowiedzi na odwołanie wniesionej przez ZUS. Apelant upatrywał naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. również poprzez wyprowadzenie przez Sąd I instancji błędnego wniosku, że nabył on prawo do emerytury dopiero z dniem(...), a nie jak to było w rzeczywistości – z dniem 7 marca 2016 r., a także poprzez wyprowadzenie błędnego wniosku, że ZUS wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku udzielenia ubezpieczonemu informacji, wskazówek i wyjaśnień w zakresie warunków prawa do emerytury;

b/ naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że ubezpieczony spełnił przesłanki określone w tym przepisie dopiero w dniu (...)podczas gdy w rzeczywistości nastąpiło to kilka miesięcy wcześniej, a nadto art. 184 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że ubezpieczony spełnił określone w tym przepisie przesłanki prawa do emerytury dopiero w dniu(...)podczas gdy w rzeczywistości nastąpiło to kilka miesięcy wcześniej. Apelant w końcu upatrywał naruszenia art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego niezastosowanie.

W konsekwencji tych zarzutów ubezpieczony J. S. (1) wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie mu prawa do emerytury od dnia 7 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zostały w niej przedstawione zarzuty skutkujące zmianą lub uchyleniem zaskarżonego wyroku.

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 października 1998 r., II CKN 923/97 – OSNC 1999, z. 3, poz. 60; z dnia 12 stycznia 1999 r., I PKN 21/98 – OSNAP 2000, nr 4, poz. 143; z dnia 20 stycznia 2000 r., I CKN 356/98 – LEX nr 50863; z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 227/03 – LEX nr 585855; z dnia 20 maja 2004 r., II CK 353/03 – LEX nr 585756; z dnia 17 lipca 2009 r., IV CSK 110/09 – LEX nr 518138; z dnia 27 kwietnia 2010 r., II PK 312/09 – LEX nr 602700).

W apelacji wnioskodawcy J. S. (1) przedstawione zostały zarówno zarzuty naruszenia prawa materialnego, jak i procesowego. W tym miejscu należy zauważyć, że prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Skuteczne zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wtedy, gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1997 r., II CKN 60/97 – OSNC 1997, z. 9, poz. 128).

W pierwszej kolejności należy więc odnieść się do przedstawionego w apelacji zarzutu naruszenia prawa procesowego, a mianowicie art. 229 k.p.c. poprzez nieuznanie przez Sąd I instancji za przyznane okoliczności, że ubezpieczony wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Zarzut ten nie może być uznany za trafny, ponieważ w sprawie niniejszej, wbrew odmiennemu zapatrywaniu wyrażonemu w apelacji, w odpowiedzi na odwołanie nie doszło do przyznania przez organ rentowy faktu, że J. S. (1) jednocześnie z wnioskiem o emeryturę złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Fakty przyznane w rozumieniu art. 229 k.p.c. są to bowiem fakty podane przez jedną stronę i potwierdzone – jako zgodne z prawdą – przez stronę przeciwną w drodze wyraźnego oświadczenia złożonego w toku postępowania. Przyznanie jest jednostronną czynnością procesową i nie musi być przyjęte przez drugą stronę, jest bowiem skierowane do sądu, który decyduje o skuteczności przyznania. Odwołanie przyznania jest możliwe i podlega swobodnej ocenie sądu (por. T. Ereciński (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz pod red. T. Erecińskiego, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2006, t. I, str. 529-530; M. Rejdak (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz pod red. A. Marciniaka i K. Piaseckiego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2016, t. I, str. 1090 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2011 r., I UK 125/11 – Legalis nr 464113).

Ubezpieczony J. S. (1) we wniosku o emeryturę, który w dniu 7 marca 2016 r. złożył w ZUS Oddziale w B. Inspektoracie w Z. na druku ZUS(...), w części II zatytułowanej „Wniosek osoby zainteresowanej”, w pkt 2 wyraźnie oświadczył, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz w pkt 3 oświadczył, że nie wnosi o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Należy mieć przy tym na uwadze, że J. S. (1) składając swój podpis pod wnioskiem o emeryturę, świadomy odpowiedzialności karnej za składanie nieprawdziwych zeznań jednocześnie oświadczył, że dane zawarte m.in. w części II tego wniosku podał zgodnie z prawdą. W odwołaniu od decyzji organu rentowego z dnia 30 marca 2016 r. odmawiającej prawa do emerytury, apelant w ogóle nie odniósł się do zawartych we wniosku o to świadczenie oświadczeń o braku jego przynależności do otwartego funduszu emerytalnego oraz o nieskładaniu wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. W związku z tym będące wynikiem niestarannego sprawdzenia przez organ rentowy danych dotyczących przebiegu ubezpieczenia emerytalnego wnioskodawcy, nie odpowiadające prawdzie stwierdzenie zawarte w odpowiedzi na odwołanie, że J. S. (1) jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, żadną miarą nie może być traktowane jako przyznanie przez organ rentowy tego ostatniego faktu w rozumieniu art. 229 k.p.c. Ubezpieczony we wniosku o emeryturę oświadczył bowiem wręcz przeciwnie, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należało również uznać za chybione. Sąd I instancji, wbrew odmiennemu zapatrywaniu wyrażonemu w apelacji, dokonał oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego bez przekroczenia przy tym granic swobodnej oceny dowodów zakreślonych dyspozycją ostatnio powołanego przepisu. Sąd Okręgowy na podstawie przeprowadzonych w sprawie niniejszej dowodów, których ocena nie nasuwa żadnych zastrzeżeń, dokonał prawidłowego ustalenia, że ubezpieczony wraz ze złożeniem wniosku o emeryturę, bądź wcześniej, nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Uczynił to dopiero w toku postępowania przed Sądem I instancji, a mianowicie składając w dniu(...) wniosek o wykreślenie go z rejestru członków otwartych funduszy emerytalnych i o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa (wniosek – k. 42). Tak więc Sąd Okręgowy nie dokonał tego ustalenia z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c.

Nie może być również uznany za trafny zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w związku z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie niniejszej błędnego, zdaniem apelanta, wniosku, że organ rentowy wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku udzielania ubezpieczonemu informacji, wskazówek i wyjaśnień w zakresie warunków prawa do emerytury, które winien on spełnić. J. S. (1) wniosek o emeryturę, jak już zostało wyżej zaznaczone, złożył na dostarczonym mu przez ZUS druku ZUS (...). Na stronach 6-8 tego druku zostały zamieszczone informacje dla zainteresowanego ubezpieczonego. W pkt 8 tych informacji zostało zamieszczone pouczenie następującej treści: „Osobie urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r. emerytura określona w art. 46, 50, 50a, 50e lub w art. 184 [na tej ostatniej podstawie prawo do emerytury nabył wnioskodawca] ustawy o emeryturach i rentach z FUS, (…) przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego. Warunek ten jest spełniony także wówczas, gdy osoba która przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego wystąpi (część II pkt 3 wniosku) o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.” Dla każdego przeciętnego ubezpieczonego treść tej informacji jest oczywista, zrozumiała i jasna. W okolicznościach sprawy niniejszej nie nakładała ona na organ rentowy obowiązku udzielenia wnioskodawcy z urzędu dodatkowych informacji, wskazówek bądź pouczeń. Wnioskodawca nie skorzystał z tego pouczenia. Na rozprawie apelacyjnej wyraźnie oświadczył, że nie zapoznał się z informacjami i pouczeniami dla zainteresowanych ubezpieczonych zamieszczonymi na druku wniosku o emeryturę ZUS (...)(protokół elektroniczny rozprawy apelacyjnej). ZUS zamieszczając w treści druku ZUS (...)cytowaną informację dotyczącą konieczności złożenia przez członka otwartego funduszu emerytalnego ubiegającego się o emeryturę na podstawie art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2017 r., poz. 1383) wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, w sposób należyty wywiązał się z ciążącego na nim, zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412), obowiązku udzielania informacji, w tym wskazówek i wyjaśnień, w zakresie dotyczącym warunków i dowodów wymaganych do ustalenia świadczeń. Wnioskodawca nie skorzystał jednak z tego pouczenia, o czym była już wyżej mowa.

W związku z tym, że organ rentowy w sposób należyty wypełnił wobec wnioskodawcy przewidziany w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) obowiązek informowania o warunkach i dowodach wymaganych do ustalania świadczeń, przedstawiony w apelacji zarzut naruszenia art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych należy uznać za chybiony. Ten ostatni przepis stanowi, że w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej. Tak więc przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego w sprawach o emeryturę organ rentowy winien stosować odpowiednio, w kwestiach proceduralnych, które nie są uregulowane w ustawie emerytalnej. Niesprzeczna z tą ostatnią ustawą regulacja w/w rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe wyklucza zastosowanie reguł postępowania administracyjnego (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 409/97 – OSNP 1998, nr 21, poz. 634 oraz z dnia 21 września 1999 r., II UKN 109/99 – OSNP 2000, nr 24, poz. 903). Co więcej, zakres obowiązków organu rentowego nie obejmuje informowania potencjalnie zainteresowanych o możliwości i warunkach przejścia na wcześniejszą emeryturę, ponieważ uprawnienia wynikające z systemu ubezpieczenia społecznego, w tym prawo do emerytury – także wcześniejszej – są wyczerpująco uregulowane w przepisach powszechnie obowiązującego prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2008 r., III UK 93/07 – OSNP 2009, nr 11-12, poz. 157).

Określone w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunki prawa do emerytury w obniżonym wieku muszą być spełnione łącznie. Niespełnienie choćby jednego z nich sprawia, że zainteresowany ubezpieczony nie nabywa prawa do tego świadczenia. W świetle prawidłowych ustaleń Sądu I instancji nie może ulegać najmniej wątpliwości, że określony w art. 184 ust. 2 ostatnio powołanej ustawy warunek prawa do emerytury w obniżonym wieku w postaci złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, ubezpieczony J. S. (1) spełnił dopiero w dniu(...) (wniosek – k. 42). W tym miejscu należy podkreślić, że spełnienie tej przesłanki w ostatnio wskazanej dacie nie budziło żadnych wątpliwości. Wobec tego w ustaleniu J. S. (1) prawa do emerytury od dnia(...)nie stała na przeszkodzie obowiązująca w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zasada badania przez sąd legalności decyzji organu rentowego, oznaczająca, że sąd winien badać stan faktyczny i prawny z daty wydania zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Ostatni warunek prawa do emerytury w obniżonym wieku w postaci złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, J. S. (1) spełnił dopiero w dniu(...)co sprawiło, że prawo do emerytury zostało prawidłowo ustalone przez Sąd Okręgowy od tej właśnie daty. W związku z tym zarzuty naruszenia przepisów art. 100 ust. 1 oraz art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie mogą być uznane za trafne.

Stanowiska ubezpieczonego przedstawionego w uzasadnieniu apelacji, że samo złożenie wniosku o emeryturę jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, nie może uzasadniać powołany przez apelanta przepis art. 39a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. 2017 r., poz. 1778), który reguluje zasady nabywania członkostwa w otwartych funduszach emerytalnych oraz transferów między nimi.

Mając to wszystko na uwadze należało stwierdzić, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, a apelacja wnioskodawcy jako całkowicie bezzasadna podlegała oddaleniu.

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.