Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lipca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Bogdan Radomski (spr.)
Sędzia: Sędzia:	SA Alicja Surdy SA Ewa Popek
Protokolant	Anna Szymanek-Leziak

po rozpoznaniu w dniu 1 lipca 2015 r. w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. B. przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 17 grudnia 2014 r. sygn. akt I C 742/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że datę początkową naliczania odsetek od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia określa na 11 czerwca 2014 roku;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

I ACa 87/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Lublinie zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powoda Ł. B. kwotę 150.000 zł zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 2008 r. do dnia zapłaty ; ustalił odpowiedzialność pozwanego za skutki zdarzenia z dnia 2007 r. mogące powstać w przyszłości ; zasądził od pozwanego na rzecz powoda 4.617 zł kosztów procesu oraz nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 12.128,95 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Za podstawę nierozstrzygnięcia sąd przyjął następujące ustalenia i wnioski :

W dniu 22 czerwca 2007 r. w B. doszło do wypadku drogowego, w którym powód doznał stłuczenia mózgu, urazowej odmy opłucnowej z krwotokiem do jamy opłucnowej, stłuczenia płuca lewego, ostrej niewydolności oddechowej, złamania żebra II po stronie lewej, wieloodłamowego złamania kości udowej, wieloodłamowego złamania trzonu piszczeli lewej, niedowładu spastycznego lewostronnego.

Z uwagi na śmierć sprawcy zdarzenia postępowanie karne zostało umorzone. Odpowiedzialność cywilną za sprawcę wypadku ponosi pozwany ubezpieczyciel.

Po wypadku powód został przewieziony na oddział Chirurgiczny Szpitala Wojewódzkiego w Z. w stanie ogólnym bardzo ciężkim, był nieprzytomny. Następnie powoda skierowano do leczenia w Klinicznym Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii (...) Szpitala (...) w L., gdzie był leczony w dniach od 22 czerwca 2007 r. do 4 lipca 2007r.

W dniu 27 czerwca 2007 r., wykonano zabieg operacyjny osteosyntezy kości udowej i podudzia lewego. W dniu 4 lipca 2007 r., powód przekazany został do Kliniki (...) w L.. W Klinice prowadzono leczenie obserwacyjno – zachowawcze oraz ćwiczenia rehabilitacyjne, uzyskując stopniową poprawę stanu ogólnego. Powód był konsultowany przez neurologa i rehabilitanta.

W dniu 20 sierpnia 2007 roku przeniesiono powoda do Kliniki (...) w L. celem usprawnienia. Powód poruszał się na wózku inwalidzkim. Podczas pobytu w Klinice został spionizowany, wyuczono go chodzenia z pełnym obciążeniem lewej kończyny dolnej. Powód był diagnozowany przez specjalistę z zakresu neurologopedii. Stwierdzono deficyty w zakresie pamięci słuchowej werbalnej i bradylalię. Zalecono stałą terapię logopedyczną. Powód został wypisany do domu w dniu 20 września 2007 r.

W celu kontynuacji usprawniania powód ponownie był hospitalizowany w Klinice Rehabilitacji w dniach od 26 listopada do 17 grudnia 2007 r., od 23 kwietnia do 14 maja 2008 r. Następnie powód kontynuował leczenie w Ośrodku Zdrowia w B., w SP ZOZ w S., w poradni chirurgicznej i poradni neurologicznej. W dniach od 23 do 25 września 2008 r., przebywał w (...) Szpitalu (...) na Oddziale Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej w L.. W czasie pobytu poddano go zabiegowi usunięcia materiału zespalającego lewej. Z uwagi na utrzymujący się niedowład spastyczny lewostronny powód w dalszym ciągu kontynuował rehabilitację.

We wrześniu 2009 r. ponownie został skierowany na Oddział Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej (...) w L. celem usunięcia zespoleń 2 prętów Nancy. Zabieg ten wykonano w dniu 29 września 2009 r.. Następnego dnia powód został wypisany do domu.

Orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Z. z dnia 9 listopada 2011 r. zakwalifikowano powoda do osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, jak również powód posiada orzeczenie o niezdolności do odbywania czynnej służby wojskowej. Powód nadal korzysta z zabiegów rehabilitacji.

Ze względu na doznane urazy nie mógł kontynuować nauki w Technikum (...)w Z. w normalnym trybie. W dniu 20 września 2007 r. orzeczono w stosunku do powoda potrzebę indywidualnego nauczania na rok szkolny 2007/2008 .

Na podstawie opinii biegłych z zakresu neurologii i rehabilitacji, ortopedii i traumatologii, pulmonologii oraz psychiatrii i psychologii sąd ustalił, że mimo upływu czasu powód nadal odczuwa skutki wypadku. Występują u niego zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane uszkodzeniem mózgu. Uraz głowy doprowadził do trwałego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, w szczególności płatów czołowych. W chwili przyjęcia do szpitala był nieprzytomny. Przez długi czas pozostawał bez kontaktu z otoczeniem. Początkowo było to efektem analgosedacji, jednak kontakt z powodem nie wrócił od razu po jej odstawieniu. Stopniowo kontakt ulegał poprawie, ale pomimo upływu czasu nie doszło u niego do całkowitego ustąpienia zaburzeń procesów poznawczych. Występują również wyraźne zmiany w sferze życia emocjonalnego. Obserwuje się u niego szczególnie zaburzenia napędu psychoruchowego w postaci zaniku inicjatywy, spontaniczności. Ma trudności w lokowaniu faktów w czasie. Utracił dawne zainteresowania, utracił też wiele dawniejszych umiejętności (np. jazda na rowerze czy rolkach). Obniżeniu uległa u niego uczuciowość wyższa i nastrój, utracił uczucia społeczne, poczucie odpowiedzialności, Sprawność intelektualna nie jest u niego w istotnym stopniu obniżona, ale daje się zauważyć deficyty uwagi, pamięci, myślenia abstrakcyjnego. Przed wypadkiem możliwości poznawcze powoda były wyższe. W chwili obecnej dodatkowo występują czynniki o charakterze depresyjnym, które również deprecjonują jego aktywność poznawczą. Podjęcie przez niego pracy o charakterze umysłowym jest praktycznie nierealne. Wobec upływu sześciu lat od wypadku nie należy się spodziewać poprawy – ani też pogorszenia funkcjonowania intelektualnego powoda. Doszło już do maksymalnej możliwej readaptacji centralnego układu nerwowego. Z uwagi na obniżenie funkcji poznawczych powoda nie kwalifikuje się on do oddziaływań o charakterze psychoterapeutycznym, możliwa jest doraźna psychoterapia wspierająca.

Powód jest zdolny jedynie do wykonywania prostej, nie wymagającej wysiłku umysłowego pracy. Nie ma u niego całkowitej niezdolności do samodzielnej egzystencji, ale ewidentnie wymaga kontroli i pomocy ze względu na takie cechy jak obniżenie zdolności myślenia abstrakcyjnego i przewidywania, zaburzenia sfery motywacyjnej, niefrasobliwość i zanik krytycyzmu. Jego samodzielność jest ograniczona. Stan powoda jest utrwalony. Leczenie farmakologiczne nie doprowadzi do odzyskania przez mózg pełnej sprawności. Uszkodzenie tego organu ma nieodwracalne następstwa.

Powód nie wymaga leczenia z przyczyn pulmonologicznych związanych z wypadkiem. W związku z urazem i leczeniem powód doznał cierpień, których największe nasilenie występowało szczególnie w początkowym okresie i związane było z intensywnym leczeniem. Stan ten trwał przez około 3 miesiące. Rokowania co do zdrowia w zakresie układu oddechowego powoda są dobre.

Złamanie trzonu lewego uda leczono operacyjnie - zespolenie prętem śródszpikowym. Przebieg pooperacyjny był niepowikłany. Złamanie wygoiło się poprawnie. Po zastosowanym leczeniu uzyskano pełny zrost złamań z zachowaniem prawidłowej osi kończyny. Aktualnie następstwem przebytego złamania jest utrzymujące się ograniczenie ruchomości stawu biodrowego. Złamanie lewej goleni było leczone otwartą repozycją i poprzez stabilizację płytą i śrubami. Po zastosowanym leczeniu uzyskano zrost złamania lewej goleni z zachowaniem prawidłowej osi goleni. Następstwem przebytego złamania jest utrzymujące się ograniczenie ruchomości stawu skokowo- goleniowego. Trwałym skutkiem przebytych złamań (uda i goleni) jest ograniczenie ruchomości stawu biodrowego, uszkodzenie powierzchni chrzestnej stawu rzepkowo-udowego oraz niewielka niestabilność kolana. Poza tym trwałym następstwem przebytego urazu jest ograniczenie ruchomości lewego stawu skokowego. Do chwili obecnej utrzymują się bóle, niestabilność lewego kolana oraz bóle lewego stawu kolanowego. Powód może odczuwać nasilenie dolegliwości podczas klękania, kucania, chodzenia po schodach, prowadzenia samochodu, poruszania się w nierównym terenie, biegania itd. W związku z doznanymi obrażeniami lewej kończyny dolnej powód przez wiele tygodni (ok. 3-4 miesięcy) wymagał pomocy innych osób w czynnościach życia codziennego, a początkowo także podczas zabiegów higienicznych. Nie mógł uczęszczać na zajęcia szkolne, uczestniczyć w „normalnych” kontaktach z rówieśnikami, przygotować podstawowych posiłków, sprzątać mieszkania, dokonywać zakupów. W chwili obecnej powód nie wymaga stałej opieki drugiej osoby. Jest osobą w dużym zakresie samodzielną. Podczas znacznych przeciążeń mogą nasilać się dolegliwości bólowe lewego stawu kolanowego i skokowego, które po odpoczynku zmniejszą się. Okazjonalnie może wymagać pomocy drugiej osoby.

Ł. B. w dacie wypadku miał 17 lata. Był uczniem technikum (...). Ukończył Wyższą Szkołę (...) w Z. na kierunku fizykoterapii. W 2014 roku jako osoba niepełnosprawna został przyjęty do pracy na stanowisku fizykoterapeuty. Odczuwa w niej ograniczenia zdrowotne, brakuje mu siły. Może wykonywać zabiegi laserem, podłączać prądy i inne zabiegi, nie może jednak wykonywać ćwiczeń z pacjentami, prowadzić rehabilitacji, być masażystą. W tym samym roku wziął ślub. Nie ma dzieci. Dalej odczuwa traumatyczne doznania związane z wypadkiem. Średnio dwa razy w tygodniu myśli o zdarzeniu, wtedy płacze. Również kiedy jest na cmentarzu u grobu kolegi, który zginął w wypadku, zawsze wracają negatywne uczucia. Jeżdżąc samochodem boi się, że może obudzić się w szpitalu. Na krótkich trasach czasami prowadzi samochód. Dolegliwości bólowe zdarzają mu się częściej, gdy jest zła pogoda, kręci mu się w głowie, boli go kręgosłup, drętwieje noga i ręka. Korzysta z rehabilitacji. Każdego dnia musi brać tabletki na usprawnienie mózgu

Pismem z dnia 27 października 2008 r. (doręczonym pozwanemu 31 października 2008 r.) powód sprecyzował wobec pozwanego roszczenie żądając przyznania zadośćuczynienia w wysokości 300.000 zł. Pozwany wypłacił z tego tytułu powodowi w 2009 r. kwotę 150.000 zł.

W świetle powyższych ustaleń i mając na uwadze rodzaj doznanych urazów, ich zakres, natężenie i czas trwania leczenia, trwałości skutków naruszenia, stopień ich uciążliwości oraz wiek powoda sąd pierwszej instancji uznał, iż odpowiednie zadośćuczynienie, adekwatne do krzywdy jakiej doznał i nadal odczuwa Ł. B., stanowić będzie kwota 300.000 zł. Uwzględniając wcześniejszą wypłatę sąd zasądził z tytułu zadośćuczynienia kwotę 150.000 zł z odsetkami od dnia 1 grudnia 2008 r. tj. po upływie 30 dni od daty złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie i zażądania wypłaty zadośćuczynienia.

Sąd uznał za zasadne żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia sąd wskazał art. art. 805 § 1 k.c. w zw. z art. 822 § 1, 2, 4 k.c. i art. 444 § 1 k.c. oraz art. 445 § 1 k.c. a nadto art. 9, 9a ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2013 r. poz. 392, z późn. zm.).

O kosztach sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc i art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 roku, Nr 90, poz. 594 ze zm.).

Wyrok sądu pierwszej instancji w części dotyczącej wysokości zadośćuczynienia, odsetek i rozstrzygnięcia o kosztach zaskarżył pozwany apelacją z dnia 21 stycznia 2015 r., w której zarzuca :

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 445 kc przez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda kwoty 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia w sytuacji gdy kwota ta rażąco przewyższa kwotę 100.000 zł odpowiednią do doznanej krzywdy przy uwzględnieniu kwoty wypłaconej dotychczas w postępowaniu likwidacyjnym ;

- naruszenie art. 481 kc w zw z art. 817 § 1 kc poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na zasądzeniu odsetek ustawowych od kwoty zadośćuczynienia od dnia 1 grudnia 2008 r. podczas gdy wysokość zadośćuczynienia ustalana jest według stanu na dzień wyrokowania i odsetki winy być zasądzone od dnia następującego po dniu wyrokowania ;

- naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy tj. art 233 § 1 kpc przez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu, iż rozmiar doznanej przez powoda krzywdy uzasadnia zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia w kwocie 150.000 zł, a także nieuwzględnienia sytuacji życiowej powoda skutkujące przyznaniem zadośćuczynienia w kwocie rażąco wygórowanej.

Wskazując na powyższe pozwany domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i obniżenia zasądzonej kwoty zadośćuczynienia do kwoty 100.000 zł odsetkami od dnia 18 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty i oddalenia powództwa z żądanymi odsetkami w pozostałym zakresie, a nadto domagał się nieobciążania pozwanego kosztami sądowymi i zmiany orzeczenia o kosztach za obie instancje stosownie do wyniku postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja jest zasadna jedynie w zakresie odsetek od zasądzonego zadośćuczynienia.

Stan faktyczny ustalony przez sąd pierwszej instancji jest prawidłowy
i dokonane ustalenia sąd odwoławczy przyjmuje za własne. Uzasadnienie sądu pierwszej instancji jest bardzo szczegółowe , wyczerpujące, zawiera rozważania co do wszystkich zebranych w sprawie dowodów i odnosi się do wszystkich istotnych w sprawie faktów. Dlatego też zawarty w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc jest bezzasadny. Prawidłowa jest również ocena stanu faktycznego pod kątem prawa materialnego, a tym samym zarzuty naruszenia prawa materialnego również nie są zasadne.

Odnośnie wysokości zadośćuczynienia to podnieść należy, że ustalenie, jaka kwota zadośćuczynienia w konkretnych okolicznościach jest „odpowiednia”, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego. O jej wysokości decyduje przede wszystkim sąd pierwszej instancji. Korygowanie przez sąd drugiej instancji zasądzonego zadośćuczynienia może nastąpić tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, tj. albo rażąco wygórowane, albo rażąco niskie (vide wyrok Sądu Najwyższego z 18 listopada 2004 r. I CK 219/04 – LEX 146356). W tej sprawie taka dysproporcja zdaniem sądu odwoławczego nie zachodzi. Zasądzona kwota zadośćuczynienia jakkolwiek jest znaczna to jednak w okolicznościach tej sprawy nie jest absolutnie rażąco wygórowana co uprawniałoby sad odwoławczy do ingerencji. Sąd pierwszej instancji dość obszernie i wyczerpująco przedstawił zakres cierpień jakich doznał powód i przytaczanie ponowne tej kwestii nie jest konieczne. Ponadto podnieść należy, że na obecnym etapie postępowania zakresem zaskarżenia objęta jest kwota 50.000 zł i rozważania sądu apelacyjnego mogą zawierać się jedynie w ramach oceny która z kwot 300.000 zł czy też 250.000 zł jest bardziej odpowiednia w ustalonym stanie faktycznym jako należne powodowi zadośćuczynienie ? Kwota akceptowana przez pozwanego jest niższa od ustalonej przez sąd o zaledwie 16% , a zatem ingerencja sądu odwoławczego w jej wysokość nie jest uprawniona.

Zasadne są natomiast zarzuty dotyczące orzeczenia o odsetkach od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia.

Kwestia odsetek od zadośćuczynienia była przedmiotem różnego orzecznictwa Sądu Najwyższego w zależności od okresu w jakich wydawane były orzeczenia (por. orzeczenia w sprawach II CR 131/80, LEX nr 2521 ; I CKU 60/96 LEX nr 28798 ; II CR 677/90 LEX Nr 9049 ; II CKN 605/00 LEX Nr 484718). W orzeczeniu (V CSK 370/08 LEX Nr 584212) Sąd Najwyższy stwierdził że odsetki ustawowe utraciły waloryzacyjny charakter i pełnią swoje tradycyjne funkcje, ale również stwierdził, nie może odnieść skutku zarzut naruszenia art. 445 § 1 k.c., jeżeli sąd ustalając wysokość zadośćuczynienia według stanu z daty wyrokowania jednocześnie zasądzi odsetki waloryzacyjne od daty wezwania do zapłaty, co łącznie przedstawia dla poszkodowanego ekonomicznie odczuwalną wartość. Rozważając zatem kwestię wymagalności odsetek należy również poza kwestiami związanymi z wezwaniem do zapłaty również rozważać - stosownie do przesłanek z art. 445 kc - kwestię „odpowiedniości” kwoty zadośćuczynienia łącznie z kwotą jaką tworzą odsetki za opóźnienie.

Przechodząc po tych wyżej zawartych rozważaniach na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że rozstrzygniecie sądu pierwszej instancji nie jest prawidłowe i sąd odwoławczy stwierdza podstawy do jego zamiany w kierunku żądanym przez skarżącego. Pomijając już fakt, że odsetki od dnia 1 grudnia 2008 r. niemalże podwajają zasądzoną kwotę zadośćuczynienia to trudno przyjmować opóźnienie zobowiązanego ubezpieczyciela już od daty wskazanej w pozwie tj od dnia 1 grudnia 2008 r. jak przyjął to sąd pierwszej instancji, gdyż proces leczenia powoda jeszcze trwał ( w dniu 29 września 2009 r. wykonywano zabieg usunięcia zespoleń prętów Nancy), a zatem skoro rozmiar cierpienia jest zdeterminowany również zakresem zabiegów medycznych to przed ich zakończeniem trudno przyjąć zwłokę podmiotu zobowiązanego. Dlatego przyjęcie przez sąd pierwszej instancji daty 1 grudnia 2008 r. jako daty, w której mogło nastąpić wyjaśnienie okoliczności pozwalających wypłacić powodom należne zadośćuczynienia nie jest prawidłowe. Część należnego zadośćuczynienia w kwocie 150.000 zł ubezpieczyciel wypłacił powodowi w roku 2009 uznając iż taka wysokość jest odpowiednia. Ustalenie jednak pełnego zakresu cierpień powoda nastąpiło dopiero po wydaniu opinii przez biegłych zwłaszcza przez biegłego z zakresu psychiatrii (21 maja 2013 r. oraz uzupełnienie opinii 9 września 2014 r.) oraz neurologii (28 maja 2014 r.), gdyż przede wszystkim skutki w sferze psychiki i neurologii są w ocenie sądu odwoławczego najbardziej dotkliwe dla życia powoda
i dają pełny obraz zakresu i trwałości skutków wypadku. Skoro zadośćuczynienie zostało określone biorąc pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili wyrokowania ustalony na przestrzeni lat 2012 – 2014 na podstawie 6 opinii biegłych różnych specjalności wywołanych w toku postępowania to nie można przyjąć zwłoki zobowiązanego już od 1 grudnia 2008 r., gdyż trudno przyjąć, że w tej dacie znane były już wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, a tym samym wysokość zadośćuczynienia i że w tej dacie żądana kwota z tytułu zadośćuczynienia była usprawiedliwiona co do wysokości. Generalnie rzecz ujmując określenie wysokości zadośćuczynienia według stanu rzeczy istniejącego w chwili wyrokowania uzasadnia przyznanie odsetek dopiero od tej daty. Zadośćuczynienie z racji swoich funkcji kompensacyjnych jest świadczeniem, którego wysokość zależna jest od rozmiaru krzywdy oraz warunków i cen obowiązujących w dacie jego zgłoszenia i ustalenia. Skoro jak wyżej wskazano ustalenia zakresu krzywdy dokonano w toku tego procesu to zasadnym jest zasądzenie odsetek od daty gdy wszystkie okoliczności mające wpływ na wysokość zadośćuczynienia zostały ustalone.

W tych okolicznościach, w ocenie sądu odwoławczego 14 dniowy termin określony w art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2013 r. poz. 392, z późn. zm.) należy liczyć od dnia doręczenia pozwanemu opinii biegłego z zakresu neurologii, gdyż ta opinia dawała najpełniejszy obraz skutków wypadku jakiemu uległ powód. Skoro doręczenie opinii nastąpiło 28 maja 2014 r. to opóźnienie pozwanego należy przyjąć po upływie 14 dni czyli od 11 czerwca 2014 r.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny w Lublinie na podstawie art. 386 § 1 kpc i art. 385 kpc orzekł jak w wyroku, a wobec częściowego uwzględnienia apelacji o kosztach za drugą instancję sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc zd. pierwsze uznając, że zachodzi podstawa do wzajemnego zniesienia kosztów.